DOI article:
Wójcikowska, Katarzyna: Skarbce greckie w okresie archaicznym i klasycznym: analiza i porównanie architektoniczne na przykładzie sanktuariów w Delfach i Olimpii
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.51310#0290
288
Katarzyna Wójcikowska
Konsekwencją tej niedokładności są obecne problemy z przyporządkowaniem pozo-
stałych skarbców do ich fundatorów.
Położenie skarbców wewnątrz okręgów świątynnych było zdeterminowane rów-
nież usytuowaniem samych sanktuariów. Delfy, niejako przyczepione do stromych
zboczy Parnasu, dysponowały znacznie mniejszą przestrzenią pod budowę nowych
obiektów niż Olimpia rozpostarta na szerokiej równinie Elidy.
W Delfach w drugiej połowie VII wieku p.n.e., czyli jako jeden z pierwszych,
miał powstać skarbiec Kypselosa zwany też skarbcem Koryntian. Wspomina o tym
Herodot: W ten sposób doszli Mermnadzi do władzy, którą wydarli Heraklidom. A Gi-
ges, zostawszy władcą, wysłał niemało darów wotywnych do Delf, bo ile tam jest
srebrnych wotów, przeważnie od niego pochodzą. Prócz srebra ofiarował tam także
niezliczoną ilość złota, między innymi zaś, co szczególnie zasługuje na wzmiankę,
poświęcił sześć złotych mieszalników. Te stoją w skarbcu Koryntyjczyków i mają wa-
gę trzydziestu talentów; po prawdzie jednak mówiąc, nie jest to skarbiec korynckiego
ludu, lecz Kypselosa, syna Eetiona21. Skarbiec usytuowany został na tarasie nieco
poniżej poziomu świątyni, na wschód od niej. Jego cella miała wejście od strony
południowej, czyli tak, jak gdyby cały budynek stał tyłem do Świętej Drogi i do świą-
tyni. Mogło to być jednak spowodowane innym pierwotnie przebiegiem drogi w VII
wieku p.n.e. - przed fasadą skarbca Kypselosa. Zdają się to potwierdzać także wy-
budowane nieco na zachód od skarbca schody oraz jedna z bram we wschodnim
murze temenosu (fig. 1).
O zmieniającym się przebiegu granic temenosu, jak i Świętej Drogi, w ciągu wie-
ków VII i VI p.n.e., świadczyć może usytuowanie trzech innych skarbców. Porówna-
nie położenia dwóch z nich, skarbców Megaryjczyków i Syfnijczyków, zwróconych
frontonami na zachód i niejako flankujących przejście między nimi, sugeruje, że dro-
ga prawdopodobnie zaczynała się po stronie zachodniej. Dodatkowo jedną ze ścian
stanowiących fundament skarbca był fragment muru, co może dowodzić, że granica
sanktuarium w tamtym czasie przebiegała właśnie na jego linii. Z czasem temenos zo-
stał poszerzony tak, iż oba te skarbce znalazły się w jego obrębie. Jest to całkiem
prawdopodobne, jeśli przyjąć, że w drugiej połowie wieku V i w IV wieku p.n.e.
Święta Droga miała swój początek przy bramie wschodniej. Przemawia za tym rów-
nież fakt, iż skarbiec Syfnijczyków wystawiony pod koniec V wieku p.n.e. stoi tyłem
do dwóch pozostałych. Frontonem jednak jest zwrócony ku wschodowi, skąd przyby-
wający do Delf pielgrzymi wchodzili na teren sanktuarium.
Analogiczna sytuacja występuje w przypadku dwóch innych budynków położo-
nych blisko siebie, nieco poniżej i na wschód od tarasu, na którym stała świątynia, tuż
przy jednej ze wschodnich bram temenosu. Jeden z nich mógł być skarbcem, a drugi
być może prytanejonem. Według niektórych badaczy lokalizacja skarbców przy bra-
mach może świadczyć o ich dodatkowej funkcji propylonów22. Ponadto mogły one
pełnić także inne role, co daje się zaobserwować między innymi w skarbcach Cypryj-
21 Herodot: 115.
22 Partida, op.cit., p. 122-127; cf. W.B. Dinsmoor, Studies of the Delphian Treasuries, BCH 36, 1912,
p. 476-480.
Katarzyna Wójcikowska
Konsekwencją tej niedokładności są obecne problemy z przyporządkowaniem pozo-
stałych skarbców do ich fundatorów.
Położenie skarbców wewnątrz okręgów świątynnych było zdeterminowane rów-
nież usytuowaniem samych sanktuariów. Delfy, niejako przyczepione do stromych
zboczy Parnasu, dysponowały znacznie mniejszą przestrzenią pod budowę nowych
obiektów niż Olimpia rozpostarta na szerokiej równinie Elidy.
W Delfach w drugiej połowie VII wieku p.n.e., czyli jako jeden z pierwszych,
miał powstać skarbiec Kypselosa zwany też skarbcem Koryntian. Wspomina o tym
Herodot: W ten sposób doszli Mermnadzi do władzy, którą wydarli Heraklidom. A Gi-
ges, zostawszy władcą, wysłał niemało darów wotywnych do Delf, bo ile tam jest
srebrnych wotów, przeważnie od niego pochodzą. Prócz srebra ofiarował tam także
niezliczoną ilość złota, między innymi zaś, co szczególnie zasługuje na wzmiankę,
poświęcił sześć złotych mieszalników. Te stoją w skarbcu Koryntyjczyków i mają wa-
gę trzydziestu talentów; po prawdzie jednak mówiąc, nie jest to skarbiec korynckiego
ludu, lecz Kypselosa, syna Eetiona21. Skarbiec usytuowany został na tarasie nieco
poniżej poziomu świątyni, na wschód od niej. Jego cella miała wejście od strony
południowej, czyli tak, jak gdyby cały budynek stał tyłem do Świętej Drogi i do świą-
tyni. Mogło to być jednak spowodowane innym pierwotnie przebiegiem drogi w VII
wieku p.n.e. - przed fasadą skarbca Kypselosa. Zdają się to potwierdzać także wy-
budowane nieco na zachód od skarbca schody oraz jedna z bram we wschodnim
murze temenosu (fig. 1).
O zmieniającym się przebiegu granic temenosu, jak i Świętej Drogi, w ciągu wie-
ków VII i VI p.n.e., świadczyć może usytuowanie trzech innych skarbców. Porówna-
nie położenia dwóch z nich, skarbców Megaryjczyków i Syfnijczyków, zwróconych
frontonami na zachód i niejako flankujących przejście między nimi, sugeruje, że dro-
ga prawdopodobnie zaczynała się po stronie zachodniej. Dodatkowo jedną ze ścian
stanowiących fundament skarbca był fragment muru, co może dowodzić, że granica
sanktuarium w tamtym czasie przebiegała właśnie na jego linii. Z czasem temenos zo-
stał poszerzony tak, iż oba te skarbce znalazły się w jego obrębie. Jest to całkiem
prawdopodobne, jeśli przyjąć, że w drugiej połowie wieku V i w IV wieku p.n.e.
Święta Droga miała swój początek przy bramie wschodniej. Przemawia za tym rów-
nież fakt, iż skarbiec Syfnijczyków wystawiony pod koniec V wieku p.n.e. stoi tyłem
do dwóch pozostałych. Frontonem jednak jest zwrócony ku wschodowi, skąd przyby-
wający do Delf pielgrzymi wchodzili na teren sanktuarium.
Analogiczna sytuacja występuje w przypadku dwóch innych budynków położo-
nych blisko siebie, nieco poniżej i na wschód od tarasu, na którym stała świątynia, tuż
przy jednej ze wschodnich bram temenosu. Jeden z nich mógł być skarbcem, a drugi
być może prytanejonem. Według niektórych badaczy lokalizacja skarbców przy bra-
mach może świadczyć o ich dodatkowej funkcji propylonów22. Ponadto mogły one
pełnić także inne role, co daje się zaobserwować między innymi w skarbcach Cypryj-
21 Herodot: 115.
22 Partida, op.cit., p. 122-127; cf. W.B. Dinsmoor, Studies of the Delphian Treasuries, BCH 36, 1912,
p. 476-480.