DOI Heft:
Historia muzeum
DOI Artikel:Lorentz, Stanisław; Muzeum Narodowe w Warszawie [Mitarb.]: Muzeum Narodowe w Warszawie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19632#0011
Stanisław Lorentz
MUZEUM NARODOWE W WARSZAWIE
I. 1862—1875
_X owstało pod nazwą Muzeum Sztuk Pięknych na mocy Ustawy o wychowaniu publicznym
w Królestwie Polskim z dn. 20 maja 1862 г., obejmującej całokształt spraw oświatowych i nauko-
wych, od szkolnictwa elementarnego do szkolnictwa wyższego wraz z instytucjami naukowymi
i artystycznymi. Twórca Ustawy, Aleksander Wielopolski, wprowadził w życie swe wielkie
zamierzenia w atmosferze bardzo niesprzyjającej, w okresie coraz to silniej wzmagającego się
ruchu oporu, gdy ze strony rządowej projektowano przebudowę miasta, rozszerzanie ulic, wzno-
szenie koszar i tworzenie w sąsiedztwie Zamku rosyjskiej dzielnicy wojskowej, która by mogła
w wypadku rewolucji szachować Stare Miasto, Powiśle i Wolę.
Wznowionemu po 30 z górą latach Uniwersytetowi nadano tytuł Szkoły Głównej, wyższą
uczelnię artystyczną nazwano nie Akademią lecz Szkołą Sztuk Pięknych, Bibliotekę Rządową
przekształcono na Bibliotekę Główną, a nie Narodową. Względy polityczne były tego przyczyną.
Ale w intencji twórców i w opinii społecznej miały to być instytucje o najwyższej randze. Dyrektor
Honorowy Muzeum Sztuk Pięknych, Justynian Karnicki, we wniosku z dn. 10 grudnia 1862 r.
w sprawie mianowania kustoszem Jacentego Sachowicza pisał:,,Śmiało dodać mogę, że nomina-
cja ta przyniesie niejedną korzyść dla zakładów, jakie wejść mogą w obręb Muzeum Narodo-
wego".
Pragnieniem więc było, by pod nazwą Muzeum Sztuk Pięknych tworzyć Muzeum Naro-
dowe. Nie znaczy to bynajmniej, by to miało być muzeum obrazujące i dokumentujące tylko
sztukę polską, jak to błędnie sądzą i dziś niekompetentni dziennikarze. Tytuł Muzeum Naro-
dowego czy Galerii Narodowej nadaje się instytucji o najwyższym hierarchicznie znaczeniu,
stanowiącej własność narodową. Takie znaczenie ma ten tytuł w świecie. Obrazują sztukę i kul-
turę artystyczną powszechną, a nie tylko własnego narodu: National Gallery w Londynie, Na-
tional Gallery of Art w Waszyngtonie, National Gallery of Victoria w Melbourne, National-
museum w Sztokholmie, Nationalmuseet w Kopenhadze. Taki też charakter posiada Muzeum
Narodowe w Krakowie, utworzone w r. 1879, które do I wojny światowej było jedyną narodową
placówką muzealną na ziemiach polskich.
7
MUZEUM NARODOWE W WARSZAWIE
I. 1862—1875
_X owstało pod nazwą Muzeum Sztuk Pięknych na mocy Ustawy o wychowaniu publicznym
w Królestwie Polskim z dn. 20 maja 1862 г., obejmującej całokształt spraw oświatowych i nauko-
wych, od szkolnictwa elementarnego do szkolnictwa wyższego wraz z instytucjami naukowymi
i artystycznymi. Twórca Ustawy, Aleksander Wielopolski, wprowadził w życie swe wielkie
zamierzenia w atmosferze bardzo niesprzyjającej, w okresie coraz to silniej wzmagającego się
ruchu oporu, gdy ze strony rządowej projektowano przebudowę miasta, rozszerzanie ulic, wzno-
szenie koszar i tworzenie w sąsiedztwie Zamku rosyjskiej dzielnicy wojskowej, która by mogła
w wypadku rewolucji szachować Stare Miasto, Powiśle i Wolę.
Wznowionemu po 30 z górą latach Uniwersytetowi nadano tytuł Szkoły Głównej, wyższą
uczelnię artystyczną nazwano nie Akademią lecz Szkołą Sztuk Pięknych, Bibliotekę Rządową
przekształcono na Bibliotekę Główną, a nie Narodową. Względy polityczne były tego przyczyną.
Ale w intencji twórców i w opinii społecznej miały to być instytucje o najwyższej randze. Dyrektor
Honorowy Muzeum Sztuk Pięknych, Justynian Karnicki, we wniosku z dn. 10 grudnia 1862 r.
w sprawie mianowania kustoszem Jacentego Sachowicza pisał:,,Śmiało dodać mogę, że nomina-
cja ta przyniesie niejedną korzyść dla zakładów, jakie wejść mogą w obręb Muzeum Narodo-
wego".
Pragnieniem więc było, by pod nazwą Muzeum Sztuk Pięknych tworzyć Muzeum Naro-
dowe. Nie znaczy to bynajmniej, by to miało być muzeum obrazujące i dokumentujące tylko
sztukę polską, jak to błędnie sądzą i dziś niekompetentni dziennikarze. Tytuł Muzeum Naro-
dowego czy Galerii Narodowej nadaje się instytucji o najwyższym hierarchicznie znaczeniu,
stanowiącej własność narodową. Takie znaczenie ma ten tytuł w świecie. Obrazują sztukę i kul-
turę artystyczną powszechną, a nie tylko własnego narodu: National Gallery w Londynie, Na-
tional Gallery of Art w Waszyngtonie, National Gallery of Victoria w Melbourne, National-
museum w Sztokholmie, Nationalmuseet w Kopenhadze. Taki też charakter posiada Muzeum
Narodowe w Krakowie, utworzone w r. 1879, które do I wojny światowej było jedyną narodową
placówką muzealną na ziemiach polskich.
7