Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie (31.1987)

18.1. Martos, Geniusz Śmierci z Grobowca Złudzeń w Arkadii,
1806, Pałac w Nieborowie, inw. Nb. 287 MN W

ma podwójne znaczenie, z których pierwsze: i ja (śmierć) jestem w Arkadii, należy rozumieć
wprost —jako obecność grobu, a więc śmierci, także i w arkadyjskiej krainie szczęścia. Znaczenie
drugie, odczytane jako : i ja (który zmarłem) bawiłem w Arkadii — ma na myśli osobę tu po-
grzebaną, zamieszkującą niegdyś ten idealny kraj ziemskiego piękna i szczęścia. Księżna wyraźnie
miała na myśli drugą interpretację łacińskiego epigrafu, ponieważ przygotowany dla siebie
grobowiec na Wyspie Topolowej uzupełniła dodatkową sentencją: J'ai fait l'Arcadie j'y repose26.

Uzupełnieniem tej elegijnej idei stał się później Grobowiec Złudzeń, w którym umieściła
księżna prochy zmarłych w niewielkim odstępie czasu trzech swoich córek. Już głaz, rzucony
obok wejścia, wprowadzał w nastrój tego miejsca słowami wyrytej na nim sentencji: Celui qui

26 „Stworzyłam Arkadię i w niej spoczywam".

118