Studia archeologiczne (1.1981)

Jerzy Kolendo

NAJWIĘKSZY SKANDAL W DZIEJACH BADAŃ NAD GLIPTYKĄ ANTYCZNĄ.
KOLEKCJA GEMM KS. STANISŁAWA PONIATOWSKIEGO*

-i
Wacław Nałkowski pisał o skandalach jako czynniku ewolucji .
Określenie to wyjątkowo dobrze oddaje sytuację istniejącą w bada-
2
niach nad gliptyką antyczną w latach trzydziestych XIX w. po us-
taleniu, w sposób nie mogący budzić już żadnych wątpliwości, że
słynna kolekcja gemm ks. Stanisława Poniatowskiego składała się
prawie wyłącznie z falsyfikatów. Wywołany tym wstrząs był ogromny
zważywszy, że zbiory ks. St.Poniatowskiego uchodziły, ze względu
na liczbę, a zwłaszcza wartość zabytków, za jedną z najcenniej-
szych kolekcji w świecie. Przeważająca część gemm stanowiły zabyt-
ki posiadające podpisy najsłynniejszych artystów starożytności,
których imiona były znane dzięki źródłom pisanym. Skandal wywoła-

ny zdemaskowaniem nieautentyczności gemm ks. Stanisława Poniatow-

skiego rozpoczął okres krytyczny, czy też nawet hiperkrytyczny, w

badaniach nad gliptyką antyczną.

Referat wygłoszony w Uniwersytecie Jagiellońskim na Sesji nau-
kowej Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej pt. ”Dzieje kolekcjo-
nerstwa i Archeologii Śródziemnomorskiej w Polsce” w dniach 11-12
XII 1975 r.

Skandale jąkoczynnik^ewpjjicjj^, /w:/ Pisma spo-

W.Nałkowski ,
łeczne. Wybór, Warszawa'

■95.

p
Historię badań nad gliptyką antyczną omawia szczegółowo
S.Reinach w pracy będącej republikacją starych korpusów gliptyki.
Por. S.Reinach, J^e^res^g^^es ^s ^ollectij)ns_ Marlborpugh . et
d^OrXga^_#d^s_rec^ij£^d’^^heT^3^^^T^^®BS^3^3£®:^lI^ż^^’
5fetteJ^MilTin7~~S:fosh7~^\mies et reeUTtei^ nouveau,
5’ari's