Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (26.1982)

1. Medalier nie określony, Hetman Jan Sobieski,
1674, Muzeum Narodowe w Krakowie; powięk-
szony

3. Król, wojownik w zbroi zachodnio-europejskiej, czasem z orderami francuskimi, nadanymi
mu w 1676 roku. W tego rodzaju ujęciach dominują prace grafików francuskich i niderlandz-
kich. Podobieństwo rysów twarzy bywa nie zawsze przekonywujące, zwraca także uwagę
odmienny od używanego w polskiej heraldyce rysunek herbu Janina. Takie rozwiązania
powtarzają się przede wszystkim w latach 80-tych XVII wieku.

4. Król potraktowany jest dość swobodnie, w sposób beztrosko ignorujący podobieństwo rysów
twarzy i elementów prawdy historycznej. Dla artysty (grafika) jest on raczej postacią egzo-
tyczną a nie wybitną osobistością na arenie politycznej, którą należałoby traktować poważnie
przekazując jej twarz i postać świadomości współczesnych i potomnych.
Przystępując do rozpatrzenia pierwszej grupy przedstawień, sięgam do unikalnego zabytku,

którym jest medal z wizerunkiem Jana Sobieskiego, opublikowany po raz pierwszy przez E. Ra-
czyńskiego w 1845 roku16 a w prawie sto lat później przez Z. Bocheńskiego17. Złoty egzemplarz
tego medalu znajduje się w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie (il. 1). Raczyński
określił go jako „wyobrażenie Jana Sobieskiego nim jeszcze królem został". Na awersie medalu
widzimy popiersie w pancerzu „w karpią łuskę" a więc w karacenie, z narzuconą na ramiona
delią. Na rewersie umieszczony jest pod laurowym wieńcem napis łaciński zawierający dedykację

16 E. Raczyński, Medale polskie, t. 2, Berlin 1845, s. 258, nr 185.

17 Z. Bocheński, Karaceny polskie XVII—XVIII w. Broń i Barwa, V, 1938, nr 6—7, s. 117, il. 18.

213