DOI issue:
Rozprawy
DOI article:Bieniek, Stanisław: W sprawie grobowca Piotra Włostowica
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.13792#0019
W SPRAWIE GROBOWCA PIOTRA WŁOSTOWICA
13
dynie płyta nagrobna ufundowana dla założy-
cieli opactwa przez opata Wilhelma I w la-
tach 1270—1290, będąca wiernym naśladowni-
ctwem rzeźby Ekkeharda i Uty (tabl. I, 2)
z katedry w saskim Naumburgu53. Szereg
szczegółów na zachowanych rysunkach gro-
bowca, jak wspomniano wyżej, jest dodatkami
kopistów. Do dodatków tych zalicza K n 6 t e 1
model dwuwieżowej świątyni na rękach Marii.
Uta takiego modelu nie trzyma. Zdaniem tego
badacza, dorysować go miał kopista grobowca
pod sugestią płaskorzeźby tympanonu z klasz-
toru NMP na Piasku, przedstawiającej Marię
z dwuwieżowym kościołem w rękach 54. Sądzę,
że równie dobrze pod tą sugestią mógł rzeźbić
nagrobną płaskorzeźbę trzynastowieczny arty-
sta. Przyjąwszy ogólną koncepcję rzeźby naum-
burskiej, w szczegółach starał się, być może,
wypełnić ją treścią miejscową.
Jak już wspomniano, w roku 1529 wybuchła
na Śląsku panika z powodu uderzenia Turków
53 Wyniki badań Chr. Gundela (dc, s. 17—26,
tabl. I—IV) są trafne tylko w odniesieniu do wierzch-
niej płyty grobowca Piotra i Marii Włostowiców, jak
to już wskazali K. Furmankiewiczówna
i G. Chmarzyński.
54 K n 6 t e 1, o.c, s. 124—125.
DU TOMBEAU DE
Dans son article, 1'auteur considere la ąuestion,
deliberee plusieurs fois dans la litterature, du tom-
beau du magnat silesien Piotr Włostowic (t 1153), pa-
latin de Bolesław Krzywousty. Les differences d'opi-
nion qui divisent les chercheurs dans cette matiere
sont justifiees par le fait que le tombeau en ąuestion
n'existe plus. II fut detruit en 1529 avec 1'eglise
St. Vincent a Ołbin a Wrocław ou il se trouvait jadis.
En plus, la copie qu'en avait faite Henryk Rybisch
a 1'epoąue de la demolition ne s'est pas conservee
a nos jours. Les reproductions connues du tombeau
datent du XVIIIe siecle et elles ne font que
recopier le dessin perdu de Henryk Rybisch. Mal-
heureusement, ces reproductions ne sont pas exactes
puisqu'elles presentent certains elements du tombeau
formes d'apres le style du XVIe ou meme du XVIIIe
siecle.
D'apres ces temoignages, le tombeau aurait la
formę d'une caisse rectangulaire avec des niches la-
terales separees de petites colonnes. Ces colonnes
seraient arquees au-dessus des niches. Dans les coins,
il y aurait quatre lions-gardiens couches. La caisse
aurait ete couverte d'une plaque de marbre avec
1'image de Piotr et de sa femme Maria, sur le fond
d'un edifice. La plaque aurait ete bordee de l'in-
scription suivante en hexametre: „Hic situs est Pe-
trus, Maria coniuge fretus. Marmore splendente,
patre Wilhellmo peragente". Tout en se fondant sur
cette inscription, on a admis que le tombeau fut
construit a l'epoque ou 1'abbe Wilhelm gouvernait le
cloitre St. Vincent. Mais il y avait trois abbes de ce
nom: le premier en 1270—1990; le deuxieme en
1299—1308 et le troisieme en 1352—1363. A present,
na cesarstwo Habsburgów, w którego grani-
cach była wtedy ta ziemia. Obawiając się, że
Turcy mogą również zjawić się na Śląsku, roz-
poczęto gorączkowe przygotowania do obrony.
Rada miejska Wrocławia rozkazała zniszczyć
klasztor św. Wincentego stojący poza murami
miasta, aby jego grube romańskie mury nie
posłużyły ewentualnie Turkom jako osłona
przy oblężeniu miasta. Daremnie norbertanie
próbowali się okupić olbrzymią sumą 200 000
guldenów. Burzenie rozpoczęto 14 października
1529 roku z okrzykami radości, co wskazuje
na to, iż powody zniszczenia opactwa nie były
tylko natury strategicznej. Po wdarciu się do
kościoła św. Wincentego zniszczono omawia-
ny grobowiec oraz zbeszczeszczono szczątki
Piotra i Marii Włostowiców bawiąc się ,,w krę-
gle" ich czaszkami. A Turcy jakby na ironię
losu wycofali się spod Wiednia w 2 dni póź-
niej 55.
55 Zob. Górlich, o.c. s. 151—155; Watten-
bach W., Uber die Veranlassung zum Abbruch des
Vinzenzklosters vor Breslau im Jahre 1529, „Zei-
schrift des Vereins fur Geschichte und Alterthum
Schlesiens", Bd IV, 1862, s. 146—159; Morelow-
ski, Studia..., s. 4—6; Historia Śląska, t. I, cz. 2,
Wrocław—Warszawa—Kraków 1961, s. 314.
PIOTR WŁOSTOWIC
on adopte gśneralement en litterature 1'opinion du
chercheur allemand Chr. Griindl, selon laquelle le
tombeau du palatin fut cree aux temps de 1'abbe
Wilhelm Ier, apres 1270, sous 1'influence des sculptu-
res de la cathedrale a Naumburg (Saxe), parce qu'il
est evident que les figures de Piotr et de Maria
imitent fidelement les sculptures d'Ekkehard et Uta,
donateurs de la Cathedrale de Naumburg elevees
vers la motie du XIIle siecle.
L'auteur reprend et developpe 1'idee de K. Fur-
mankiewiczówna et de G. Chmarzyński qui supposent
que le tombeau en question ait ete construit en deux
etapes: D'abord, au XIIe siecle, peu de temps apres
la mort de Piotr, on aurait construit le tombeau pri-
mitif. L'abbe Wilhelm Ier aurait offert plus tard
une nouvelle plaque superieure. Pour le prouver,
1'auteur cite le temoignage de Benedykt de Poznań,
moine a Wrocław, qui a vu sur le tombeau de Piotr
et de Maria Włostowic, quelques annees avant la des-
truction de celui-ci, le monogramme de Petrus
Selon le chroniqueur Jan Długosz, c'etaient Piotr
et ses descendants qui portaient ce signe a
l'ecu. Le meme monogramme etait employe par les
appareilleurs de 1'atelier de sculpture de Piotr Wło-
stowic, donateur connu des eglises. Ceci est confirme
par la decouverte de ce signe sur la colonne du
cloitre a Strzelno, eleve par le palatin. Cepen-
dant, dans les reproductions du tombeau, on ne
trouve pas ce signe au blason tenu par Piotr. Cela
prouverait que les artistes qui sculptaient la plaque
superieure n'avaient pas connu le signe d'ecu de
Piotr. Aussi, les descendants de Piotr avaient-ils
emigró de la Silesie a la fin du XIIe et au dśbut
13
dynie płyta nagrobna ufundowana dla założy-
cieli opactwa przez opata Wilhelma I w la-
tach 1270—1290, będąca wiernym naśladowni-
ctwem rzeźby Ekkeharda i Uty (tabl. I, 2)
z katedry w saskim Naumburgu53. Szereg
szczegółów na zachowanych rysunkach gro-
bowca, jak wspomniano wyżej, jest dodatkami
kopistów. Do dodatków tych zalicza K n 6 t e 1
model dwuwieżowej świątyni na rękach Marii.
Uta takiego modelu nie trzyma. Zdaniem tego
badacza, dorysować go miał kopista grobowca
pod sugestią płaskorzeźby tympanonu z klasz-
toru NMP na Piasku, przedstawiającej Marię
z dwuwieżowym kościołem w rękach 54. Sądzę,
że równie dobrze pod tą sugestią mógł rzeźbić
nagrobną płaskorzeźbę trzynastowieczny arty-
sta. Przyjąwszy ogólną koncepcję rzeźby naum-
burskiej, w szczegółach starał się, być może,
wypełnić ją treścią miejscową.
Jak już wspomniano, w roku 1529 wybuchła
na Śląsku panika z powodu uderzenia Turków
53 Wyniki badań Chr. Gundela (dc, s. 17—26,
tabl. I—IV) są trafne tylko w odniesieniu do wierzch-
niej płyty grobowca Piotra i Marii Włostowiców, jak
to już wskazali K. Furmankiewiczówna
i G. Chmarzyński.
54 K n 6 t e 1, o.c, s. 124—125.
DU TOMBEAU DE
Dans son article, 1'auteur considere la ąuestion,
deliberee plusieurs fois dans la litterature, du tom-
beau du magnat silesien Piotr Włostowic (t 1153), pa-
latin de Bolesław Krzywousty. Les differences d'opi-
nion qui divisent les chercheurs dans cette matiere
sont justifiees par le fait que le tombeau en ąuestion
n'existe plus. II fut detruit en 1529 avec 1'eglise
St. Vincent a Ołbin a Wrocław ou il se trouvait jadis.
En plus, la copie qu'en avait faite Henryk Rybisch
a 1'epoąue de la demolition ne s'est pas conservee
a nos jours. Les reproductions connues du tombeau
datent du XVIIIe siecle et elles ne font que
recopier le dessin perdu de Henryk Rybisch. Mal-
heureusement, ces reproductions ne sont pas exactes
puisqu'elles presentent certains elements du tombeau
formes d'apres le style du XVIe ou meme du XVIIIe
siecle.
D'apres ces temoignages, le tombeau aurait la
formę d'une caisse rectangulaire avec des niches la-
terales separees de petites colonnes. Ces colonnes
seraient arquees au-dessus des niches. Dans les coins,
il y aurait quatre lions-gardiens couches. La caisse
aurait ete couverte d'une plaque de marbre avec
1'image de Piotr et de sa femme Maria, sur le fond
d'un edifice. La plaque aurait ete bordee de l'in-
scription suivante en hexametre: „Hic situs est Pe-
trus, Maria coniuge fretus. Marmore splendente,
patre Wilhellmo peragente". Tout en se fondant sur
cette inscription, on a admis que le tombeau fut
construit a l'epoque ou 1'abbe Wilhelm gouvernait le
cloitre St. Vincent. Mais il y avait trois abbes de ce
nom: le premier en 1270—1990; le deuxieme en
1299—1308 et le troisieme en 1352—1363. A present,
na cesarstwo Habsburgów, w którego grani-
cach była wtedy ta ziemia. Obawiając się, że
Turcy mogą również zjawić się na Śląsku, roz-
poczęto gorączkowe przygotowania do obrony.
Rada miejska Wrocławia rozkazała zniszczyć
klasztor św. Wincentego stojący poza murami
miasta, aby jego grube romańskie mury nie
posłużyły ewentualnie Turkom jako osłona
przy oblężeniu miasta. Daremnie norbertanie
próbowali się okupić olbrzymią sumą 200 000
guldenów. Burzenie rozpoczęto 14 października
1529 roku z okrzykami radości, co wskazuje
na to, iż powody zniszczenia opactwa nie były
tylko natury strategicznej. Po wdarciu się do
kościoła św. Wincentego zniszczono omawia-
ny grobowiec oraz zbeszczeszczono szczątki
Piotra i Marii Włostowiców bawiąc się ,,w krę-
gle" ich czaszkami. A Turcy jakby na ironię
losu wycofali się spod Wiednia w 2 dni póź-
niej 55.
55 Zob. Górlich, o.c. s. 151—155; Watten-
bach W., Uber die Veranlassung zum Abbruch des
Vinzenzklosters vor Breslau im Jahre 1529, „Zei-
schrift des Vereins fur Geschichte und Alterthum
Schlesiens", Bd IV, 1862, s. 146—159; Morelow-
ski, Studia..., s. 4—6; Historia Śląska, t. I, cz. 2,
Wrocław—Warszawa—Kraków 1961, s. 314.
PIOTR WŁOSTOWIC
on adopte gśneralement en litterature 1'opinion du
chercheur allemand Chr. Griindl, selon laquelle le
tombeau du palatin fut cree aux temps de 1'abbe
Wilhelm Ier, apres 1270, sous 1'influence des sculptu-
res de la cathedrale a Naumburg (Saxe), parce qu'il
est evident que les figures de Piotr et de Maria
imitent fidelement les sculptures d'Ekkehard et Uta,
donateurs de la Cathedrale de Naumburg elevees
vers la motie du XIIle siecle.
L'auteur reprend et developpe 1'idee de K. Fur-
mankiewiczówna et de G. Chmarzyński qui supposent
que le tombeau en question ait ete construit en deux
etapes: D'abord, au XIIe siecle, peu de temps apres
la mort de Piotr, on aurait construit le tombeau pri-
mitif. L'abbe Wilhelm Ier aurait offert plus tard
une nouvelle plaque superieure. Pour le prouver,
1'auteur cite le temoignage de Benedykt de Poznań,
moine a Wrocław, qui a vu sur le tombeau de Piotr
et de Maria Włostowic, quelques annees avant la des-
truction de celui-ci, le monogramme de Petrus
Selon le chroniqueur Jan Długosz, c'etaient Piotr
et ses descendants qui portaient ce signe a
l'ecu. Le meme monogramme etait employe par les
appareilleurs de 1'atelier de sculpture de Piotr Wło-
stowic, donateur connu des eglises. Ceci est confirme
par la decouverte de ce signe sur la colonne du
cloitre a Strzelno, eleve par le palatin. Cepen-
dant, dans les reproductions du tombeau, on ne
trouve pas ce signe au blason tenu par Piotr. Cela
prouverait que les artistes qui sculptaient la plaque
superieure n'avaient pas connu le signe d'ecu de
Piotr. Aussi, les descendants de Piotr avaient-ils
emigró de la Silesie a la fin du XIIe et au dśbut