DOI Artikel:
Wójcikowska, Katarzyna: Skarbce greckie w okresie archaicznym i klasycznym: analiza i porównanie architektoniczne na przykładzie sanktuariów w Delfach i Olimpii
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.51310#0289
Skarbce greckie...
287
nak cudem, jakiego drugiego nie znajdziesz ani w całej Helladzie, ani poza jej grani-
cami, jest skarbiec Minyasa [...]. Znajdują się tutaj groby Minyasa i Hezjoda15 16.
Wreszcie skarbce znajdujemy również w sanktuariach greckich, między innymi
takich jak Delfy, Delos, Eleuzis czy Olimpia. Skarbce poeto pot) były tam prosto-
kątnymi budynkami analogicznymi do olkol Niestety jednak, pochodzenie i pierwot-
ne przeznaczenie wielu z nich nadal nie są dobrze znane. Datuje się je na wieki VI i V
p.n.e., a w niektórych przypadkach może nawet i VII wiek p.n.e.10 Wiadomo też, że
większość z nich była fundowana przez tyranów.
Z czasem, z powodu mnogości cennych przedmiotów nagromadzonych w skarb-
cach, stawały się one coraz bardziej rodzajem małego muzeum sztuki. W okresie do-
minacji macedońskiej, a później rzymskiej zaczęły być traktowane jako indywidualna
własność poszczególnych poleis. Wiązała się z tym możliwość dysponowania przez
polis bogactwami, jakie złożyła w swoim skarbcu, bez konieczności pytania o zgodę
Amfiktionii17 18.
Zlokalizowanie ani identyfikacja skarbców w Delfach i Olimpii nie jest proste.
Trudności spowodowane są przede wszystkim słabym stanem zachowania budowli
(głównie na poziomie fundamentów) oraz wtórnym użyciem materiałów budowla-
nych. Tak było między innymi w przypadku delfickiego skarbca Tebańczyków, przy
budowie którego zastosowano bloki ze zniszczonej w 373 roku p.n.e. świątyni
Alkmeonidówls. Podobnie stało się z blokami ze skarbca Syrakuzańczyków po tym,
jak został on zrujnowany w 414 roku p.n.e., oraz z fragmentami tzw. monopterosu
Sykiończyków użytymi przy wystawianiu skarbców Sykiończyków i Megaryjczy-
ków. Gdy po roku 414 p.n.e. Syrakuzańczycy wystawili nowy skarbiec przy wschod-
niej ścianie temenosu, Megaryjczycy zaanektowali wolne miejsce, wykorzystując
postawione już tam fundamenty19.
Innym problemem, jaki pojawia się przy próbie identyfikacji skarbców, jest
zdarzająca się stosunkowo często mała precyzja informacji zawartych w źródłach
pisanych. Autorzy antyczni niejednokrotnie nie są zgodni, co do nazw poleis fundu-
jących skarbce. Ponadto w swoich opisach niektóre zabytki i inskrypcje interpretują
dosyć niejasno, odczytują pobieżnie lub po prostu pomijają. Często wynika to ze złe-
go stanu zachowania budynków czy inskrypcji już w czasach starożytnych, ale także
może być spowodowane niepełnym zachowaniem antycznego przekazu do naszych
czasów. Tekstami pomocnymi w poznaniu geografii Grecji oraz topografii poszcze-
gólnych poleis są dzieła Herodota, Strabona oraz Pauzaniasza. Ten ostatni podczas
swego pobytu w Olimpii widział i opisał stojące tam skarbce20, jednak dwa z nich
pomijając. Być może było to spowodowane ich zniszczeniem już w II wieku n.e.
15 Pauzaniasz: IX 38.2-3.
16 Thesaurus, in: Dictionaire des antiquites..., op.cit., p. 222.
17 Ibidem, p. 223.
18 E. Partida, The Treasuries at Delphi: An Architectural Study, Jonsered 2000, p. 192.
19 Ibidem, p. 79.
20 Pauzaniasz: VI19.
287
nak cudem, jakiego drugiego nie znajdziesz ani w całej Helladzie, ani poza jej grani-
cami, jest skarbiec Minyasa [...]. Znajdują się tutaj groby Minyasa i Hezjoda15 16.
Wreszcie skarbce znajdujemy również w sanktuariach greckich, między innymi
takich jak Delfy, Delos, Eleuzis czy Olimpia. Skarbce poeto pot) były tam prosto-
kątnymi budynkami analogicznymi do olkol Niestety jednak, pochodzenie i pierwot-
ne przeznaczenie wielu z nich nadal nie są dobrze znane. Datuje się je na wieki VI i V
p.n.e., a w niektórych przypadkach może nawet i VII wiek p.n.e.10 Wiadomo też, że
większość z nich była fundowana przez tyranów.
Z czasem, z powodu mnogości cennych przedmiotów nagromadzonych w skarb-
cach, stawały się one coraz bardziej rodzajem małego muzeum sztuki. W okresie do-
minacji macedońskiej, a później rzymskiej zaczęły być traktowane jako indywidualna
własność poszczególnych poleis. Wiązała się z tym możliwość dysponowania przez
polis bogactwami, jakie złożyła w swoim skarbcu, bez konieczności pytania o zgodę
Amfiktionii17 18.
Zlokalizowanie ani identyfikacja skarbców w Delfach i Olimpii nie jest proste.
Trudności spowodowane są przede wszystkim słabym stanem zachowania budowli
(głównie na poziomie fundamentów) oraz wtórnym użyciem materiałów budowla-
nych. Tak było między innymi w przypadku delfickiego skarbca Tebańczyków, przy
budowie którego zastosowano bloki ze zniszczonej w 373 roku p.n.e. świątyni
Alkmeonidówls. Podobnie stało się z blokami ze skarbca Syrakuzańczyków po tym,
jak został on zrujnowany w 414 roku p.n.e., oraz z fragmentami tzw. monopterosu
Sykiończyków użytymi przy wystawianiu skarbców Sykiończyków i Megaryjczy-
ków. Gdy po roku 414 p.n.e. Syrakuzańczycy wystawili nowy skarbiec przy wschod-
niej ścianie temenosu, Megaryjczycy zaanektowali wolne miejsce, wykorzystując
postawione już tam fundamenty19.
Innym problemem, jaki pojawia się przy próbie identyfikacji skarbców, jest
zdarzająca się stosunkowo często mała precyzja informacji zawartych w źródłach
pisanych. Autorzy antyczni niejednokrotnie nie są zgodni, co do nazw poleis fundu-
jących skarbce. Ponadto w swoich opisach niektóre zabytki i inskrypcje interpretują
dosyć niejasno, odczytują pobieżnie lub po prostu pomijają. Często wynika to ze złe-
go stanu zachowania budynków czy inskrypcji już w czasach starożytnych, ale także
może być spowodowane niepełnym zachowaniem antycznego przekazu do naszych
czasów. Tekstami pomocnymi w poznaniu geografii Grecji oraz topografii poszcze-
gólnych poleis są dzieła Herodota, Strabona oraz Pauzaniasza. Ten ostatni podczas
swego pobytu w Olimpii widział i opisał stojące tam skarbce20, jednak dwa z nich
pomijając. Być może było to spowodowane ich zniszczeniem już w II wieku n.e.
15 Pauzaniasz: IX 38.2-3.
16 Thesaurus, in: Dictionaire des antiquites..., op.cit., p. 222.
17 Ibidem, p. 223.
18 E. Partida, The Treasuries at Delphi: An Architectural Study, Jonsered 2000, p. 192.
19 Ibidem, p. 79.
20 Pauzaniasz: VI19.