DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.1449#0040
J>an Vincent Scatno^i. 3*
foodanigen hooghten,- inde plaetfè daer van wy een weynigh te vooren gefproken hebben: Ende die
Order, ende de Corintifche infgelijcks hebben hare Capiteelen een weynigh hoogher dan die van de
andere Ordens. Het Ornament boven op de Colommen, naemlijck de Architrave, het Fregio, ende
deCornice moeten op't minfte het vijfde deel van hare hooghte hebben. De Pedeftalen van dit
Order worden een derde-deel hoogh gemaeckt, ende een vierde deel vanden Colommen, deBafa-
menten ende Cimacien daer in begrepen, ghelijck inden voorgaende.
Ende eyndelijck geven wy voor de Corintifche Order, (als zijnde teederder ofte Ionckvrou-ach-
tigh van gheftalte, om welcke oorfaeck wy hem boven allen den anderen Ordens gefet hebben } de
Colommen van thien Moduli met den Bafen ende Capiteelen, dierghelijcken veel binnen Roomen
zijn, ende ghelijck die zijn inde Arco binnen Pola, ende Vitruvius felver maeckt de Colommen van
defè hooghte, ghelijck wy een weynigh te vooren gefèyt hebben: ende als Tlinius betuyght, foo is de
Obelifco van Sineralt binnen de Tempel van Iupiter in Egypten, van foodaniger proportie geweeft. tik 3 .atp.t
Het Ornament vande Architrave, ende Fregio, ende vande Cornice moet infghelijcke van 't vijfde fb 4 caf'
deel vande hooghte vanden Colommen zijn, volgbende de exempels vanden Corintifchen Order rie.37.ea/.
van Settia^onius, Van Severus de Keyfèr binnen Roomen, ende elders: ende dit is de groote hooghte 3'
vande geproportioneerden Pedeftalen.
Ende om dat de proportien van defèn onfen Ordens, van ons nae voor-bethoonde wijfè voorghe-
ftelt; te beter moghen verftaen ende begrepen worden; om defe redenen hebben wy hare Vijf manie-
ren eeneaende kant van de andere gheftelt, ende hebben infghelijcke in hare deelen ende leden de
maten der Moduli ghemaeckt ende gheteeckent ,• tot dien eynde datter niet aen ontbreecken foude.
Nu lullen wy de particulariteyten van defe dinghen voor de handt nemen.
Vanden Moduhtien ofte verdeelinghen door de Gohfnmen ofle Suylen, ende Vande fimpeU
Pilajlers, als mede van d'eene boven de andere, vande diminueringbe oft vermin-
der inge derfelve ende hoemenfe moet canneleren, midtfgaders van-
de fpecien of'verfcheyden [oorten, ende maten
vande Bafen ende Capiteelen.
Cap. 11.
E Colommen ofte Suylen zijn {als wy aireede ghefèydt hebben) die dinghen welc- Cty.2.
ke boven alle deelen vanden Orders, de ghebouwen alföo wel publijck als private
de aldermeefte cjeraet ende majefteyt geven, want hare eftene ende blooteFufti
of Stocken, imiteeren de Boomeh welcke hart ende vaftzijn, endelbmtijdts alflè
gecanneleert zijn, ende gratieufelijcken gebogen of gevouwen, moghenfe wel ver»
gheleecken worden by der vrouwen kleederen, alhoewelie eyghentlijck te fpreken
gene van beyden zijn, maer eene derde Ipecie of fborte gevonden vande verftandi-
ghe Bouw-meefters, waer deur het ghewicht ende fwaerte der boven-ftaenden ghebouwen met groo-
te kunft ende lüftigheyt gheregeert ende opghehouden wordt, foo. dat van weghen de fchoonte van
hare formen, der Balen ende Capiteelen foo veranderlijck aenghenaem ende onderfcheyden, maken
de plaetfè waerfê ftaen heel fchoon ende groots.
Ende om tot de byfbnderheydt te komen, de Colommen of Suylen behooren voor'teerftein
gene andere forme ghemaeckt te zijn dan cirkeLrondt ende perfeö:, om datfèjuyft imiteeren de
jftammen vande boomen, welcke door haer eyghen nature heel hoogh ende recht waflen, oock
fbnder knoddenalsde Deunen , ofte Cypres Boomen , ende dierghelijcken, als Vitruvius het tik$.cap.i
fèlve betuyght, welcke beginnende beneden by haer voeten, waffen al fachtlijck dat men hét
niet mereken kan , ende worden allencxfkens kleener ende fubtij Ier tot hare toppen toe , ende
daerom moeten de Colommen ghelijck ende recht op van een ftuck ghemaeckt zijn, reyn ende ef-
fen van ftock, of moeten voor't meefteghecanneleert'zijn van boven tot beneden toe, ende boven
dat, datfè van de eene Order alfb wel als de andere nae hare groote geproportioneert zijn, ende van
bequame lenghte, als ghefèydt is, ende oock een weynigh na boven verminderende, alfbo datmen in
al defe proportien refpeét hebben tot de fwaerte welcke die draghen moeten. AI 't welck de Ouden
gheföcht hebben te maecken met vele gratie, als wy in hare voornaemfte wereken kunnen fien, ende
behooren de onfe gheapproprieert te werden naer hare manieren ende Ordens, ende de fterekte van
den fchacht vande Zuylen van een vafte Order, behooren noyt boven een ander delicater Order ge-
eftimeert te worden.
Wyprijfènendeapprobeeren onder allen anderen formen de cirkel ronde gheftalte vande Zuy-
len, ende dat om veel redenen van welcke de eerfte is, dat defè forme de bequaemfte is om ghewicht
oft fwaerte te draghen, ende datfè beftendigh ende ghelijck is, en konnen by reden van haer fterekte
alle laften wel uytftaen, de ander reden is datfè van allen zyden waermenfe aenfiet 't zy van vooren
of achter, bethoonen ftadigh haer natuurlijcke groote, ende variëren noyt, ghelijck de fbmmighe
doen, de welcke verfcheyden kanten of hoecken hebben, ende boven dat zijn die licht om by te ko-
men, ende licht in te brengen,
H * Daer
foodanigen hooghten,- inde plaetfè daer van wy een weynigh te vooren gefproken hebben: Ende die
Order, ende de Corintifche infgelijcks hebben hare Capiteelen een weynigh hoogher dan die van de
andere Ordens. Het Ornament boven op de Colommen, naemlijck de Architrave, het Fregio, ende
deCornice moeten op't minfte het vijfde deel van hare hooghte hebben. De Pedeftalen van dit
Order worden een derde-deel hoogh gemaeckt, ende een vierde deel vanden Colommen, deBafa-
menten ende Cimacien daer in begrepen, ghelijck inden voorgaende.
Ende eyndelijck geven wy voor de Corintifche Order, (als zijnde teederder ofte Ionckvrou-ach-
tigh van gheftalte, om welcke oorfaeck wy hem boven allen den anderen Ordens gefet hebben } de
Colommen van thien Moduli met den Bafen ende Capiteelen, dierghelijcken veel binnen Roomen
zijn, ende ghelijck die zijn inde Arco binnen Pola, ende Vitruvius felver maeckt de Colommen van
defè hooghte, ghelijck wy een weynigh te vooren gefèyt hebben: ende als Tlinius betuyght, foo is de
Obelifco van Sineralt binnen de Tempel van Iupiter in Egypten, van foodaniger proportie geweeft. tik 3 .atp.t
Het Ornament vande Architrave, ende Fregio, ende vande Cornice moet infghelijcke van 't vijfde fb 4 caf'
deel vande hooghte vanden Colommen zijn, volgbende de exempels vanden Corintifchen Order rie.37.ea/.
van Settia^onius, Van Severus de Keyfèr binnen Roomen, ende elders: ende dit is de groote hooghte 3'
vande geproportioneerden Pedeftalen.
Ende om dat de proportien van defèn onfen Ordens, van ons nae voor-bethoonde wijfè voorghe-
ftelt; te beter moghen verftaen ende begrepen worden; om defe redenen hebben wy hare Vijf manie-
ren eeneaende kant van de andere gheftelt, ende hebben infghelijcke in hare deelen ende leden de
maten der Moduli ghemaeckt ende gheteeckent ,• tot dien eynde datter niet aen ontbreecken foude.
Nu lullen wy de particulariteyten van defe dinghen voor de handt nemen.
Vanden Moduhtien ofte verdeelinghen door de Gohfnmen ofle Suylen, ende Vande fimpeU
Pilajlers, als mede van d'eene boven de andere, vande diminueringbe oft vermin-
der inge derfelve ende hoemenfe moet canneleren, midtfgaders van-
de fpecien of'verfcheyden [oorten, ende maten
vande Bafen ende Capiteelen.
Cap. 11.
E Colommen ofte Suylen zijn {als wy aireede ghefèydt hebben) die dinghen welc- Cty.2.
ke boven alle deelen vanden Orders, de ghebouwen alföo wel publijck als private
de aldermeefte cjeraet ende majefteyt geven, want hare eftene ende blooteFufti
of Stocken, imiteeren de Boomeh welcke hart ende vaftzijn, endelbmtijdts alflè
gecanneleert zijn, ende gratieufelijcken gebogen of gevouwen, moghenfe wel ver»
gheleecken worden by der vrouwen kleederen, alhoewelie eyghentlijck te fpreken
gene van beyden zijn, maer eene derde Ipecie of fborte gevonden vande verftandi-
ghe Bouw-meefters, waer deur het ghewicht ende fwaerte der boven-ftaenden ghebouwen met groo-
te kunft ende lüftigheyt gheregeert ende opghehouden wordt, foo. dat van weghen de fchoonte van
hare formen, der Balen ende Capiteelen foo veranderlijck aenghenaem ende onderfcheyden, maken
de plaetfè waerfê ftaen heel fchoon ende groots.
Ende om tot de byfbnderheydt te komen, de Colommen of Suylen behooren voor'teerftein
gene andere forme ghemaeckt te zijn dan cirkeLrondt ende perfeö:, om datfèjuyft imiteeren de
jftammen vande boomen, welcke door haer eyghen nature heel hoogh ende recht waflen, oock
fbnder knoddenalsde Deunen , ofte Cypres Boomen , ende dierghelijcken, als Vitruvius het tik$.cap.i
fèlve betuyght, welcke beginnende beneden by haer voeten, waffen al fachtlijck dat men hét
niet mereken kan , ende worden allencxfkens kleener ende fubtij Ier tot hare toppen toe , ende
daerom moeten de Colommen ghelijck ende recht op van een ftuck ghemaeckt zijn, reyn ende ef-
fen van ftock, of moeten voor't meefteghecanneleert'zijn van boven tot beneden toe, ende boven
dat, datfè van de eene Order alfb wel als de andere nae hare groote geproportioneert zijn, ende van
bequame lenghte, als ghefèydt is, ende oock een weynigh na boven verminderende, alfbo datmen in
al defe proportien refpeét hebben tot de fwaerte welcke die draghen moeten. AI 't welck de Ouden
gheföcht hebben te maecken met vele gratie, als wy in hare voornaemfte wereken kunnen fien, ende
behooren de onfe gheapproprieert te werden naer hare manieren ende Ordens, ende de fterekte van
den fchacht vande Zuylen van een vafte Order, behooren noyt boven een ander delicater Order ge-
eftimeert te worden.
Wyprijfènendeapprobeeren onder allen anderen formen de cirkel ronde gheftalte vande Zuy-
len, ende dat om veel redenen van welcke de eerfte is, dat defè forme de bequaemfte is om ghewicht
oft fwaerte te draghen, ende datfè beftendigh ende ghelijck is, en konnen by reden van haer fterekte
alle laften wel uytftaen, de ander reden is datfè van allen zyden waermenfe aenfiet 't zy van vooren
of achter, bethoonen ftadigh haer natuurlijcke groote, ende variëren noyt, ghelijck de fbmmighe
doen, de welcke verfcheyden kanten of hoecken hebben, ende boven dat zijn die licht om by te ko-
men, ende licht in te brengen,
H * Daer