Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (29.1985)

Zaczątkiem zbiorów muzealnych na mocy Ustawy z r. 1862 stać się miały: 1. zbiory rycin
polskich i obcych z Biblioteki Rządowej i Szkoły Sztuk Pięknych, 2. obrazy olejne, pozostające
w zawiadywaniu Szkoły Sztuk Pięknych, i 3. odlewy gipsowe rzeźb, zawiadywane przez Dyrek-
tora Gabinetów Naukowych Biblioteki Rządowej. Natomiast gabinet medali, zbiór odlewów
i odcisków numizmatycznych oraz pamiątki historyczne i archeologiczne przyłączono do Biblio-
teki Głównej, a wzory rysunkowe i odlewy gipsowe figur, części ciała i ornamentów, służące
do wykładu rysunków, pozostawiano Szkole Sztuk Pięknych.

Ustawa przewidywała powiększanie galerii obrazów drogą zakupu „pojedynczych orygi-
nałów, bądź znakomitych kopij, a także nabytkiem całych zbiorów". Ponadto nabywane być
miały ,,kopie dzieł mistrzowskich, które stypendyści Szkoły Sztuk Pięknych, lub inni jej ucznio-
wie, podróżujący za granicę, nadsyłać będą".

Zanim rozpoczęły się prace nad organizacją zbiorów, przekazanych Muzeum na mocy
Ustawy, dokonano niezwykle pomyślnego zakupu 36 obrazów na aukcji znanej prywatnej
galerii architekta miejskiego J. P. Weyera w Kolonii dn. 25 sierpnia 1862 r. Licytacja ta miała
wielki rozgłos, o czym świadczą zakupy, dokonane przez National Gallery w Londynie, Muzeum
Sztuk Pięknych w Brukseli, Muzeum w Liège, Muzeum w Kolonii oraz licznych kolekcjonerów
i antykwariuszy.

Zakupu dokonał dyrektor Muzeum Justynian Karnicki, który tak wyjaśnił swój program
zakupu: ,,Wybór był trudny, bo mi się dwa systemata krzyżowały — musiałem z jednej strony
mieć wzgląd na to głównie, by każda szkoła główna reprezentowana była — z drugiej aby w każ-
dym rodzaju choć jeden dobry obraz nabyć, by mógł służyć za wzór ćwiczącej się w zawodzie
sztuki młodzieży — dopiąłem w większej części celu". Prócz obrazów nabył Karnicki na licytacji
,,Sarkofak rzymski z białego marmuru", włączony później do zbioru odlewów gipsowych. Poza
licytacją zakupił Karnicki za pośrednictwem antykwariusza kolońskiego jeszcze 7 obrazów.

Zakupy, dokonane w Kolonii dla powstającego Muzeum, posiadały pierwszorzędne zna-
czenie. Większość tych dobrych obrazów włoskich, niderlandzkich i niemieckich przetrwała
lata wojenne. To one były podstawą Galerii Malarstwa Obcego i do dziś stanowią cenne pozycje
w naszych zbiorach.

Wskutek wybuchu powstania organizacja Muzeum została odroczona i dopiero w r. 1864
dokonano wyboru dla Muzeum 172 obrazów ze zbiorów Szkoły Sztuk Pięknych. Zbiory te
składały się: 1. z zakupów, dokonywanych u antykwariuszy warszawskich i osób prywatnych
na ,,wzory dla uczniów" oraz z obrazów warszawskich malarzy, i 2. z tzw. Galerii Fiorentiniego.
Pierwsza grupa liczyła kilkadziesiąt obrazów, m.in. Autoportret Bacciarellego, Gniew Saula
Brodowskiego, Edypa i Antygonę Kokulara, i wielką kopię Kaniewskiego Spotkanie papieża
Leona I z Atyllą ze Stanz Watykańskich.

Drugą grupę stanowił zapis Piotra Fiorentiniego dla Szkoły Sztuk Pięknych z r. 1858. Galeria
Fiorentiniego zawierała prawie wyłącznie obrazy malarzy obcych. Niewiele z nich posiadało
większą wartość artystyczną. Wiele było kopii. Wśród kilku obrazów polskich malarzy znaj-

8