DOI Heft:
Sprawozdania
DOI Artikel:Gębczak, Józef: Muzeum Śląskie w latach 1957-1961
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.13792#0182
MUZEUM ŚLĄSKIE W LATACH 1957—1961
175
Ratusza wolny byłby jednak od funkcji lokalu wy-
stawowego i stanowiłby sam obiekt ekspozycyjny,
głównie jako zabytkowe wnętrze, odpowiednio urzą-
dzone z uwzględnieniem najważniejszych pamiątek
miejskich. W związku z tym projektem Muzeum
Śląskie zleciło w 1958 r. opracowanie dokumentacji
kapitalnego remontu Sukiennic, gdzie znalazłyby po-
mieszczenie wystawy Działu Historycznego.
Sprawa przekazania miastu Ratusza nie została
rozstrzygnięta w ciągu okresu sprawozdawczego, jak-
kolwiek obie Rady Narodowe rozważały możliwości
kompromisowego jej rozwiązania 4.
Piwnica Świdnicka w Starym Ratuszu.
Konserwacja Starego Ratusza przeprowadzona w
1950 r. przez Społeczny Komitet Odbudowy Ratusza
nie objęła podziemi, aczkolwiek już wtedy stwierdzo-
no zawilgocenie fundamentów budowli. Remont piw-
nic należało jednak wykonać zgodnie z przyszłym
przeznaczeniem tych pomieszczeń. Podziemia Ratusza,
po wojnie przez wiele lat nie użytkowane z powodu
zawilgocenia i zalegających wnętrza zdewastowanych
urządzeń dawnej piwiarni — nie mogły znaleźć użyt-
kownika, który by dysponował środkami na kosztow-
ny remont. Nie miało takich środków i Muzeum Ślą-
skie pragnące wykorzystać podziemia na magazyny
muzealne. Jednocześnie opinia społeczna Wrocławia
wysuwała postulat bardziej atrakcyjnej formy wy-
korzystania Piwnicy Świdnickiej.
W tym stanie rzeczy sprawa znalazła w 1958 r.
nieoczekiwane i chyba korzystne rozwiązanie. Komi-
tet Miejski ZMS zwrócił się do Dyrekcji Muzeum
Śląskiego i Prezydium R. N. m. Wrocławia o przeka-
zanie Piwnicy Świdnickiej na Klub Młodzieży Wro-
cławia, zobowiązując się do odremontowania jej po-
mieszczeń.
Muzeum oraz jego władze zwierzchnie — Wydział
Kultury PWRN i Centralny Zarząd Muzeów — wy-
raziły zgodę na takie rozwiązanie, mając na wzglę-
dzie pożyteczne społecznie cele ZMS i dobro
zabytkowego gmachu. Ponieważ cale przedsięwzięcie
miało być realizowane w czynie społecznym, powo-
łany został do życia Społeczny Komitet Odbudowy
Piwnicy Świdnickiej, na czele którego stanął Prze-
wodniczący Prezydium R. N. m. Wrocławia, prof.
Bolesław Iwaszkiewicz. Komitet zapewnił przed-
sięwzięciu wstępną pomoc finansową w formie sub-
wencji z Prezydium obu Rad Narodowych, a następ-
nie uzyskał rozległe świadczenia w materiałach bu-
dowlanych i wykonawstwie ze strony wielu przed-
siębiorstw i instytucji wrocławskich. Pod stałym nad-
zorem konserwatorskim przeprowadzono w ciągu dwu
lat gruntowny remont i adaptację piwnic oraz wypo-
sażono wnętrza w stosowne urządzenia. Podziemia
liczące w sumie 40 pomieszczeń, w tym 11 dużych
sal, pomieściły sale klubowe, kino, kawiarnię i bar.
Otwarcie Klubu Młodzieży ZMS nastąpiło w dniu
6 V 1960 r.
Lapidarium. Do nierozwiązanych w okresie
sprawozdawczym problemów, mimo czynionych sta-
4 W r. 1963 Wojewódzka Rada Narodowa i Rada
Narodowa m. Wrocławia uzgodniły rozwiązanie poło-
wiczne, a mianowicie przekazanie gmachu Starego
Ratusza miastu z pozostawieniem tam Oddziału Mu-
zeum Śląskiego jako użytkownika.
rań i zabiegów, należy zaliczyć sprawę Lapidarium.
Projektowane urządzenie Lapidarium jako Oddziału
Muzeum Śląskiego w krużgankach i wirydarzu kom-
pleksu budynków pobernardyńskich w pobliżu głów-
nego gmachu Muzeum, napotkało trudności wobec
wysunięcia odmiennej koncepcji przez Konserwatora
Zabytków m. Wrocławia, pragnącego utworzyć w tym
obiekcie „Muzeum Architektury", do którego miałyby
wejść również zabytki należące do Lapidarium. Za-
bytki te tymczasem pozostawały nadal w dawnym
Arsenale i w ogrodzie wśród ruin kompleksu zamko-
wego. W 1960 r., kiedy użytkujące budynek Arsenału
Pracownie Konserwacji Zabytków postanowiły w
skrzydle zajętym przez Lapidarium urządzić pra-
cownię stolarską, w krótkim trybie, w dniach 24—29
września, ewakuowano z Arsenału wszystkie prze-
chowywane tam przez Muzeum zabytki, również kra-
ty, krzyże i skrzynie żelazne do kruchty nieużytko-
wanego, a właśnie niedawno pokrytego dachem ko-
ścioła św. Bernardyna. Natomiast reszta zabytków,
w tym bazy i kapitele romańskie oraz kilka kolumn
renesansowych, pozostały nadal w ogrodzie kompleksu
zamkowego i oczekują przewiezienia na miejsce przy-
szłej ekspozycji, której losy wciąż nie są jeszcze usta-
lone. Nie ułatwia tego problemu okoliczność, że
kompleks budynków pobernardyńskich należy do Pre-
zydium Rady Narodowej m. Wrocławia, a Muzeum
Śląskie, jako właściciel Lapidarium — podlega Pre-
zydium Wojew. Rady Narodowej 5.
Panorama Racławicka. W roku 1957 Spo-
łeczny Komitet Odbudowy Panoramy Racławickiej
zlecił Zarządowi SARPu rozpisanie konkursu na pro-
jekt urbanistyczno-architektoniczny budynku Pano-
ramy. Konkurs zgromadził 54 prace. I nagrodę uzy-
skał projekt architektów wrocławskich Ewy i Marka
Dziekońskich, który też przeznaczony został do reali-
zacji. Projekt przewidywał lokalizację budynku Pa-
noramy w sąsiedztwie Muzeum Śląskiego na terenie
przyległym do plantacji miejskich obok kość. św.
Bernardyna. Model budynku na tle jego przyszłego
otoczenia można było oglądać w Prezydium Rady
Narodowej m. Wrocławia. Przewidywano ukończenie
budowy rotundy i ostateczną konserwację malowidła
już po jego zawieszeniu — na rok 1960. Niestety —
przystąpienie do budowy rotundy odwlekło się, naj-
pierw z braku wykonawcy, a później z powodu pil-
niejszych potrzeb w zakresie budownictwa społecz-
nego. W tym niepomyślnym stanie rzeczy małą po-
ciechą jest, że samo płótno Panoramy jest zabezpie-
czone bardzo starannie i nie grożą mu żadne uszko-
dzenia.
Program i wytyczne dla całości prac konserwa-
cyjnych ustalono na specjalnie zwołanej naradzie naj-
wybitniejszych w kraju konserwatorów. W czerwcu
1958 r. przeprowadzono wstępną konserwację całego
płótna pod nadzorem prof. Szymborskiego z Krako-
wa. Prace zabezpieczające płótno obrazowe (podzie-
lone na części z uwagi na jego rozmiary) mogły być
wykonane tylko w głównym hallu Muzeum o po-
wierzchni 150 m2. Uszkodzone odcinki płótna pod-
klejono na wosku, wyrównano i nawinięto na walce.
5 Do 1963 r. w losach Lapidarium nie zaszły ża-
dne zmiany. Nadal część zbiorów pozostaje w ogrodzie
przy ul. Kazimierza Wielkiego 34.
175
Ratusza wolny byłby jednak od funkcji lokalu wy-
stawowego i stanowiłby sam obiekt ekspozycyjny,
głównie jako zabytkowe wnętrze, odpowiednio urzą-
dzone z uwzględnieniem najważniejszych pamiątek
miejskich. W związku z tym projektem Muzeum
Śląskie zleciło w 1958 r. opracowanie dokumentacji
kapitalnego remontu Sukiennic, gdzie znalazłyby po-
mieszczenie wystawy Działu Historycznego.
Sprawa przekazania miastu Ratusza nie została
rozstrzygnięta w ciągu okresu sprawozdawczego, jak-
kolwiek obie Rady Narodowe rozważały możliwości
kompromisowego jej rozwiązania 4.
Piwnica Świdnicka w Starym Ratuszu.
Konserwacja Starego Ratusza przeprowadzona w
1950 r. przez Społeczny Komitet Odbudowy Ratusza
nie objęła podziemi, aczkolwiek już wtedy stwierdzo-
no zawilgocenie fundamentów budowli. Remont piw-
nic należało jednak wykonać zgodnie z przyszłym
przeznaczeniem tych pomieszczeń. Podziemia Ratusza,
po wojnie przez wiele lat nie użytkowane z powodu
zawilgocenia i zalegających wnętrza zdewastowanych
urządzeń dawnej piwiarni — nie mogły znaleźć użyt-
kownika, który by dysponował środkami na kosztow-
ny remont. Nie miało takich środków i Muzeum Ślą-
skie pragnące wykorzystać podziemia na magazyny
muzealne. Jednocześnie opinia społeczna Wrocławia
wysuwała postulat bardziej atrakcyjnej formy wy-
korzystania Piwnicy Świdnickiej.
W tym stanie rzeczy sprawa znalazła w 1958 r.
nieoczekiwane i chyba korzystne rozwiązanie. Komi-
tet Miejski ZMS zwrócił się do Dyrekcji Muzeum
Śląskiego i Prezydium R. N. m. Wrocławia o przeka-
zanie Piwnicy Świdnickiej na Klub Młodzieży Wro-
cławia, zobowiązując się do odremontowania jej po-
mieszczeń.
Muzeum oraz jego władze zwierzchnie — Wydział
Kultury PWRN i Centralny Zarząd Muzeów — wy-
raziły zgodę na takie rozwiązanie, mając na wzglę-
dzie pożyteczne społecznie cele ZMS i dobro
zabytkowego gmachu. Ponieważ cale przedsięwzięcie
miało być realizowane w czynie społecznym, powo-
łany został do życia Społeczny Komitet Odbudowy
Piwnicy Świdnickiej, na czele którego stanął Prze-
wodniczący Prezydium R. N. m. Wrocławia, prof.
Bolesław Iwaszkiewicz. Komitet zapewnił przed-
sięwzięciu wstępną pomoc finansową w formie sub-
wencji z Prezydium obu Rad Narodowych, a następ-
nie uzyskał rozległe świadczenia w materiałach bu-
dowlanych i wykonawstwie ze strony wielu przed-
siębiorstw i instytucji wrocławskich. Pod stałym nad-
zorem konserwatorskim przeprowadzono w ciągu dwu
lat gruntowny remont i adaptację piwnic oraz wypo-
sażono wnętrza w stosowne urządzenia. Podziemia
liczące w sumie 40 pomieszczeń, w tym 11 dużych
sal, pomieściły sale klubowe, kino, kawiarnię i bar.
Otwarcie Klubu Młodzieży ZMS nastąpiło w dniu
6 V 1960 r.
Lapidarium. Do nierozwiązanych w okresie
sprawozdawczym problemów, mimo czynionych sta-
4 W r. 1963 Wojewódzka Rada Narodowa i Rada
Narodowa m. Wrocławia uzgodniły rozwiązanie poło-
wiczne, a mianowicie przekazanie gmachu Starego
Ratusza miastu z pozostawieniem tam Oddziału Mu-
zeum Śląskiego jako użytkownika.
rań i zabiegów, należy zaliczyć sprawę Lapidarium.
Projektowane urządzenie Lapidarium jako Oddziału
Muzeum Śląskiego w krużgankach i wirydarzu kom-
pleksu budynków pobernardyńskich w pobliżu głów-
nego gmachu Muzeum, napotkało trudności wobec
wysunięcia odmiennej koncepcji przez Konserwatora
Zabytków m. Wrocławia, pragnącego utworzyć w tym
obiekcie „Muzeum Architektury", do którego miałyby
wejść również zabytki należące do Lapidarium. Za-
bytki te tymczasem pozostawały nadal w dawnym
Arsenale i w ogrodzie wśród ruin kompleksu zamko-
wego. W 1960 r., kiedy użytkujące budynek Arsenału
Pracownie Konserwacji Zabytków postanowiły w
skrzydle zajętym przez Lapidarium urządzić pra-
cownię stolarską, w krótkim trybie, w dniach 24—29
września, ewakuowano z Arsenału wszystkie prze-
chowywane tam przez Muzeum zabytki, również kra-
ty, krzyże i skrzynie żelazne do kruchty nieużytko-
wanego, a właśnie niedawno pokrytego dachem ko-
ścioła św. Bernardyna. Natomiast reszta zabytków,
w tym bazy i kapitele romańskie oraz kilka kolumn
renesansowych, pozostały nadal w ogrodzie kompleksu
zamkowego i oczekują przewiezienia na miejsce przy-
szłej ekspozycji, której losy wciąż nie są jeszcze usta-
lone. Nie ułatwia tego problemu okoliczność, że
kompleks budynków pobernardyńskich należy do Pre-
zydium Rady Narodowej m. Wrocławia, a Muzeum
Śląskie, jako właściciel Lapidarium — podlega Pre-
zydium Wojew. Rady Narodowej 5.
Panorama Racławicka. W roku 1957 Spo-
łeczny Komitet Odbudowy Panoramy Racławickiej
zlecił Zarządowi SARPu rozpisanie konkursu na pro-
jekt urbanistyczno-architektoniczny budynku Pano-
ramy. Konkurs zgromadził 54 prace. I nagrodę uzy-
skał projekt architektów wrocławskich Ewy i Marka
Dziekońskich, który też przeznaczony został do reali-
zacji. Projekt przewidywał lokalizację budynku Pa-
noramy w sąsiedztwie Muzeum Śląskiego na terenie
przyległym do plantacji miejskich obok kość. św.
Bernardyna. Model budynku na tle jego przyszłego
otoczenia można było oglądać w Prezydium Rady
Narodowej m. Wrocławia. Przewidywano ukończenie
budowy rotundy i ostateczną konserwację malowidła
już po jego zawieszeniu — na rok 1960. Niestety —
przystąpienie do budowy rotundy odwlekło się, naj-
pierw z braku wykonawcy, a później z powodu pil-
niejszych potrzeb w zakresie budownictwa społecz-
nego. W tym niepomyślnym stanie rzeczy małą po-
ciechą jest, że samo płótno Panoramy jest zabezpie-
czone bardzo starannie i nie grożą mu żadne uszko-
dzenia.
Program i wytyczne dla całości prac konserwa-
cyjnych ustalono na specjalnie zwołanej naradzie naj-
wybitniejszych w kraju konserwatorów. W czerwcu
1958 r. przeprowadzono wstępną konserwację całego
płótna pod nadzorem prof. Szymborskiego z Krako-
wa. Prace zabezpieczające płótno obrazowe (podzie-
lone na części z uwagi na jego rozmiary) mogły być
wykonane tylko w głównym hallu Muzeum o po-
wierzchni 150 m2. Uszkodzone odcinki płótna pod-
klejono na wosku, wyrównano i nawinięto na walce.
5 Do 1963 r. w losach Lapidarium nie zaszły ża-
dne zmiany. Nadal część zbiorów pozostaje w ogrodzie
przy ul. Kazimierza Wielkiego 34.