DOI article:
Kopff, Andrzej: Pierwsze lata Muzeum Narodowego w Krakowie
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.21221#0278
ANDRZEJ KOPFF
PIERWSZE LATA MUZEUM NARODOWEGO W KRAKOWIE
W roku 1954, ściśle 5 października tegoż roku, minęło 75 lat od chwili,
którą uznać musimy za datę powołania do życia Muzeum Narodowego
w Krakowie 1). Warto zatem poświęcić nieco uwagi tej instytucji, tym więcej
że omawiając jej początkowe dzieje śledzimy jednocześnie okres kształtowania
się polskiej myśli muzealnej w ostatnim ćwierćwieczu ubiegłego stulecia.
Muzeum Narodowe w Krakowie, będące jednym z najstarszych muzeów
publicznych w Polsce, stanowi ważny rozdział historii naszego muzealnictwa,
w którym odegrało zasadniczą, nieraz pionierską rolę. Dlatego też rzucenie
światła na okoliczności, którym muzeum zawdzięcza swe powstanie i rozwój,
jak też na jego strukturę organizacyjną i działalność, wyjaśni bodaj częściowo
genezę polskiego muzealnictwa publicznego oraz rolę spełnianą przez muzea
w ostatnich dziesięcioleciach w. XIX.
Trudno oczywiście w ramach niniejszej rozprawy, posiadającej charakter
monograficzny, omawiać szczegółowo źródła i rodowody muzealnictwa pol-
skiego i uzupełniać w ten sposób lukę, jaka niewątpliwie istnieje w naszej
literaturze naukowej, nie posiadającej wyczerpujących opracowań na ten
temat2). Trzeba jednakże wskazać na pewne okoliczności towarzyszące
i warunkujące powstanie i rozwój muzeum krakowskiego, co jak powiedziano,
posiadać może szersze znaczenie, gdyż podobne sprężyny musiały działać
1) Na ogół przyjmowano jako datę powstania Muzeum Narodowego w Krakowie dzień 11 wrześ-
nia r. 1883. Stanowisko takie jest jednak niesłuszne, gdyż bierze pod uwagę tylko jeden z momentów
istotnych dla dziejów interesującej nas instytucji, a mianowicie początek akcji wystawowej, pomija
zaś cały okres organizacyjny w czasie którego opracowywano formę prawną i zakres działalności
instytucji oraz zbierano dzieła sztuki przeznaczone dla tworzonego Muzeum. W pracy Zarys historii
Muzeum Narodowego w Krakowie (Spraw, i Rozprawy Muz. Nar. w Krakowie — R. 1951, Kraków 1952)
przyjął T. Dobrowolski za datę założenia Muzeum r. 1879.
2) Pomijając krótkie zazwyczaj zarysy historyczne poszczególnych muzeów, ograniczone na
ogół tylko do chronologicznego przedstawienia wypadków związanych z tymi instytucjami, wymienić
można z prac ogólniejszych artykuł T. Dobrowolskiego, Zarys historii muzealnictwa, Muzeal-
nictwo, Kraków 1947. Jednak i w tym artykule brak uwag na temat genezy polskiego muzealnictwa
publicznego.
18 — Rozprawy i Sprawozdania
273
PIERWSZE LATA MUZEUM NARODOWEGO W KRAKOWIE
W roku 1954, ściśle 5 października tegoż roku, minęło 75 lat od chwili,
którą uznać musimy za datę powołania do życia Muzeum Narodowego
w Krakowie 1). Warto zatem poświęcić nieco uwagi tej instytucji, tym więcej
że omawiając jej początkowe dzieje śledzimy jednocześnie okres kształtowania
się polskiej myśli muzealnej w ostatnim ćwierćwieczu ubiegłego stulecia.
Muzeum Narodowe w Krakowie, będące jednym z najstarszych muzeów
publicznych w Polsce, stanowi ważny rozdział historii naszego muzealnictwa,
w którym odegrało zasadniczą, nieraz pionierską rolę. Dlatego też rzucenie
światła na okoliczności, którym muzeum zawdzięcza swe powstanie i rozwój,
jak też na jego strukturę organizacyjną i działalność, wyjaśni bodaj częściowo
genezę polskiego muzealnictwa publicznego oraz rolę spełnianą przez muzea
w ostatnich dziesięcioleciach w. XIX.
Trudno oczywiście w ramach niniejszej rozprawy, posiadającej charakter
monograficzny, omawiać szczegółowo źródła i rodowody muzealnictwa pol-
skiego i uzupełniać w ten sposób lukę, jaka niewątpliwie istnieje w naszej
literaturze naukowej, nie posiadającej wyczerpujących opracowań na ten
temat2). Trzeba jednakże wskazać na pewne okoliczności towarzyszące
i warunkujące powstanie i rozwój muzeum krakowskiego, co jak powiedziano,
posiadać może szersze znaczenie, gdyż podobne sprężyny musiały działać
1) Na ogół przyjmowano jako datę powstania Muzeum Narodowego w Krakowie dzień 11 wrześ-
nia r. 1883. Stanowisko takie jest jednak niesłuszne, gdyż bierze pod uwagę tylko jeden z momentów
istotnych dla dziejów interesującej nas instytucji, a mianowicie początek akcji wystawowej, pomija
zaś cały okres organizacyjny w czasie którego opracowywano formę prawną i zakres działalności
instytucji oraz zbierano dzieła sztuki przeznaczone dla tworzonego Muzeum. W pracy Zarys historii
Muzeum Narodowego w Krakowie (Spraw, i Rozprawy Muz. Nar. w Krakowie — R. 1951, Kraków 1952)
przyjął T. Dobrowolski za datę założenia Muzeum r. 1879.
2) Pomijając krótkie zazwyczaj zarysy historyczne poszczególnych muzeów, ograniczone na
ogół tylko do chronologicznego przedstawienia wypadków związanych z tymi instytucjami, wymienić
można z prac ogólniejszych artykuł T. Dobrowolskiego, Zarys historii muzealnictwa, Muzeal-
nictwo, Kraków 1947. Jednak i w tym artykule brak uwag na temat genezy polskiego muzealnictwa
publicznego.
18 — Rozprawy i Sprawozdania
273