Muzeum Narodowe <Krakau> [Hrsg.]: Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie (11.1976)

MOJE PIERWSZE SPOTKANIE Z MUZEUM NARODOWYM W KRAKOWIE

wnętrza sali dopełniały gabloty z ceramiką i kaflami, instrumentami muzycz-
nymi (m. in. viola da gamba z r. 1601 M. Groblicza z Krakowa), oprawami
książek, okazami złotnictwa, naczyniami liturgicznymi, zegarami i licznymi
drobiazgami cechowymi.

Sala VIII, w której zaprezentowano zabytki sztuki średniowiecznej, wyma-
gała niewątpliwie większego rozeznania zarówno historycznego jak i artystycz-
nego, aniżeli to, jakim mógł rozporządzać dwunastoletni chłopiec. Obfitość
eksponatów nie ułatwiała sytuacji. Efekt bogactwa nie działał. Budziła zainte-
resowanie gotycka rzeźba Chrystusa na osiołku palmowym, ale nie przypomi-
nam sobie np. tak później podziwianej Madonny z Krużlowej, którą wymienia
Przewodnik. Liczne odlewy gipsowe tympanonów romańskich oraz innych frag-
mentów architektonicznych i rzeźb gotyckich z kościołów krakowskich i poza-
krakowskich nie budziły zainteresowania. Ich niewątpliwym zadaniem było
przede wszystkim umożliwienie na miejscu studiów naukowych i artystycznych
nad sztuką pierwszych wieków naszej historii. To miał na myśli przede wszyst-
kim pierwszy dyrektor Muzeum Narodowego Władysław Łuszczkiewicz, który
oprócz kopii starał się zbierać — o ile to było możliwe •— oryginały polskiej
sztuki średniowiecznej. Jego następca, dyrektor Feliks Kopera szedł śladami
poprzednika i stąd Muzeum Narodowe posiada dzisiaj jedyny w swoim rodzaju
zbiór okazów rzeźby i malarstwa z okresu średniowiecza, reprezentujący
ówczesny krakowski ośrodek artystyczny, a dzisiaj eksponowany w znacznej
części w Kamienicy Szołayskich przy pl. Szczepańskim. Większość pokazanych
tutaj dzieł sztuki można było oglądać już wówczas w sali VIII i częściowo VII
Sukiennic, a obok nich dość liczne zabytki sztuki cerkiewnej, m. in. bogato
rzeźbiony ikonostas. Z dziedziny rzemiosła artystycznego można było tam
zobaczyć wiele bardzo ciekawych zabytków, pochodzących ze znalezisk, jak
np. zespół z Jakuszowic, stanowiący wyposażenie jakiegoś bogatego rycerza
czy księcia z VIII w., słynną czarę włocławską z XII w., miecze średniowieczne,
krzyż romański z Albigowej, sygnet złoty, a obok nich stułę haftowaną z XIVw.
z kościoła Św. Mikołaja w Krakowie, kilka fragmentów haftowanych szat
liturgicznych, kopie korony, berła i ostróg z grobu Kazimierza Wielkiego,
fragment tkaniny z grobu królowej Zofii (zm. 1461) i wiele innych.

Sala VIII zamykała amfiladę Sukiennic od strony ul. Brackiej. Z niej na
prawo wchodziło się do tzw. Postrzygalni, czyli salki przedzielonej arkadkami
na dwie części (stan zachowany do dzisiaj). Na planiku Przewodnika salka
ta oznaczona jest cyfrą IX. W swej pierwszej części mieściła zabytki tkactwa
i hafciarstwa od wieków średnich aż po wiek XIX. Wymiary salki nie są duże
i dotąd pojąć nie mogę, jak tam wyeksponowano dwa namioty, wymienione
w Przewodniku. Wisiał tam nadto gobelin herbowy Korycińskich z XVII w.,
liczne tkaniny i hafty wystawione „w ramkach oraz tryptykach przyściennych”,
wiele ornatów, antepediów, części ubiorów, a w wiatraku — m. in. zbiór
polskich pasów kontuszowych. Do tego wszystkiego wstawiono tam jeszcze
usunięte z sali VI gabloty żelazne, zawierające oprawy książek i dokumentów
z XVIII w., ordery polskie Orła Białego i Św. Stanisława, krzyże złote i srebrne
Virtuti Militari, pierścienie, sygnety, klucze szambelańskie, nawet rękojeści
karabel i mnóstwo innych drobiazgów. Sali tej nie pamiętam.

Druga jej część, o oknach wychodzących na Wieżę Ratuszową, poświęcona
była w całości na ekspozycję spuścizny artystycznej Jana Stanisławskiego,
zmarłego w roku 1907. Z zapisu żony zmarłego, Muzeum weszło w posiadanie

8 — Rozprawy i Sprawozdania MNK