DOI Heft:
Muzealnictwo
DOI Artikel:Szcześniewska-Ochnio, Monika: Gmach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19629#0051
W przyziemiu dla uzyskania największej ilości światła, Heurich zredukował ściany działowe do
koniecznego minimum, przez co uzyskał możliwość wzajemnego oświetlania się pomieszczeń.
Polegało ono na tym, że okna jednej sali oświetlały ją bezpośrednio, a pośrednio salę przyległą
i układ ten był odwracalny.
Ogólnie projekt Heuricha, w stosunku do projektów konkursu nieograniczonego, jest staranniej
dopracowany zarówno w swej części funkcjonalnej jak i w szczegółach dotyczących wykończenia
i dekoracji. Nie należy jednak zapominać o dużo trudniejszym położeniu, w jakim znajdowali
się architekci biorący udział w konkursie 1924.
Analogie do prac konkursowych można dostrzec w omawianej pracy Heuricha, ale tylko
w poszczególnych jej częściach. Tak więc rzut, w którym korpus główny łączy dwa prostopadłe
do niego skrzydła boczne, przypomina projekt konkursowy nr 35 Jana Bagieńskiego (il. 16).
Dwuosiowość założenia Heuricha, gdzie oś równoległa do Al. 3 Maja akcentowana jest przez
wejście od Al. Na Skarpie, wydłużony korpus główny i dziedzińce wewnętrzne skrzydeł bocznych,
a druga oś jest do niej prostopadła, przechodząc przez wejście od Al. 3 Maja — ma swój odpo-
wiednik w projekcie nr 21 Maksymiliana Goldberga i Hipolita Rutkowskiego (ił. 20). Deko-
racja w postaci ustawionych na dachu posągów68 i szerokiego fryzu obiegającego całą bryłę
została zastosowana przez Jerzego Mullera i Marcina Weinfelda w projekcie nr 28 (il. 25).
Ponadto, tak jak jego poprzednicy, Heurich umieścił w planie okrągłą salę wspartą na kolumnach,
a przy rozwiązaniu kwestii oświetlenia posłużył się motywem dziedzińców wewnętrznych. Sam
plan okrągłej sali nakrytej kopułą wspartą na kolumnach, z czterema absydami, jest bardzo
zbliżony do 19-wiecznego projektu Henryka Marconiego69 (il. 3).
O formie architektonicznej tego budynku Stanisław Noakowski pisał: „W projekcie tym
uwidacznia się jasno akademickie na klasycyzmie oparte, wykształcenie autora, połączone har-
monijnie z tendencjami nowoczesnej architektury. Gmach na ogół prosty, bardzo miał mieć
podkreślone akcenty w bramie głównej wejściowej i w rotundzie od strony Wisły. Jedyną ozdobą
surowych ścian z ciosu miał być fryz olbrzymi..."70. Z wypowiedzi tej wynika jakoby tendencje
nowatorskie Heuricha polegały na surowym potraktowaniu całego budynku i ograniczeniu
dekoracji. Wydaje się, że raczej pierwsza część wypowiedzi tego wybitnego znawcy architektury
dobrze odzwierciedla stan faktyczny. Wyniesione z Akademii Petersburskiej umiłowanie solidnej,
tradycyjnej formy, opartej na architekturze antyku i dziełach Palladia, widoczne zwłaszcza w pra-
cach jego młodszych kolegów np. Mariana Lalewicza w Państwowym Banku Rolnym (wzniesio-
nym w 1927 г.), czy Adolfa Szyszko-Bohusza w budynku biurowym PKO w Krakowie (1925)
68 U Mullera i Weinfelda była to kwadryga z jeźdźcem — motyw ten pojawia się u Heuricha w dekoracji
elewacji od strony ul. Książęcej.
69 Marconi, jw., tabl. XLVII.
70 Noakowski, jw., s. 16.
47
koniecznego minimum, przez co uzyskał możliwość wzajemnego oświetlania się pomieszczeń.
Polegało ono na tym, że okna jednej sali oświetlały ją bezpośrednio, a pośrednio salę przyległą
i układ ten był odwracalny.
Ogólnie projekt Heuricha, w stosunku do projektów konkursu nieograniczonego, jest staranniej
dopracowany zarówno w swej części funkcjonalnej jak i w szczegółach dotyczących wykończenia
i dekoracji. Nie należy jednak zapominać o dużo trudniejszym położeniu, w jakim znajdowali
się architekci biorący udział w konkursie 1924.
Analogie do prac konkursowych można dostrzec w omawianej pracy Heuricha, ale tylko
w poszczególnych jej częściach. Tak więc rzut, w którym korpus główny łączy dwa prostopadłe
do niego skrzydła boczne, przypomina projekt konkursowy nr 35 Jana Bagieńskiego (il. 16).
Dwuosiowość założenia Heuricha, gdzie oś równoległa do Al. 3 Maja akcentowana jest przez
wejście od Al. Na Skarpie, wydłużony korpus główny i dziedzińce wewnętrzne skrzydeł bocznych,
a druga oś jest do niej prostopadła, przechodząc przez wejście od Al. 3 Maja — ma swój odpo-
wiednik w projekcie nr 21 Maksymiliana Goldberga i Hipolita Rutkowskiego (ił. 20). Deko-
racja w postaci ustawionych na dachu posągów68 i szerokiego fryzu obiegającego całą bryłę
została zastosowana przez Jerzego Mullera i Marcina Weinfelda w projekcie nr 28 (il. 25).
Ponadto, tak jak jego poprzednicy, Heurich umieścił w planie okrągłą salę wspartą na kolumnach,
a przy rozwiązaniu kwestii oświetlenia posłużył się motywem dziedzińców wewnętrznych. Sam
plan okrągłej sali nakrytej kopułą wspartą na kolumnach, z czterema absydami, jest bardzo
zbliżony do 19-wiecznego projektu Henryka Marconiego69 (il. 3).
O formie architektonicznej tego budynku Stanisław Noakowski pisał: „W projekcie tym
uwidacznia się jasno akademickie na klasycyzmie oparte, wykształcenie autora, połączone har-
monijnie z tendencjami nowoczesnej architektury. Gmach na ogół prosty, bardzo miał mieć
podkreślone akcenty w bramie głównej wejściowej i w rotundzie od strony Wisły. Jedyną ozdobą
surowych ścian z ciosu miał być fryz olbrzymi..."70. Z wypowiedzi tej wynika jakoby tendencje
nowatorskie Heuricha polegały na surowym potraktowaniu całego budynku i ograniczeniu
dekoracji. Wydaje się, że raczej pierwsza część wypowiedzi tego wybitnego znawcy architektury
dobrze odzwierciedla stan faktyczny. Wyniesione z Akademii Petersburskiej umiłowanie solidnej,
tradycyjnej formy, opartej na architekturze antyku i dziełach Palladia, widoczne zwłaszcza w pra-
cach jego młodszych kolegów np. Mariana Lalewicza w Państwowym Banku Rolnym (wzniesio-
nym w 1927 г.), czy Adolfa Szyszko-Bohusza w budynku biurowym PKO w Krakowie (1925)
68 U Mullera i Weinfelda była to kwadryga z jeźdźcem — motyw ten pojawia się u Heuricha w dekoracji
elewacji od strony ul. Książęcej.
69 Marconi, jw., tabl. XLVII.
70 Noakowski, jw., s. 16.
47