DOI Heft:
Część druga
DOI Artikel:Zdrojewska, Wanda: Attyckie odważniki z żółwiem
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19634#0243
Wanda Zdrojewska
ATTYCKIE ODWAŻNIKI Z ŻÓŁWIEM
już zespół z przedstawieniem amfory, połowy amfory i ćwierci naczynia1. Przedmiotem kolejnych
rozważań będą ciężarki z wyobrażeniem żółwia i połowy żółwia, znajdujące się w zbiorach
Muzeum Narodowego w Warszawie. Prezentację zabytków musi poprzedzić prześledzenie ewo-
lucji symbolu i ustalenie przesłanek jakimi będziemy się kierować przy interpretacji poszcze-
gólnych obiektów.
Żółw pojawia się na attyckich odważnikach w dwóch wariantach: żółw morski i żółw lądowy.
Występują też przy nim dwie grupy legend wagowych : HMITPITON (1/6 statera) i TETAPTH (1/4
statera). Zastanawiające jest użycie tego symbolu na ciężarkach wagowych, zważywszy brak analo-
gii w ateńskim materiale numizmatycznym. Należy przy tym zaznaczyć, że żółw stanowił emblemat
monet egineckich, na których w VII i VI w. p.n.e. wyobrażano żółwia morskiego2. Jak przyjmują
numizmatycy3, Egina emitowała ten typ do opanowania jej przez Ateny w 457 r.p.n.e. Następ-
nie — dla zaakcentowania upadku potęgi na morzu — zmieniono typ żółwia z morskiego na
lądowego. Z kolei w wyniku wydanego przez Ateny dekretu, prawdopodobnie w 449 r.p.n.e.,
zakazującego członkom Związku Morskiego bicia własnych srebrnych monet, ustała działalność
mennic egineckich. Emitowanie wznowiono dopiero po odniesieniu zwycięstwa nad Atenami
w 404 r.p.n.e., kontynuując typ żółwia lądowego.
Nasuwa się pytanie, dlaczego Ateny przyjęły emblemat eginecki i kiedy mogło to nastąpić.
Według Czujstowej4 ciężarki z żółwiem pochodzą z V—IV w. p.n.e. a zastosowanie motywu
1 W. Zdrojewska, Attyckie odważniki z amforą. Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, XXX,
1985, s. 7—40.
2 Por. Ch. S e 11 m a n, Greek Coins. A History of Metallic Currency and Coinage down to the Fali of the
Hellenistic Kingdoms. London 1960, s. 47, tabl. II, 12—15 i tabl. IV, 13.
3 Por. G. J. Jenkins, Ancient Greek Coins. London 1972, s. 82, 83.
4Л.И. Ч у й с t о в а, Античные и средневековые системы, имевшие хождение в северном
Причерноморье. Археология и история Боспора, II, 1962, s. 39.
239
ATTYCKIE ODWAŻNIKI Z ŻÓŁWIEM
już zespół z przedstawieniem amfory, połowy amfory i ćwierci naczynia1. Przedmiotem kolejnych
rozważań będą ciężarki z wyobrażeniem żółwia i połowy żółwia, znajdujące się w zbiorach
Muzeum Narodowego w Warszawie. Prezentację zabytków musi poprzedzić prześledzenie ewo-
lucji symbolu i ustalenie przesłanek jakimi będziemy się kierować przy interpretacji poszcze-
gólnych obiektów.
Żółw pojawia się na attyckich odważnikach w dwóch wariantach: żółw morski i żółw lądowy.
Występują też przy nim dwie grupy legend wagowych : HMITPITON (1/6 statera) i TETAPTH (1/4
statera). Zastanawiające jest użycie tego symbolu na ciężarkach wagowych, zważywszy brak analo-
gii w ateńskim materiale numizmatycznym. Należy przy tym zaznaczyć, że żółw stanowił emblemat
monet egineckich, na których w VII i VI w. p.n.e. wyobrażano żółwia morskiego2. Jak przyjmują
numizmatycy3, Egina emitowała ten typ do opanowania jej przez Ateny w 457 r.p.n.e. Następ-
nie — dla zaakcentowania upadku potęgi na morzu — zmieniono typ żółwia z morskiego na
lądowego. Z kolei w wyniku wydanego przez Ateny dekretu, prawdopodobnie w 449 r.p.n.e.,
zakazującego członkom Związku Morskiego bicia własnych srebrnych monet, ustała działalność
mennic egineckich. Emitowanie wznowiono dopiero po odniesieniu zwycięstwa nad Atenami
w 404 r.p.n.e., kontynuując typ żółwia lądowego.
Nasuwa się pytanie, dlaczego Ateny przyjęły emblemat eginecki i kiedy mogło to nastąpić.
Według Czujstowej4 ciężarki z żółwiem pochodzą z V—IV w. p.n.e. a zastosowanie motywu
1 W. Zdrojewska, Attyckie odważniki z amforą. Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, XXX,
1985, s. 7—40.
2 Por. Ch. S e 11 m a n, Greek Coins. A History of Metallic Currency and Coinage down to the Fali of the
Hellenistic Kingdoms. London 1960, s. 47, tabl. II, 12—15 i tabl. IV, 13.
3 Por. G. J. Jenkins, Ancient Greek Coins. London 1972, s. 82, 83.
4Л.И. Ч у й с t о в а, Античные и средневековые системы, имевшие хождение в северном
Причерноморье. Археология и история Боспора, II, 1962, s. 39.
239