DOI Artikel:
Prager, Jakub: Gliptyka Ur III
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.51310#0133
Jakub Prager
Gliptyka Ur III
I rzeki Pan do Mojżesza: „Oto wybrałem Besaleela,
syna Uriego, syna Chura z pokolenia Judy. 1 napeł-
niłem go duchem Bożym [...] i pomysłowością w pra-
cach w zlocie, w srebrze, w brązie i w rzeźbieniu ka-
mieni do oprawy [...].
(Księga Wyjścia 31.1-5, Biblia Tysiąclecia,
wyd. IV, www.biblia.poznan.pl)
Celem artykułu jest próba całościowego spojrzenia na gliptykę z okresu III dy-
nastii z Ur. Zbiór pieczęci cylindrycznych z tego okresu doczekał się kilku opraco-
wań, zazwyczaj odnoszących się do analizy ikonografii pieczęci. W swojej pracy
o pieczęciach z 1939 roku H. Frankfort poświęcił im osobny rozdział (FRANKFORT
1939), omawiając poszczególne cylindry pod względem stylistycznym. Pieczęcie
z okresu Ur III podobnie przedstawili B. Buchanan (BUCHANAN 1966) i A. Moortgat
(M00RTGAT 1988) w opracowaniach dotyczących bliskowschodniej gliptyki.
D. Collon w monumentalnej pracy z 1981 roku o pieczęciach akadyjskich i Ur III,
znajdujących się w zasobach muzealnych British Museum (COLLON 1981), poddała
wnikliwym studiom przedstawienia ikonograficzne widniejące na cylindrach oraz
sklasyfikowała je pod względem stylistycznym. Pieczęcie z Ur III klasyfikowano
również pod względem zawartych na nich inskrypcji (FRANKE 1977). W zbiorczej
pracy z 1987 roku poświęconej aspektom biurokracji na starożytnym Bliskim
Wschodzie I.J. Winter również dokonała analizy inskrypcji pieczęci z Ur III (WINTER
1987a). Wielu innych autorów (m.in. R.M. Boehmer, R. Ditmann, C. Fischer,
P. Michałowski, E. Sollberger), których publikacje zostały wykorzystane do napisania
tego artykułu, przy opisywaniu szerszych zagadnień z zakresu archeologii i historii
schyłku III tysiąclecia przed Chrystusem z terenów Mezopotamii umieszczało w
swoich pracach także cenne spostrzeżenia dotyczące gliptyki Ur III.
Artykuł powstał na podstawie pracy seminaryjnej napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Piotra
Bielińskiego w 2002 r. Autor jest absolwentem Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w
2004 roku uzyskał tytuł magistra. Obecnie jest zatrudniony w Pracowni Archeologii Miasta Gdańska
Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.
Gliptyka Ur III
I rzeki Pan do Mojżesza: „Oto wybrałem Besaleela,
syna Uriego, syna Chura z pokolenia Judy. 1 napeł-
niłem go duchem Bożym [...] i pomysłowością w pra-
cach w zlocie, w srebrze, w brązie i w rzeźbieniu ka-
mieni do oprawy [...].
(Księga Wyjścia 31.1-5, Biblia Tysiąclecia,
wyd. IV, www.biblia.poznan.pl)
Celem artykułu jest próba całościowego spojrzenia na gliptykę z okresu III dy-
nastii z Ur. Zbiór pieczęci cylindrycznych z tego okresu doczekał się kilku opraco-
wań, zazwyczaj odnoszących się do analizy ikonografii pieczęci. W swojej pracy
o pieczęciach z 1939 roku H. Frankfort poświęcił im osobny rozdział (FRANKFORT
1939), omawiając poszczególne cylindry pod względem stylistycznym. Pieczęcie
z okresu Ur III podobnie przedstawili B. Buchanan (BUCHANAN 1966) i A. Moortgat
(M00RTGAT 1988) w opracowaniach dotyczących bliskowschodniej gliptyki.
D. Collon w monumentalnej pracy z 1981 roku o pieczęciach akadyjskich i Ur III,
znajdujących się w zasobach muzealnych British Museum (COLLON 1981), poddała
wnikliwym studiom przedstawienia ikonograficzne widniejące na cylindrach oraz
sklasyfikowała je pod względem stylistycznym. Pieczęcie z Ur III klasyfikowano
również pod względem zawartych na nich inskrypcji (FRANKE 1977). W zbiorczej
pracy z 1987 roku poświęconej aspektom biurokracji na starożytnym Bliskim
Wschodzie I.J. Winter również dokonała analizy inskrypcji pieczęci z Ur III (WINTER
1987a). Wielu innych autorów (m.in. R.M. Boehmer, R. Ditmann, C. Fischer,
P. Michałowski, E. Sollberger), których publikacje zostały wykorzystane do napisania
tego artykułu, przy opisywaniu szerszych zagadnień z zakresu archeologii i historii
schyłku III tysiąclecia przed Chrystusem z terenów Mezopotamii umieszczało w
swoich pracach także cenne spostrzeżenia dotyczące gliptyki Ur III.
Artykuł powstał na podstawie pracy seminaryjnej napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Piotra
Bielińskiego w 2002 r. Autor jest absolwentem Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie w
2004 roku uzyskał tytuł magistra. Obecnie jest zatrudniony w Pracowni Archeologii Miasta Gdańska
Muzeum Archeologicznego w Gdańsku.