Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (12.1979)

47

22. Rzeźbiarz śląski, 1661 r.
popiersie, płaskorzeźba, wielkość naturalna, czerwony marmur
Nysa, kościół paraf. Św. Jakuba, kaplica św. Anny, epitafium
J. B. Lisch von Hornau
W ujęciu frontalnym, w stroju liturgicznym; z książką i wieńcem różanym
w dłoniach; w płytkiej, półkoliście zamkniętej wnęce.
Lit.; Lutsch, IV, s. 97; Knoblich, s. 3-12; Katalog zabytków..., s. 82.
Portret powstał po śmierci biskupa na podstawie przekazów
ikonograficznych.
LUDWIKA (1631-1680)
córka Jana Kazimierza ks. von Anhalt-Dessau, 1648 poślubiła Chrystiana
ks. legnicko-brzeskiego. Od śmierci męża 1672 sprawowała władzę jako re-
gentka w zastępstwie małoletniego syna Jerzego Wilhelma.
23. Maciej Rauchmiller (1645-1686), 1678 r.
cala postać, rzeźba pełna, wys. ok. 125 cm, alabaster; kon-
serwowana 1903-1906
Legnica, kościół św. Jana, Mauzoleum Piastów
Głowa zwrócona w prawo; we fryzurze z drobnych loków, z puklami opada-
jącymi na ramiona; w mitrze książęcej; w obcisłej sukni z. dekoltem i marsz-
czoną spódnicą; długi płaszcz zarzucony na ramiona i upięty z przodu, przy-
trzymywany prawą ręką. Na cokole napis: ,,Heu mihi solił".
Lit.: zob. poz. 3.
Portret, nie pozbawiony idealizacji, rzeźbiony był prawdopo-
dobnie z natury.
NEANDER, Karol (zm. 1693)
biskup sufragan wrocławski.
24. Rzeźbiarz śląski z kręgu Rauchmillera (1645-1680),
ok. 1693 r.
popiersie, rzeźba pełna, wielkość naturalna, biały marmur
Wrocław, katedra, kaplica św. Wojciecha (dawniej św. Wa-
cława), epitafium K. Neandera
Popiersie do ramion zakończone u dołu linią prostą i ścięte ukośnie po bo-
kach; w szacie kapłańskiej i piusce; z lekko sfalowanymi włosami sięgającymi
ramion; z cienkimi, opadającymi wąsikami i kępką włosów pod dolną wargą.
Lit.: Jungnitz, Die Breslauer Domkirche, s. 109; Patzak, Die Jesuitenbau-
ten..., s. 87; Burgemeister, I, s. 96-97; Theuerkauff, s. 109; Dziurla,
Sztuka..., s. 346.
Na powiązania z warsztatem Rauchmillera wskazują Theuer-
kauff i Dziurla. Surowa i dość prymitywna forma tego dzieła
wskazuje raczej na śląskiego rzeźbiarza związanego z kręgiem
Rauchmillera.
NIBELSCHUTZ, Eleonora (1699-1730)
z domu Gersdorf, 1719 poślubiła hr. Henryka, właściciela Dłużyc.
25. Rzeźbiarz śląski, ok. 1730 r.
popiersie, rzeźba pełna, wys. ok. 45 cm, piaskowiec
Dłużyce k. Wołowa, kościół paraf., nawa gl. po stronie pd,
epitafium E. Nibelschtitz
W sukni z dużym dekoltem i udrapowanym na ramionach płaszczu; głowa
zwrócona w lewo od widza; w peruce z krótkimi loczkami.
Lit.: Lutsch, II, s. 641.
Prymitywna forma rzeźbiarska wskazuje na autorstwo lokal-
nego warsztatu. Pewne analogie, jak kompozycja i sposób
opracowania detali łączą popiersie z rzeźbami portretowymi
Kachnerów w kościele paraf, w Kótschenroda w Saksonii.
OBERG, Kasper Henryk von (1621-1679)
Kanonik kapituły katedralnej we Wrocławiu, następnie senior kolegiaty
iw. Krzyża i dziekan katedry wrocławskiej, aktywny działacz kontrrefor-
macji.

26. Rzeźbiarz włoski z kręgu Giovanniego Lorenza Ber-
niniego (1598-1680), 1679 r.
popiersie, rzeźba pełna, wys. ok. 60 cm, marmur kararyjski,
uszkodzone w 1945, konserwowane 1954
Wrocław, katedra, obejście po stronie wsch., epitafium K. H.
Oberga
W stroju kapłańskim; głowa na wprost, uniesiona nieco w górę; włosy i zarost
fryzowane.
Lit.: Haendcke, Zur Geschichte..., s. 233; Jungnitz, Dic Breslauer Dom-
kirdie, s. 69; Nickel, Die Breslauer Steinepitaphien..., s. 29—30, 53; tenże,
Portratbiisten...; Burgemeister, I, s. 93 — 96.
Portret wykonany za życia kanonika umieszczony został w zwień-
czeniu epitafium po jego śmierci. Wszyscy autorzy uznają go
za dzieło włoskiego rzeźbiarza. Delikatność i wyrazistość
modelunku oraz dobre uchwycenie wyrazu psychologicznego
pozwalają powiązać dzieło z kręgiem Berniniego.
27. Rzeźbiarz śląski, ok. 1699 r.
popiersie, rzeźba pełna, wys. ok. 64 cm, biały marmur żyłko-
wany, uszkodzone i zanieczyszczone olejną farbą
Małkowice k. Wrocławia, kościół paraf., nawa główna, po
stronie pd
W stroju kapłańskim; głowa na wprost; włosy fryzowane, przylegające do
niej zwartą masą; długie wąsy i krótka broda.
Lit.: Degen, s. 170.
Portret ufundował brat i spadkobierca kanonika do epitafium,
które miało stanąć w kościele w Małkowicach, należących do
portretowanego. Brak" cokołu, na którym miał się znajdować
napis: „1679 Caspar v. Obergauf Malkwitz, Carionicus". Twarda
forma rzeźbiarska wskazuje na miejscowego rzeźbiarza wzoru-
jącego się na portretach mistrzów włoskich w katedrze wroc-
ławskiej.
PANCK, Jan Konstanty (1641-1710)
Protonotariusz apostolski na Śląsku, proboszcz w Udaninie, następnie w Je-
leniej Górze, komisarz biskupi w d. księstwie świdnicko-jaworskim, inicjator
barokizacji kościoła jeleniogórskiego.
28. Rzeźbiarz z warsztatu Tomasza Weissfelda (ok. 1670—
1721), 1723 r.
popiersie, rzeźba pełna, wys. ok. 50 cm, alabaster patynowany
Jelenia Góra, kościół paraf., kaplica zewnętrzna przy prezbi-
terium od strony pd., epitafium J. K. Pancka
Na tle muszlowatej niszy; w sutannie i płaszczu narzuconym na ramiona,
w piusce, z krótkimi fryzowanymi włosami i lekko podkręconymi wąsami.
Lit.: Wiese, s. 73; Hoffmann, Stanislaus Saucrs..., s. 30; tenże, Die Kir-
chen..., s. 20-23; Banaś, s. 8.
Wiese, a za nim Banaś przypisują autorstwo portretu warszta-
towi Weissfelda. Cechy stylistyczne dzieła potwierdzają tę
opinię.
PRITTWITZ, Baltazar Maurycy von (1658-1694)
dowódca cesarskich kirasjerów, brał udział w wojnach o sukcesję hiszpańską,
od 1683 uczestnik wojen tureckich.
29. Rzeźbiarz z kręgu sztuki flamandzkiej, przed 1694 r.
popiersie, rzeźba pełna, wys. ok. 70 cm, biały marmur
Strupina, kościół paraf., prawa empora, epitafium B. M. von
Prittwitz
Głowa zwrócona w lewo od widza, lekko uniesiona; w peruce a la lion; w oz-
dobnej zbroi; z koronkowym żabotem swobodnie sfalowanym w prawo.
Lit.: Lutsch, II, s. 576.
Portret wykonany został prawdopodobnie za życia portreto-
wanego. Odznacza się żywą charakterystyką postaci i pre-
cyzyjnym opracowaniem detali, co wskazuje na powiązania