DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1449#0063
5*
lYonunmlm der Architeftun->
Cdf. !0.
Xib. %.c<tj>
J.I.
C<i/>. io.
Gtj). 30.
de alle dinghen wel leeren, op datfe die inharerealewerckenghebruycken moghen, ende tot dien
eynde hebben wijfè met fnyingen ende deeltjens ghemaeckt, welcke achterghelaten kounen worden,
indienfe voor ghemeyne ende ordinaerlijcke wercken dienen fullen.
Ende om dat de Tofcanifche Order de alderoutfte is, daerom behoort hy oock dealderfterckfte
te zijn, (ghelijckwy in een ander plaetfè ghefeydt hebben ) ende om de oude Antiquiteyt te onder-
houden, maer meelt om dat hy draghen ende ophouden moet of alle in't gheheel, 'of 't meefte deel
van de andere Orders: Fitruvmjheefx vande Colommen, Balen ende Capitelen ghefchreven,tracie-
ui>.4..cat>.7 rende vande Tofcanifche Tempelen. Van dit Order konnenal de ghebouwen ghemaeckt worden,
welcke robutt ende vaft zijn moeten, tot dien eynde datfe de quade tijden konnen wederftaen , ende
andere ongevallen des tijts, als daer zijn de Poorten, de Dijeken, de Bruggen, ende veel andere daer
van wy in een ander plaetfe ghetraóteert hebben, ende fullen noch meer fpreken, wanneer wy van de
fondamenten fullen handelen, ende kan infghelijcks een huysop't landt alfoo ghemaeckt worden,
ghelijck wy in veel plaetfen gheordineert hebben, ende men in onfè ontwerpingen ofaf-beeldinghen
fien kan, ende om defe dinghen beter te verftaen, willen wy totte particuliere Modulationen komen.
De Tofcaenfche Colommen, ghelijckwy gefeydthebben, met Bafen ende Capitelen behooren
f\ Moduli hoogh te zijn, ende die van 8 fullen evenwel niet onaenghenaem zijn, de Bafe fal - Modula
hoogh zijn, ende het Capitello even foo veel, deFufto of Schacht vande Colommen lal 6i Modulo
hebben, of 7 met de Cimbia van onder ende van boven "daer in begrepen, metzijn Tondino, Defe
Colommen verminderen in hare hooghte i vande groote van onderen , ende in 't eynde van dit
boeck fullen wy verfcheyden ontwerpingen of af-beeldinghen hebben, waer by wy de diminutionen
met reden fullen konnen doen.
De Bafi fullen ordinaerlijcken ghemaeckt worden met de plinten of vierkantige Tafelen, infbn-
derheyt in groote wijde plaetfen, oock als de Colommen op Pedeftalen ftaen, want alfdan hebbenfè
meer gratie, 't is waer, inde nauwe of enghe plaetfen, ende welcke veel ghebruyekt worden , datfè
oock fonder Pedeftili zijn, ende fonderlijck inde gebouwen op 't landt, ende alwaer men met veler-
hande gereetfehappen en boertuygh moet omgaen, die het werek konnen befchadighen, want alfdan
is het niet onbetamelijck, datmen heele robufte van ronder forme maeckt, wantfbobehoudenfè
oock noch meerder fterekte, alfoowel voor defe als voor de andere Bafèn.
Het Ornament boven de Tofcanifche Colommen moet l van haer hooghte hebben, ghelijck wy
gefeydt hebben nae't uytwijfèn van verfcheyden gevonden fragmenten, of verbroken ftucken ,ende
alfmen 't Fregio \ min maeckt dan de Architrave, dan fal 't geheele Ornament \ hebben vande hoogh-
te vande Colommen, ghelijck inde Romeynfche, Ionifche ende Corintifche Order, ende fal dan 1*
Modulo hoogh zijn, ende fóomen een maeckt van vier deelen, dan komt het een Modulo ende \, of
juyft twee Moduli.
Defe hooghte verdeelt fich in 17 deelen ende 1, daer van 5 de Architraven toe komen, ende 6\ de
Fregio, ende dan blijvender noch juyft 6 voor de Cornice overigh, fbo dat de Architrave -" Modulo
hoogh is endel twaelfde-deel, het Fregio f van 't Modulo ende een weynigh meer met fijne Lifta, en-
de de Cornice wat minder als I van 't Modulo: Wanneer de Colommen moeten Pedeftalen onder
hebben, om de felve met eenighe gratie te verhoogen, gelijck de twee Colommen van Trajanus ende
Antoninus binnen Roomen hebben, foo moetenfêzijn j der hooghte van de heele Colomna, 't welck
tot twee Moduli komen fal, min I van 't Modulo.
Defe hooghte moet verdeelt zijn in ƒ gelijcke deelen, vande welcke de opperfte de Cimacia toe-
ge-eyghent worden, met zijne leden, ende twee ende volghende I, de tronck of vierkant van 't Pe-
deftael, ende een deel, ende \ blijft beneden voor de Zocco, robuft ende effen,' de welcke fbo fim-
pelijck op 't vlacke gheftelt wort, zijne hooghte is | Modulo juyft, ende de Cimacia een % van 't Mo-
dulo, de welcke al met malkander de boven ghefèyde hooghte maken. Vande Bafen ende Capitello
vande Tofcanifche Colommen, oock vande Architrave, Fregio ende Cornice, ende infghelijcks van
de Bafimento ende Cimacia vande Pedeftilo, ende van al de andere deelen ende leden fal hier achter
gefproken worden, ende willen in 't eynde van dit Capittel hare Modonaturen thoonen.
Caj>. 10.
Fande Colomnatt ende Jimpek Archi, y>ande Tofcanifche Order, ende Tpande Colotn-
nati ende y^drehi met Pedeftalen aen de,Colommen, ende vande Poor-
tenvan binnen. Cap. 16.
M dat defe Order kan met Colomnati,ende fimpele Archi ghemaeckt worden, en
met Pedeftalen beneden aen de Colommen, daerom willen wy de verdeylinge van
elck een in 't byfender maken, de Colomnati waer de Colommen op't vlacke gefèt
zijn dienen tot Loggien, ende dierghelijcke ghebouwen, daer van men fommighe
exempels inde oude ghebouwen vindt, ende Vitruvius heeft vande Colomnati van-
de Portici of Galleryen , van 4 fborten van Tempelen ghefchreven, ende in andere
plaetfen, alwaer hyfpreeckt vande Intercolumni Areoftili, (ghelijck wy vande
Tempelen verhaelt hebben,) daerom indien hy van 4 Colommen zij n moet, dan moet de gheheele
lenghte
lYonunmlm der Architeftun->
Cdf. !0.
Xib. %.c<tj>
J.I.
C<i/>. io.
Gtj). 30.
de alle dinghen wel leeren, op datfe die inharerealewerckenghebruycken moghen, ende tot dien
eynde hebben wijfè met fnyingen ende deeltjens ghemaeckt, welcke achterghelaten kounen worden,
indienfe voor ghemeyne ende ordinaerlijcke wercken dienen fullen.
Ende om dat de Tofcanifche Order de alderoutfte is, daerom behoort hy oock dealderfterckfte
te zijn, (ghelijckwy in een ander plaetfè ghefeydt hebben ) ende om de oude Antiquiteyt te onder-
houden, maer meelt om dat hy draghen ende ophouden moet of alle in't gheheel, 'of 't meefte deel
van de andere Orders: Fitruvmjheefx vande Colommen, Balen ende Capitelen ghefchreven,tracie-
ui>.4..cat>.7 rende vande Tofcanifche Tempelen. Van dit Order konnenal de ghebouwen ghemaeckt worden,
welcke robutt ende vaft zijn moeten, tot dien eynde datfe de quade tijden konnen wederftaen , ende
andere ongevallen des tijts, als daer zijn de Poorten, de Dijeken, de Bruggen, ende veel andere daer
van wy in een ander plaetfe ghetraóteert hebben, ende fullen noch meer fpreken, wanneer wy van de
fondamenten fullen handelen, ende kan infghelijcks een huysop't landt alfoo ghemaeckt worden,
ghelijck wy in veel plaetfen gheordineert hebben, ende men in onfè ontwerpingen ofaf-beeldinghen
fien kan, ende om defe dinghen beter te verftaen, willen wy totte particuliere Modulationen komen.
De Tofcaenfche Colommen, ghelijckwy gefeydthebben, met Bafen ende Capitelen behooren
f\ Moduli hoogh te zijn, ende die van 8 fullen evenwel niet onaenghenaem zijn, de Bafe fal - Modula
hoogh zijn, ende het Capitello even foo veel, deFufto of Schacht vande Colommen lal 6i Modulo
hebben, of 7 met de Cimbia van onder ende van boven "daer in begrepen, metzijn Tondino, Defe
Colommen verminderen in hare hooghte i vande groote van onderen , ende in 't eynde van dit
boeck fullen wy verfcheyden ontwerpingen of af-beeldinghen hebben, waer by wy de diminutionen
met reden fullen konnen doen.
De Bafi fullen ordinaerlijcken ghemaeckt worden met de plinten of vierkantige Tafelen, infbn-
derheyt in groote wijde plaetfen, oock als de Colommen op Pedeftalen ftaen, want alfdan hebbenfè
meer gratie, 't is waer, inde nauwe of enghe plaetfen, ende welcke veel ghebruyekt worden , datfè
oock fonder Pedeftili zijn, ende fonderlijck inde gebouwen op 't landt, ende alwaer men met veler-
hande gereetfehappen en boertuygh moet omgaen, die het werek konnen befchadighen, want alfdan
is het niet onbetamelijck, datmen heele robufte van ronder forme maeckt, wantfbobehoudenfè
oock noch meerder fterekte, alfoowel voor defe als voor de andere Bafèn.
Het Ornament boven de Tofcanifche Colommen moet l van haer hooghte hebben, ghelijck wy
gefeydt hebben nae't uytwijfèn van verfcheyden gevonden fragmenten, of verbroken ftucken ,ende
alfmen 't Fregio \ min maeckt dan de Architrave, dan fal 't geheele Ornament \ hebben vande hoogh-
te vande Colommen, ghelijck inde Romeynfche, Ionifche ende Corintifche Order, ende fal dan 1*
Modulo hoogh zijn, ende fóomen een maeckt van vier deelen, dan komt het een Modulo ende \, of
juyft twee Moduli.
Defe hooghte verdeelt fich in 17 deelen ende 1, daer van 5 de Architraven toe komen, ende 6\ de
Fregio, ende dan blijvender noch juyft 6 voor de Cornice overigh, fbo dat de Architrave -" Modulo
hoogh is endel twaelfde-deel, het Fregio f van 't Modulo ende een weynigh meer met fijne Lifta, en-
de de Cornice wat minder als I van 't Modulo: Wanneer de Colommen moeten Pedeftalen onder
hebben, om de felve met eenighe gratie te verhoogen, gelijck de twee Colommen van Trajanus ende
Antoninus binnen Roomen hebben, foo moetenfêzijn j der hooghte van de heele Colomna, 't welck
tot twee Moduli komen fal, min I van 't Modulo.
Defe hooghte moet verdeelt zijn in ƒ gelijcke deelen, vande welcke de opperfte de Cimacia toe-
ge-eyghent worden, met zijne leden, ende twee ende volghende I, de tronck of vierkant van 't Pe-
deftael, ende een deel, ende \ blijft beneden voor de Zocco, robuft ende effen,' de welcke fbo fim-
pelijck op 't vlacke gheftelt wort, zijne hooghte is | Modulo juyft, ende de Cimacia een % van 't Mo-
dulo, de welcke al met malkander de boven ghefèyde hooghte maken. Vande Bafen ende Capitello
vande Tofcanifche Colommen, oock vande Architrave, Fregio ende Cornice, ende infghelijcks van
de Bafimento ende Cimacia vande Pedeftilo, ende van al de andere deelen ende leden fal hier achter
gefproken worden, ende willen in 't eynde van dit Capittel hare Modonaturen thoonen.
Caj>. 10.
Fande Colomnatt ende Jimpek Archi, y>ande Tofcanifche Order, ende Tpande Colotn-
nati ende y^drehi met Pedeftalen aen de,Colommen, ende vande Poor-
tenvan binnen. Cap. 16.
M dat defe Order kan met Colomnati,ende fimpele Archi ghemaeckt worden, en
met Pedeftalen beneden aen de Colommen, daerom willen wy de verdeylinge van
elck een in 't byfender maken, de Colomnati waer de Colommen op't vlacke gefèt
zijn dienen tot Loggien, ende dierghelijcke ghebouwen, daer van men fommighe
exempels inde oude ghebouwen vindt, ende Vitruvius heeft vande Colomnati van-
de Portici of Galleryen , van 4 fborten van Tempelen ghefchreven, ende in andere
plaetfen, alwaer hyfpreeckt vande Intercolumni Areoftili, (ghelijck wy vande
Tempelen verhaelt hebben,) daerom indien hy van 4 Colommen zij n moet, dan moet de gheheele
lenghte