Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (10.1976)

Śląskie retabula szafowe w drugiej polowie XV i na początku XVI wieku

81

N

li

.a 2

N

wielkimi zmianami powtórzeniem rzeźby Marii z jej pentap- Tryptyk Matki Boskiej, św. Barbary i św. Katarzyny (?)
tyku w Zgorzelcu, podobnie jak i puncowanie wzorów. Także
figury wewnętrznych awersów posiadają analogię wśród dzieł
tej grupy warsztatowej, a za szczególnie bliski uznał Wiese
poliptyk z Tymowej, widząc w nim rękę tego samego rzeźbia-
rza. Obrazy zaliczane do najwybitniejszych utworów tej grupy
dzieł łączone są z twórcą epitafium Andrzeja Behra z Oleś-
nicy, w którym artysta umieścił swój autoportret. Był on czynny
także przy wykonaniu malowanych kwater poliptyku z koś-
cioła wrocławskich dominikanów z lat 1512—1513, a w jego
kręgu oddziaływań znalazły się też malowidła tryptyków i po-
liptyków, jak np. wrocławskiego z 1507 r., zgorzeleckiego,
ścinawskiego z 1514 r., tymowskiego i ziębickiego. Ten ma- Veraikon
larsko-rzeźbiarski zespół nastaw ostatnie badania (Bimler,

Meinert, Dobrowolski) złączyły Z osobą Jakuba Beinharta Przedstawienia szafy i awersów rzeźbione, odwrocia malowane. Drewno,
i jego licznych współpracowników, m. in. Mistrza Pasji zaprawa kredowo-klejowa, tempera; złoto i srebro płatkowe, barwne lasc-
z Góry Śląskiej. Poliptyk górowski jest jednym z nielicznych mnki; w20ry tel ' ram wydobyte w zaprawie. Wymiary szafy 110x97.
większych poliptyków śląskich na tyle zachowanym w swych Za figurami szafy data 1517.

zasadniczych częściach, że obecna jego rekonstrukcja odpo- Brak 2wieńczenia i predelli, brak atrybutów biskupa i dwóch apostołów,
wiada pierwotnej dyspozycji i proporcjom. Należy do typo- atrybuty św. Małgorzaty uzupełnione wtórnie, liczne ubytki warstw malar-
wych, tradycyjnych przykładów z trójosobowymi grupami skich- Konserwowany w 1935 r. Wtedy uzupełniono figurki w dolnej kwaterze

stojących figur prezentacyjnych w szafie i w kwaterach awer- prawego skrzyd,a oraz najeewnie' cieniono atrybuty św. Małgorzaty i uzu-

pełniono polichromię,

sów wewnętrznych. Przy jego wykonaniu współdziałał liczny

zespół pracowników. Figura środkowa, mimo powtórzenia Pochodzi ze starego' drewnianes° kości°ła w Gręboszycach; wspomniany

. w wizytacji z 1666/7 r., wówczas obok św. Barbary występowała w szafie

schematu używanego Często W tej pracowni, różni Się zarówno św. Małgorzata. Podobnie Lutsch określi! towarzyszące Marii święte jako

typem fizycznym, jak i sposobem traktowania draperii od in- Barbarę i Małgorzatę i wspominał o predelli z wyobrażeniem reralkonu

nych prac, jak np. Złotej Marii czy Marii z tryptyku z 1507 r. pomiędzy dwoma aniołami. W 1935 r. tryptyk został przeniesiony na boczny

Odnosi się to w pewnej mierze i do obu postaci bocznych. oltarz do nowego kościo,a pod ,ym samym wezwaniem św- Katarzyny.
Natomiast figury kwater bliższe są stylowym właściwościom

pracowni i jej szerokiego kręgu oddziaływań. Św. Dziewice Inwentarz z 1939 r. określa świętą po prawej stronie Marii

w górnej kwaterze lewego skrzydła, a także św. Apolonia jeszcze jako św. Małgorzatę, świętego z toporem jako Ma-

i Urszula (ta ostatnia słabsza), zdradzają przynależność do cieJa- Katalog z 1965 r. odnotował figurę w szafie jako św.

twórcy popiersi św. Dziewic w predellach nastaw w Zaboro- Katarzynę, a świętych w górnej kwaterze prawego skrzydła

wie i Tymowej, oraz popiersi z kościoła św. Marii Magdale- Łukasza i Pawła.

ny we Wrocławiu. Wykonał on najpewniej także postać Marii Zamiana atrybutów św. Małgorzaty dokonana została naj-

w zwieńczeniu nastawy górowskiej, a także trzy figury w MNWr pewniej w 1935 r. z okazji przeniesienia tryptyku do nowego

(nr inw. XI-90, 81, 85). Natomiast Maria Magdalena kościoła i przeoczona przez inwentarz z 1939 r., gdyż nowe

w prawej górnej kwaterze zdradza podobieństwa z figurą atrybuty widać już na zamieszczonym tam zdjęciu. Atrybut

Marii z tryptyku z 1507 r. tzw. św. Łukasza — pióro — jest nowym dodatkiem, typ

zaś świętego odpowiada Bartłomiejowi, który zapewne pierwot-
Pracownia Jakuba Beinharta, 1512 r. nje trZyma} noz

Li, : Lutsch I, t. II, s. 661; Jungnit* t III, ..458; Kloss s 599; Buchner, pracownia g k 1517 r.
s. 193; Braune, Wiese, s. 56-59, nr 119, ii. 115-122, 132; Meinert, s. 227-

230; Dobrowolski I. s. 33, 40-41; Dobrowolski II, B. 119, 171; Bimler, s. 9; Lit.; Lutsch h t. „, s. 49g. jungnitz, 1.1, s. 498; BKS, t. 1, s. 86, ii. 148; KZS,

G. Chmarzyński, (w:) Dolny Śląsk, t. I, cz. I, s. 151; Zlat, s. 166, 185; , yjj z. 7 s. 14 il. 78 102 144
Dutkiewicz, s. 320; Dobrowolski, Malarstwo, (w:) Hist. szt. polskiej, 1962,
s. 415.

28. IŁAWA, pow. szprotawski, woj. zielonogórskie.

27. GRĘBOSZYCE, pow. namysłowski, woj. opolskie. Kościół filialny p. w. św. Andrzeja.

Kościół filialny, p. w. św. Katarzyny. Pentaptyk Matki Boskiej, św. Andrzeja i św. Jakuba.

Ukrzyżowanie

U

£ n

Zwiastowanie

Narodzenie

S

U

J3

Zaśnięcie Marii

Nawiedzenie

Pokłon
Trzech Króli

W

11 — Roczniki Sztuki Śląskiej, X.