Muzeum Narodowe <Breslau> [Editor]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Editor]: Roczniki Sztuki Śląskiej (13.1983)

Fundacje artystyczne Andrzeja Jerina

73

1. Plan obwarowań Nysy, przez H. Schneidera, 1594 r.

miejskie można było obciążyć kosztami tej bu- zapewne chciał się poszczycić. W każdym razie

dowy. Natomiast samo zwrócenie się do Schnei- dopiero po powrocie z Polski biskup pomyślał

dera, który od 1591 r. osiadł już na stałe we o zastosowaniu nowoczesnych fortyfikacji, gdy

Wrocławiu i wprowadził tu nowy system ob- przedtem jedynie umacniał dawniejsze,

ronny, mogło też mieć pośrednią przyczynę. Schneider zachowując dawne obmurowania

Otóż biskup jako poseł cesarski udał się ujął na wspomnianym planie Nowe Miasto w

w 1589 r. do Krasnegostawu, aby towarzyszyć nieregularny pięciobok z sześcioma bastiona-

wracającemu z niewoli arcyksięciu Maksymi- mi i dużym rawelinem przy bramie Celnej,

lianowi. W tym czasie hetman Zamoyski za- Stare Miasto, nieufortyfikowane, o kształcie

czął budować swoje miasto, którego fortyfika- wydłużonego prostokąta, otoczył siedmioma

cje rozpoczęto przed 1588 r., a więc przynaj- bardziej płaskimi bastionami. Rysunek bastio-

mniej rok przed przyjazdem biskupa 41. Wyda- nów, zwłaszcza w Nowym Mieście wskazuje

je się prawdopodobne, że biskup, nawet jeżeli już na typ nowowłoski, podczas gdy bastiony

nie był w Zamościu, to mógł oglądać plany otaczające Stare Miasto są bardziej tradycyj-

wykonane przez Moranda, którymi Zamoyski, ne43. Podobny typ fortyfikacji przedstawiają

mający w poważaniu biskupa wrocławskiego 42, _.

41 J. Szabłowski, Domniemana rola Sabbione- tywna opinia dygnitarzy polskich o Jerinie, autor
ty w sztuce polskiej okresu manieryzmu, „Zeszyty cytuje jeszcze fragment listu marszałka Opalińskiego,
Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace z Hi- wspomina o wypowiedziach rektora Akademii Kra-
storii Sztuki", 1, 1962, s. 106. kowskiej i biskupa włocławskiego.

42 Jerin-Gesess, op. cit., s. 18, cytuje frag- 48 Za pomoc w analizie fortyfikacji Nysy i zwią-
ment listu hetmana do Jerina z 15 V 1588 r.': „Fa- zanych z nimi zagadnień dziękuje, dr Marii Lewic-
cile etiam vel consciencia ipsa Uli suggerit ea, quae kiej-Cempa. Określa ona geometrię narysu fortyfi-
respondere possumus, cum non solum Episcopus, sed, kacji i proporcje planu Schneidera jako, generalnie
ut audio, pius ac religiosus Episcopus Reverend. Do- biorąc, nowowłoskie. Pewne reminiscencje form okre-
minat. Vestro sit". Nie jest to zresztą jedyna pozy- su starowłoskiego są wynikiem świadomego dostoso-

10 — Roczniki sztuki śląskiej