Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (29.1985)

WYSTAWY

Wystawy naukowe i wydawnictwa naukowe — to podstawowe formy naukowej działalności
Muzeum.

Muzeum Narodowe organizowało wystawy naukowe o bardzo różnym charakterze, nieraz
przy współpracy uczonych z poza grona pracowników muzealnych oraz we współpracy z innymi
instytucjami naukowymi, nie tylko muzealnymi.

W dziedzinie sztuki i kultury polskiej cykl wystaw rozpoczęły: wystawa ,,Warszawa oskarża"
w r. 1945 i wystawa ,,Cyprian Norwid w 125 rocznicę urodzin" w r. 1946/47. Ta druga wystawa
wiąże się z prowadzoną przez Muzeum Narodowe w okresie okupacji walką o dobra kultury
i uratowaniem Norwidowskiej spuścizny ze zbiorów Zenona Miriama Przesmyckiego.

Cykl wielkich wystaw problemowych rozpoczęła wystawa w r. 1951 „Wiek Oświecenia
w Polsce" z okazji Sesji Naukowej Polskiego Oświecenia w ramach prac I Kongresu Nauki
Polskiej i obchodów Kołłątajowskich Polskiego Towarzystwa Historycznego i Instytutu Badań
Literackich. W „Przeglądzie Powszechnym" (marzec 1952 r.) tak o tej wystawie pisano: „Słusz-
ność stosowania metody poglądowej przy organizowaniu wystaw, mających na celu danie jakiejś
syntezy — czy to epoki, czy osobowości twórczej — raz jeszcze, po udanych wystawach [w Mu-
zeum Narodowym] tego typu poświęconych Mickiewiczowi, Słowackiemu czy Chopinowi,
udowodniła wystawa «Wiek Oświecenia w Polsce», otwarta niedawno w Muzeum Narodowym
w Warszawie. W 26 salach zgromadzono olbrzymi materiał, dotyczący drugiej połowy wieku
XVIII i w pewnym sensie kilkunastu lat wieku następnego. Materiał to z bardzo różnorodnych
dziedzin: od rolnictwa i przemysłu począwszy a — poprzez naukę i kulturę — na sprawach
społecznych, politycznych i wojskowych skończywszy". „Wystawa... wypadła imponująco".
Eksponatów było około 4000. Przygotowało wystawę kilkunastoosobowe grono specjalistów
pod kierunkiem Bogusława Leśnodorskiego i Stanisława Lorentza. Wystawa była dużym osiąg-
nięciem naukowym i miała poważny odgłos nawet w programach nauczania w szkołach.

Dwa lata później, w r. 1953, zorganizowano w 41 salach w związku z sesją naukową Polskiej
Akademii Nauk imponującą wystawę „Odrodzenie w Polsce". Komisarzem Głównym i Komi-
sarzem Działu Sztuki był Stanisław Lorentz, komisarzami naukowymi poszczególnych działów
profesorowie Stanisław Arnold, Kazimierz Lepszy, Juliusz Bardach, Michał Sczaniecki, gen.
Stanisław Okęcki, Bogdan Suchodolski, Bogusław Leśnodorski, Kazimierz Budzyk i Zofia
Lissa. Współpracowników naukowych było poza tym 35. Sekretariat naukowy, złożony z adiunk-
tów i asystentów liczył 7 osób. Na wystawę wypożyczyło eksponaty 75 instytucji. Z Pragi Czeskiej
wypożyczono autograf Kopernika „O obrotach ciał niebieskich", który po wystawie Rząd
Czechosłowacki przekazał Polsce w darze. Na tym przykładzie wskazać można, jak szeroki
zakres przyjmowały formy zespołowej współpracy naukowej.

Z problemowych wystaw wymienić należy: wielką wystawę „Sztuka warszawska od średnio-
wiecza do połowy XX w. — w stulecie Muzeum Narodowego" w r. 1962, „Drezno i Warszawa

66