DOI Heft:
Sztuka nowożytna i współczesna
DOI Artikel:Domaszewska, Helena: Drzeworyty i miedzioryty z XV wieku w zbiorach Gabinetu Rycin Muzeum Narodowego w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19630#0032
O losach tej zdewastowanej kolekcji pisali: K. Estreicher5, S. Lorentz6, M. Mrozińska7.
Zbiory te są opatrzone pieczęcią kolekcjonerską, znaną i opisaną przez Lugta8. Publikowali
je znawcy rycin tego okresu—• Lehrs9 i Schreiber10. Zachowane drzeworyty z tej kolekcji,
opracowała Z. Ameisenowa* 11. Było ich w tym zbiorze pięć. Jeden drzeworyt: Niesienie Krzyża,
zaginął podczas wojny12.
Nieliczne w naszej kolekcji drzeworyty uzupełnia praca związana z Wrocławiem, pocho-
dząca z Missale Wratislaviense13, należąca dawniej, jak wskazuje pieczątka, do kolekcji księdza
dra L. Zalewskiego w Lublinie. Zbiór ten był publikowany14, lecz nasza odbitka nie była tam
wymieniana.
Czasem zdarzało się, że rzadkie ryciny odkrywano w księgozbiorach wlepione pod okładkę
książki. Do unikatów takich należy piękny miedzioryt przechowany w rękopisie z XV—XVI w.
wlepiony pod okładkę oprawy z desek pokrytych skórą tłoczoną. Stan zachowania tej ryciny
jest zły. Zdjęcie jej napotyka na trudności z tych właśnie względów. Obecnie rękopis ten znaj-
duje się w zbiorach Działu Dokumentacji w naszym Muzeum, a pochodzi ze zbiorów Biblioteki
Ordynacji Krasińskich, nabyty tam za bibliotekarstwa A. Rembowskiego15. Jak ten miedzioryt
dostał się do tego rękopisu pozostaje zagadką. Mógł tam trafić wraz z powstaniem tej książki,
na którą składają się pisma kilku rąk. Są to: Miscelanea teologiczne łacińskie, Kazania łacińskie,
Historie Rzymskie, Żywot Chrystusa, Wiersze polskie i glossy w tekście łacińskim. Biblioteka
Ordynacji Krasińskich wraz z rękopisami zgromadzonymi tam podczas wojny, należy do wiel-
kich strat kulturalnych Warszawy, o czem pisał A. Lewak16.
5K. Estreicher, Cultural losses of Poland, Index of Polish cultural losses during the German occu-
pation, 1939—-1944. London 1944.
6 S. Lorentz, Dzieje Muzeum Narodowego w Warszawie. Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie
VI, 1962.
7M. Mrozińska, Zbiór graficzny, [w:] Straty kulturalne Warszawy, I, Praca zbiorowa pod redakcją
Władysława Tomkiewicza. Warszawa 1948.
8 F. L u g t, Les marąues de collections de dessins et d’estampes. t. I, Amsterdam 1921, t. II, Den Haag
1956.
9 Lehrs, jw.
10 W. L. Schreiber, Handbuch der Holz- und Metalłschnitte des XV. Jahrhunderts. Leipzig 1926—
1934.
11 Z. Ameisenowa, Einblattdrucke des fiinfzehnten Jahrhunderts in Polen, ... (Einblattdrucke des
fiinfzehnten Jahrhunderts, wyd. P. Heintz, t. LXIX). Strassburg 1929.
12 A m e i s e n o w a, jw., s. 7, nr 1 il. Por. też Schreiber, jw., nr 2307.
13 A. Schramm, Der Bilderschmuck der Friihdrucke. t. XIV, Leipzig 1921, tabl. I, il. 8.
14 Ameisenowa, jw.
15 F. Pułaski, Opis 815 rękopisów Biblioteki Ord. Krasińskich. Warszawa 1915.
16 A. Lewak, Biblioteki naukowe. Biblioteka Ord. Krasińskich, [w:] Straty kulturalne Warszawa I, Praca
zbiorowa pod redakcją Władysława Tomkiewicza. Warszawa 1948.
28
Zbiory te są opatrzone pieczęcią kolekcjonerską, znaną i opisaną przez Lugta8. Publikowali
je znawcy rycin tego okresu—• Lehrs9 i Schreiber10. Zachowane drzeworyty z tej kolekcji,
opracowała Z. Ameisenowa* 11. Było ich w tym zbiorze pięć. Jeden drzeworyt: Niesienie Krzyża,
zaginął podczas wojny12.
Nieliczne w naszej kolekcji drzeworyty uzupełnia praca związana z Wrocławiem, pocho-
dząca z Missale Wratislaviense13, należąca dawniej, jak wskazuje pieczątka, do kolekcji księdza
dra L. Zalewskiego w Lublinie. Zbiór ten był publikowany14, lecz nasza odbitka nie była tam
wymieniana.
Czasem zdarzało się, że rzadkie ryciny odkrywano w księgozbiorach wlepione pod okładkę
książki. Do unikatów takich należy piękny miedzioryt przechowany w rękopisie z XV—XVI w.
wlepiony pod okładkę oprawy z desek pokrytych skórą tłoczoną. Stan zachowania tej ryciny
jest zły. Zdjęcie jej napotyka na trudności z tych właśnie względów. Obecnie rękopis ten znaj-
duje się w zbiorach Działu Dokumentacji w naszym Muzeum, a pochodzi ze zbiorów Biblioteki
Ordynacji Krasińskich, nabyty tam za bibliotekarstwa A. Rembowskiego15. Jak ten miedzioryt
dostał się do tego rękopisu pozostaje zagadką. Mógł tam trafić wraz z powstaniem tej książki,
na którą składają się pisma kilku rąk. Są to: Miscelanea teologiczne łacińskie, Kazania łacińskie,
Historie Rzymskie, Żywot Chrystusa, Wiersze polskie i glossy w tekście łacińskim. Biblioteka
Ordynacji Krasińskich wraz z rękopisami zgromadzonymi tam podczas wojny, należy do wiel-
kich strat kulturalnych Warszawy, o czem pisał A. Lewak16.
5K. Estreicher, Cultural losses of Poland, Index of Polish cultural losses during the German occu-
pation, 1939—-1944. London 1944.
6 S. Lorentz, Dzieje Muzeum Narodowego w Warszawie. Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie
VI, 1962.
7M. Mrozińska, Zbiór graficzny, [w:] Straty kulturalne Warszawy, I, Praca zbiorowa pod redakcją
Władysława Tomkiewicza. Warszawa 1948.
8 F. L u g t, Les marąues de collections de dessins et d’estampes. t. I, Amsterdam 1921, t. II, Den Haag
1956.
9 Lehrs, jw.
10 W. L. Schreiber, Handbuch der Holz- und Metalłschnitte des XV. Jahrhunderts. Leipzig 1926—
1934.
11 Z. Ameisenowa, Einblattdrucke des fiinfzehnten Jahrhunderts in Polen, ... (Einblattdrucke des
fiinfzehnten Jahrhunderts, wyd. P. Heintz, t. LXIX). Strassburg 1929.
12 A m e i s e n o w a, jw., s. 7, nr 1 il. Por. też Schreiber, jw., nr 2307.
13 A. Schramm, Der Bilderschmuck der Friihdrucke. t. XIV, Leipzig 1921, tabl. I, il. 8.
14 Ameisenowa, jw.
15 F. Pułaski, Opis 815 rękopisów Biblioteki Ord. Krasińskich. Warszawa 1915.
16 A. Lewak, Biblioteki naukowe. Biblioteka Ord. Krasińskich, [w:] Straty kulturalne Warszawa I, Praca
zbiorowa pod redakcją Władysława Tomkiewicza. Warszawa 1948.
28