DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.9651#0038
SaCRORVM EtiEO CHRISMATHN
28
riium fit, fi credimus Turnebolib. i z. cap. 16. deterri-1A
mum , inquam, quja decennalis. nam vetuftas olei
tadtum afftrt, inquit Plinius lib. ij. cap. 12. Sc ideo
non aptum candelabro cenfebitur, dicente Deo cap.
24. Levit. Pr&ctpe filiis Ifrael, ut afferant ttbt oleum
de olivis purtffimum, ac luctdum. Quamobrem lecf is
jam olivis , ritum apparandi hoc oleum, quod ad
ufum "Candelabri fibi deftinarat Deus, quaerere ne-
ceffe eft.
Et licet a tabernaculo Dei, 8c ab hoc facro Can-
delabro cujuscumque generis fcetor arcendus effet;
non tamen, ut fentio, licebat oleo aromatibus con-
dito uti. Veteres enim Gentiles eo profufi funt libi-|
dinis, ut non folum corpora, fed etiam lucernam,jB
fuarum libidinum fpectatricem, odoribus confperge-*
rent. ita Martial. lib. 10. num. 38. fceliciffimum
quindecim annorum, cum fibi dile£ta uxore conju-
gium commemorans, lucernaememinit unguentis fo-
tse, dicens:
O qu& pr&lia , quas utrinque pugnas
Fmltx leElulus, & lucerna vtdtt,
Nimbis ebrta Nicerottants!
Nimbos Nicerotianos unguenta dicit. erat enim
Nicero unguentarius celebris Romae , de quo fae-
pius Poetae, cum primis vero Martialis fcribit. Lu-
cernam igitur Nicerotianis nimbis ebriam dixit ob
copiam olei odorati, quo lucernam odoris caufa vete-
res nutriendam duxereoptimum. huncunguentorum
in lucernis ufum nonvidifle, nec obfervafle alios fcri-
ptores miror. Locus Pollucis lib. 10. cap. 26. hinc
illuftratur, agens enim de lucernarum fpeciebus, ad
lucernam , quss s-/aj3jj a Graecis dicebatur , fermo-
nem transferens, ait: ^ yAv e»ji*u^oj?3?nTssTw^^s-soy,
cri ($> itj pveJlrfiQy «p»jx.g to pu^oy. ideft, Et qutdem fi
unguentts in his utendum eft , quod quidem & un-
guentulum dixit unguentum. fupple Ariftophanes.
ideft , oleum unguentatum ad lucernas , appel-
lavit unguentulum. Illud enim Sm tiru refertur
ad lucernas , 6c candelabra , de quibus eoufque D
loquutus fuerat Pollux. Cum igitur veteres lucer-
nis quoque aromata infundere confueverint, fuavi-
tatem oleo conciliandi gratia, & hic quoque cultus
convenientiflimus Candelabro Dei ratione fuavitatis,
ac fragrantiae videri poflet. nihilominus facrisScrip-
turis convenientius cenfetur, fimplex Deum voluifle
fibi parari oleum.
Verum de methodo parandi hoc fimplex oleumad
ufum divini Candelabri, non contemnenda contro-
yerfia efle poflet. Quo quidem in negotiodocTriflimum
illum virum Alphonfum Abulenfem deceptum puto?
Is enim cap. 27. Exodi in illo loco: Pracipe filiis If~
rael ut afferant tibi oleum de arbortbus olivarum puriffi-
mum , piloqne contufum, ut ardeat lucerna femper in
tabernaculo teflimonii, ex baccis olivarum olei extra-
hendi, juxta Dei praefcriptum methodum inquirens,
docet ex his triplex olei genus extrahi. Primum,
quod fponte ex olivis jam ifl torculari pofitis fluit,
nemineque comprimente decurrit ; & puriflimum
hoc oleum fore affirmat. ' ss4liud, inquit ille, exeif-
dem baccis in torculari compreffis^ piloque contufis expri-
mitur: & licet hoc olei genus fatis utiquepurum , acde-
f&catum exftat, prioris tamen olei, quod fponte ema-
nat-^ perfectionem ac puritatem nequaquam attingit.
Aliud denique tertium genus olei, olivis prius lapide
molari contujis , ac in torculari pofitis exprimitur. ^ p
His ita conftitutis, quaerit, quodnam ex his tri-
bus olei generibus ex Dei prasfcripto ad ufum
facri Candelabri adhiberi liceret; Rabbique Salomo-
nis fententiam rejicit , quae oleum tantum prioris
generis in facro Candelabro concedebat, nequa-
quam vero alterius, nec poftremi generis. Rejicit
hoc alfertum Abulenfisj quod in textu, oleum ex-
19
trahendum ex olivis pilo contufis dicatur. Cum igi-
tur ad prioris generis oleum, nequaquam oliva; con-
tunderenturj led oleum fua fponte ex ipfis flueret;
hoc minime ad ufum Candelabri aptum arbitra^
tur. Quamobrem ipfe ifl feipfo implicatus, pri-
oris, ac fecundi olei generis licuifle ufum , ne-
quaquam vero de pofteriori ufum admittendum
exiftimat. ^
Qiia vero ratione hxc ab Abulenfe affirmentur,
non video: timeo quidem ne pugna confilia fcindatj
velitque contra retiarium, ut in proverbio dicitur,
uti ferula. Negaverat Abulenfis ufum prioris genens
olei Rabbi Solomoni: illud idem fibi admitd vukj
quamborembaculo percutitur, quoalteruin percutere
nitebatur. Quae vero ipfe Rabbi Salomoni objece-
rat, quatenus pro ratione dubitandi contra ipfum mi-
litant, ea ratione eluere conatur , quod nimirum vis
praecepti divini noneflet, olivas contundendas, nifi
ut oleum purum, ac defaecatumhaberetur. Quamob-
rem eo habtto inpriori, ac fecundo oleigenere, dtvini
pracepti obfervantta retinetur , inquit ille.' oblitus for-
tafle, quod oleum fecundigeneris, priorispuritatem
non attingebat. Dicamus lgitur in Abulenfem pro
Rab. Salom. quodpuriflimum oleumadmittatur •> ne-
quaquam vero minus purum, quale eft, quod pilo
expnmitur. Non igitur concedendum erit Abulen-
fi, ufum olei fecundi generis, in facro Dei taberna-
culo , ad ignem facrarum lucernarum fovendum,
quod hoc puriflimi olei rationem minime fervet.
Quod etenim argumento occurret Abulenfis Rabbi
Salomoni negahti, in facro textu haberi, olivas pilo
tundendas fore? in textu enim hebraicodi&iotantum
n,r!? habetur , quae contundere tantum fignificat.
Vtrum vero pilo , an mola contufio fierideberet; in
hebraico textu, quem folumadmittuntRabini, non
exprimitur. Ipfis equidem ab hebraico exemplarire-
cedere, ad latitudinem unguis, religioeft. Abulen-
fi vero non cum Latinis, fed cum Hebraeo certan-
dum ibi eft. Quamobrem licet in noftrovulgatoex-
emplari fermo fit de oleo expreflb ex olivis pilo con-
tufis nihili tamen haec Rabbini faciunt: quiquam-
cumque tranflationem rejiciunt, & quacumque in
diffkultate illico ad hebraica exemplariafeconferunt.
Nobifcum igitur, qui eodem vulgato exemplari uti-
mur, ftet in gradu Abulenfis. vulgati enim exem-
plaris auc~f.oritatem cum Romana Ecclefialibenterad-
mittimus, ac veneramur j doctrinae tamen, autfen-
tentiae Abulenfis, nequaquam nomen damus. cum
enim fuo cuique judicio utendum fit ; & omnis fa-
crorum oraculorum cognitio multis fit obftru£la diffi-
cultatibus; eaque fit &; in ipfis rebus obfcuritas , &
injudiciis noftris infirmitas ,• ut non fine caufa 6c
docliflimi, & antiquiflimi invenire fe poffe quod cu-
perent diffifi fint, noftra tamen cum Abulerifecaufa
facilior&clarior eft. Equidem olivis non expreflis,
aut minime contufis , oleum fponte in torculari
emanare, ac fluere potuiffe j a quonam Abulenfis
acceperit, aut didicerit, non video. qua etiam in re-
gione olivas ejus fint pinguedinis , ut fponte oleum
praeftent; nullibi me legifle memini. Enimvero nifi
olivae conterantur &aliquo inftrumentocontundan-
tur; ac denique expreflbrio comprimanturj vel om-
nino arefcant, aut putrefcant necefle eft. Audiarrius
Varronem lib. 1. de re ruftica. cap. 55. Hac, fupple
oliva, de quafit oleum , inquit ille, congeri folet acer-
vatim per dies fingulos in tabulata, ut tbi mcdiocriter
fracefcat: ac primus quifqueacervus demittaturperferias%
ac vafa olearta ad trapeta: in qua eam terent moU ole-
aridt, in duro, & afpero lapide. Olea letla fi ntmium
diu fuit in acervis, caldore fracefctt, & oleumfcetidum
fit. Audiatur etiam Plin. lib. 15-. cap. 6. Oleum in
tabulato , congefta nimirum oliva, inquit, minui,
detenusque fieri; item & in amurca & fractbus: h&c
funt
28
riium fit, fi credimus Turnebolib. i z. cap. 16. deterri-1A
mum , inquam, quja decennalis. nam vetuftas olei
tadtum afftrt, inquit Plinius lib. ij. cap. 12. Sc ideo
non aptum candelabro cenfebitur, dicente Deo cap.
24. Levit. Pr&ctpe filiis Ifrael, ut afferant ttbt oleum
de olivis purtffimum, ac luctdum. Quamobrem lecf is
jam olivis , ritum apparandi hoc oleum, quod ad
ufum "Candelabri fibi deftinarat Deus, quaerere ne-
ceffe eft.
Et licet a tabernaculo Dei, 8c ab hoc facro Can-
delabro cujuscumque generis fcetor arcendus effet;
non tamen, ut fentio, licebat oleo aromatibus con-
dito uti. Veteres enim Gentiles eo profufi funt libi-|
dinis, ut non folum corpora, fed etiam lucernam,jB
fuarum libidinum fpectatricem, odoribus confperge-*
rent. ita Martial. lib. 10. num. 38. fceliciffimum
quindecim annorum, cum fibi dile£ta uxore conju-
gium commemorans, lucernaememinit unguentis fo-
tse, dicens:
O qu& pr&lia , quas utrinque pugnas
Fmltx leElulus, & lucerna vtdtt,
Nimbis ebrta Nicerottants!
Nimbos Nicerotianos unguenta dicit. erat enim
Nicero unguentarius celebris Romae , de quo fae-
pius Poetae, cum primis vero Martialis fcribit. Lu-
cernam igitur Nicerotianis nimbis ebriam dixit ob
copiam olei odorati, quo lucernam odoris caufa vete-
res nutriendam duxereoptimum. huncunguentorum
in lucernis ufum nonvidifle, nec obfervafle alios fcri-
ptores miror. Locus Pollucis lib. 10. cap. 26. hinc
illuftratur, agens enim de lucernarum fpeciebus, ad
lucernam , quss s-/aj3jj a Graecis dicebatur , fermo-
nem transferens, ait: ^ yAv e»ji*u^oj?3?nTssTw^^s-soy,
cri ($> itj pveJlrfiQy «p»jx.g to pu^oy. ideft, Et qutdem fi
unguentts in his utendum eft , quod quidem & un-
guentulum dixit unguentum. fupple Ariftophanes.
ideft , oleum unguentatum ad lucernas , appel-
lavit unguentulum. Illud enim Sm tiru refertur
ad lucernas , 6c candelabra , de quibus eoufque D
loquutus fuerat Pollux. Cum igitur veteres lucer-
nis quoque aromata infundere confueverint, fuavi-
tatem oleo conciliandi gratia, & hic quoque cultus
convenientiflimus Candelabro Dei ratione fuavitatis,
ac fragrantiae videri poflet. nihilominus facrisScrip-
turis convenientius cenfetur, fimplex Deum voluifle
fibi parari oleum.
Verum de methodo parandi hoc fimplex oleumad
ufum divini Candelabri, non contemnenda contro-
yerfia efle poflet. Quo quidem in negotiodocTriflimum
illum virum Alphonfum Abulenfem deceptum puto?
Is enim cap. 27. Exodi in illo loco: Pracipe filiis If~
rael ut afferant tibi oleum de arbortbus olivarum puriffi-
mum , piloqne contufum, ut ardeat lucerna femper in
tabernaculo teflimonii, ex baccis olivarum olei extra-
hendi, juxta Dei praefcriptum methodum inquirens,
docet ex his triplex olei genus extrahi. Primum,
quod fponte ex olivis jam ifl torculari pofitis fluit,
nemineque comprimente decurrit ; & puriflimum
hoc oleum fore affirmat. ' ss4liud, inquit ille, exeif-
dem baccis in torculari compreffis^ piloque contufis expri-
mitur: & licet hoc olei genus fatis utiquepurum , acde-
f&catum exftat, prioris tamen olei, quod fponte ema-
nat-^ perfectionem ac puritatem nequaquam attingit.
Aliud denique tertium genus olei, olivis prius lapide
molari contujis , ac in torculari pofitis exprimitur. ^ p
His ita conftitutis, quaerit, quodnam ex his tri-
bus olei generibus ex Dei prasfcripto ad ufum
facri Candelabri adhiberi liceret; Rabbique Salomo-
nis fententiam rejicit , quae oleum tantum prioris
generis in facro Candelabro concedebat, nequa-
quam vero alterius, nec poftremi generis. Rejicit
hoc alfertum Abulenfisj quod in textu, oleum ex-
19
trahendum ex olivis pilo contufis dicatur. Cum igi-
tur ad prioris generis oleum, nequaquam oliva; con-
tunderenturj led oleum fua fponte ex ipfis flueret;
hoc minime ad ufum Candelabri aptum arbitra^
tur. Quamobrem ipfe ifl feipfo implicatus, pri-
oris, ac fecundi olei generis licuifle ufum , ne-
quaquam vero de pofteriori ufum admittendum
exiftimat. ^
Qiia vero ratione hxc ab Abulenfe affirmentur,
non video: timeo quidem ne pugna confilia fcindatj
velitque contra retiarium, ut in proverbio dicitur,
uti ferula. Negaverat Abulenfis ufum prioris genens
olei Rabbi Solomoni: illud idem fibi admitd vukj
quamborembaculo percutitur, quoalteruin percutere
nitebatur. Quae vero ipfe Rabbi Salomoni objece-
rat, quatenus pro ratione dubitandi contra ipfum mi-
litant, ea ratione eluere conatur , quod nimirum vis
praecepti divini noneflet, olivas contundendas, nifi
ut oleum purum, ac defaecatumhaberetur. Quamob-
rem eo habtto inpriori, ac fecundo oleigenere, dtvini
pracepti obfervantta retinetur , inquit ille.' oblitus for-
tafle, quod oleum fecundigeneris, priorispuritatem
non attingebat. Dicamus lgitur in Abulenfem pro
Rab. Salom. quodpuriflimum oleumadmittatur •> ne-
quaquam vero minus purum, quale eft, quod pilo
expnmitur. Non igitur concedendum erit Abulen-
fi, ufum olei fecundi generis, in facro Dei taberna-
culo , ad ignem facrarum lucernarum fovendum,
quod hoc puriflimi olei rationem minime fervet.
Quod etenim argumento occurret Abulenfis Rabbi
Salomoni negahti, in facro textu haberi, olivas pilo
tundendas fore? in textu enim hebraicodi&iotantum
n,r!? habetur , quae contundere tantum fignificat.
Vtrum vero pilo , an mola contufio fierideberet; in
hebraico textu, quem folumadmittuntRabini, non
exprimitur. Ipfis equidem ab hebraico exemplarire-
cedere, ad latitudinem unguis, religioeft. Abulen-
fi vero non cum Latinis, fed cum Hebraeo certan-
dum ibi eft. Quamobrem licet in noftrovulgatoex-
emplari fermo fit de oleo expreflb ex olivis pilo con-
tufis nihili tamen haec Rabbini faciunt: quiquam-
cumque tranflationem rejiciunt, & quacumque in
diffkultate illico ad hebraica exemplariafeconferunt.
Nobifcum igitur, qui eodem vulgato exemplari uti-
mur, ftet in gradu Abulenfis. vulgati enim exem-
plaris auc~f.oritatem cum Romana Ecclefialibenterad-
mittimus, ac veneramur j doctrinae tamen, autfen-
tentiae Abulenfis, nequaquam nomen damus. cum
enim fuo cuique judicio utendum fit ; & omnis fa-
crorum oraculorum cognitio multis fit obftru£la diffi-
cultatibus; eaque fit &; in ipfis rebus obfcuritas , &
injudiciis noftris infirmitas ,• ut non fine caufa 6c
docliflimi, & antiquiflimi invenire fe poffe quod cu-
perent diffifi fint, noftra tamen cum Abulerifecaufa
facilior&clarior eft. Equidem olivis non expreflis,
aut minime contufis , oleum fponte in torculari
emanare, ac fluere potuiffe j a quonam Abulenfis
acceperit, aut didicerit, non video. qua etiam in re-
gione olivas ejus fint pinguedinis , ut fponte oleum
praeftent; nullibi me legifle memini. Enimvero nifi
olivae conterantur &aliquo inftrumentocontundan-
tur; ac denique expreflbrio comprimanturj vel om-
nino arefcant, aut putrefcant necefle eft. Audiarrius
Varronem lib. 1. de re ruftica. cap. 55. Hac, fupple
oliva, de quafit oleum , inquit ille, congeri folet acer-
vatim per dies fingulos in tabulata, ut tbi mcdiocriter
fracefcat: ac primus quifqueacervus demittaturperferias%
ac vafa olearta ad trapeta: in qua eam terent moU ole-
aridt, in duro, & afpero lapide. Olea letla fi ntmium
diu fuit in acervis, caldore fracefctt, & oleumfcetidum
fit. Audiatur etiam Plin. lib. 15-. cap. 6. Oleum in
tabulato , congefta nimirum oliva, inquit, minui,
detenusque fieri; item & in amurca & fractbus: h&c
funt