DOI issue:
Muzealnictwo
DOI article:Szcześniewska-Ochnio, Monika: Gmach Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19629#0060
— I piętro: dział malarstwa obcego i grafiki, gobeliny, ceramikę, obiekty z okresu Księstwa
Warszawskiego, Stanisława Augusta i z lat 1815—30, przy czym środkowy dziedziniec przez na-
krycie szkłem stawał się wielką halą ekspozycyjną, którą Mączeński przeznaczył dla działu
malarstwa polskiego,
— II piętro: zbiory grafiki, pamiątki historyczne i sale przeznaczone na wystawy czasowe.
Sale I-go piętra i parteru posiadały oświetlenie boczne, a drugiego piętra — górne, rotundy
miały ponadto oświetlenie przez okulusy.
I znów projekt ten formą zewnętrzną wiąże się z poprzednim, gdyż śmiało go można zaliczyć
do zmodernizowanego klasycyzmu lub inaczej pólmodernizmu, opartego na tradycji klasycznej,
do której Olszewski zalicza też projekt Muzeum Narodowego Tadeusza Tołwińskiego, czy póź-
niejszy gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Zdzisława Mączeń-
skiego. Tradycyjne elementy tego rozwiązania to rotunda-mauzoleum nakryta kopułą, portyk
kolumnowy oraz sama zasada podporządkowania bryły symetrii i osiowości.
Marian Lalewicz wskazywał na podobieństwo tego projektu do rozwiązania Jana Heuricha
widoczne w zaplanowaniu osi głównej prostopadle do Al. 3 Maja, oraz w pewnym piętnie aka-
demizmu, które upatrywał w umieszczeniu na jednej osi portyku frontowego, westybulu
głównej klatki schodowej, dużej hali wystawowej i rotundy-mauzoleum78.
Projekt Tadeusza Tołwińskiego (il. 41—2, 48—55). Podobnie jak plan
Z. Mączeńskiego, projekt Tadeusza Tołwińskiego obejmował jedynie gmach muzealny. Naj-
prostszy z prac konkursowych przedstawiał się w rzucie jako wydłużony prostokąt, do którego
pod kątem prostym dostawione były 4 wąskie skrzydła skierowane ku Al. 3 Maja; między ni-
mi tworzyły się trzy otwarte dziedzińce. Środkowy miał funkcję dziedzińca głównego, zawiera-
jącego główne wejście do Muzeum Narodowego, wschodni przeznaczony był na wystawy Mu-
zeum Wojska, a zachodni na ogród z lapidarium.
W widoku od Al. 3 Maja muzeum przedstawiało się jak 2-piętrowa bryła posadowiona na
cokole, u góry zamknięta prosto w pawilonach skrajnych i dwuspadowymi dachami (świetlikami)
w pawilonach środkowych (il. 41, 48).
Dekoracja budynku ograniczona została do ujęcia ścian, z wyjątkiem elewacji od strony
Wisły, gdzie znajdowało się wejście do Muzeum Wojska, systemem płaskich lizen sięgających
od cokołu aż do gzymsu wieńczącego. W widoku od Al. 3 Maja scalała bryłę wysoka krata,
zamykająca jedną linią wszystkie dziedzińce. Elewacja zawierająca wejście do Muzeum Naro-
dowego została potraktowana przez Tołwińskiego jak monumentalny portyk o ośmiu gładkich
filarach podtrzymujących gzyms wieńczący. W rozstawieniu i wymiarach filarów architekt za-
chował proporcje i rytm lizen obiegających cały budynek, przez co uzyskał efekt ujednolicenia
z całością bryły. Natomiast elewacja wschodnia z wejściem do Muzeum Wojska znacznie róż-
Lalewicz, jw., s. 4.
56
Warszawskiego, Stanisława Augusta i z lat 1815—30, przy czym środkowy dziedziniec przez na-
krycie szkłem stawał się wielką halą ekspozycyjną, którą Mączeński przeznaczył dla działu
malarstwa polskiego,
— II piętro: zbiory grafiki, pamiątki historyczne i sale przeznaczone na wystawy czasowe.
Sale I-go piętra i parteru posiadały oświetlenie boczne, a drugiego piętra — górne, rotundy
miały ponadto oświetlenie przez okulusy.
I znów projekt ten formą zewnętrzną wiąże się z poprzednim, gdyż śmiało go można zaliczyć
do zmodernizowanego klasycyzmu lub inaczej pólmodernizmu, opartego na tradycji klasycznej,
do której Olszewski zalicza też projekt Muzeum Narodowego Tadeusza Tołwińskiego, czy póź-
niejszy gmach Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Zdzisława Mączeń-
skiego. Tradycyjne elementy tego rozwiązania to rotunda-mauzoleum nakryta kopułą, portyk
kolumnowy oraz sama zasada podporządkowania bryły symetrii i osiowości.
Marian Lalewicz wskazywał na podobieństwo tego projektu do rozwiązania Jana Heuricha
widoczne w zaplanowaniu osi głównej prostopadle do Al. 3 Maja, oraz w pewnym piętnie aka-
demizmu, które upatrywał w umieszczeniu na jednej osi portyku frontowego, westybulu
głównej klatki schodowej, dużej hali wystawowej i rotundy-mauzoleum78.
Projekt Tadeusza Tołwińskiego (il. 41—2, 48—55). Podobnie jak plan
Z. Mączeńskiego, projekt Tadeusza Tołwińskiego obejmował jedynie gmach muzealny. Naj-
prostszy z prac konkursowych przedstawiał się w rzucie jako wydłużony prostokąt, do którego
pod kątem prostym dostawione były 4 wąskie skrzydła skierowane ku Al. 3 Maja; między ni-
mi tworzyły się trzy otwarte dziedzińce. Środkowy miał funkcję dziedzińca głównego, zawiera-
jącego główne wejście do Muzeum Narodowego, wschodni przeznaczony był na wystawy Mu-
zeum Wojska, a zachodni na ogród z lapidarium.
W widoku od Al. 3 Maja muzeum przedstawiało się jak 2-piętrowa bryła posadowiona na
cokole, u góry zamknięta prosto w pawilonach skrajnych i dwuspadowymi dachami (świetlikami)
w pawilonach środkowych (il. 41, 48).
Dekoracja budynku ograniczona została do ujęcia ścian, z wyjątkiem elewacji od strony
Wisły, gdzie znajdowało się wejście do Muzeum Wojska, systemem płaskich lizen sięgających
od cokołu aż do gzymsu wieńczącego. W widoku od Al. 3 Maja scalała bryłę wysoka krata,
zamykająca jedną linią wszystkie dziedzińce. Elewacja zawierająca wejście do Muzeum Naro-
dowego została potraktowana przez Tołwińskiego jak monumentalny portyk o ośmiu gładkich
filarach podtrzymujących gzyms wieńczący. W rozstawieniu i wymiarach filarów architekt za-
chował proporcje i rytm lizen obiegających cały budynek, przez co uzyskał efekt ujednolicenia
z całością bryły. Natomiast elewacja wschodnia z wejściem do Muzeum Wojska znacznie róż-
Lalewicz, jw., s. 4.
56