Studia i materiały archeologiczne (14.2009)

290

Katarzyna Wójcikowska

Innym sposobem, z jakiego korzystano, by uchwycić wymiary skarbca, było
ustalenie długości fryzu. Jest to możliwe jednak tylko wtedy, gdy fryz się zachował
przynajmniej we fragmentach pozwalających na rekonstrukcję. W przypadku budow-
nictwa doryckiego jest to ułatwione również wtedy, gdy zachowały się mutulli
i guttae. Wiedząc, że były one umieszczane nad i pod każdym tryglifem oraz nad me-
topami, można odtworzyć długość fryzu, a tym samym i długość ścian. Tak postąpio-
no między innymi podczas rekonstrukcji delfickich skarbców Potidaj Trackiej, Syfnij-
czyków, Sykiończyków czy Ateńczyków29. W przypadku pierwszej z wymienionych
budowli dokładna analiza długości mutulli pozwoliła na ustalenie wielkości oraz licz-
by tryglifów i metop. Na tej podstawie ustalono z kolei, że długość fryzu w fasadzie
mogła wynosić 5.70-5.90 m (sześć metop i siedem tryglifów). Podobnie postąpiono
z ustaleniem wymiarów ścian bocznych (ok. 8.60 m długości)30. Ze skarbców
Sykiończyków i Ateńczyków również zachowały się niektóre z metop i tryglifów
zdobiących ściany i fasady tych budynków. W przypadku skarbca Syfnijczyków
udało się odnaleźć bardzo duże fragmenty fryzu ciągłego, które pozwoliły na niemal
pełną jego rekonstrukcję, a tym samym na poznanie wymiarów ścian skarbca.
Największymi skarbcami w Delfach były budynki wystawione przez Tebańczyków
(12.20 m x 7.20 m) i Koryntian (13.25 m x 6.50 m). Powierzchnia pozostałych
skarbców mieściła się w przedziale 21-54 m2 (cella skarbca Akantyjczyków
i Brasidasa miała tylko ok. 4.70 m x 4.50 m)31.
W Olimpii skarbce były większe niż w Delfach, co ma uzasadnienie we wspom-
nianej już większej dostępności terenu pod nowe budowle. Sama cella największego
z olimpijskich skarbców (skarbca Gela) wynosiła 10.85 m x 13.17 m, przy czym nale-
ży pamiętać, że później dobudowany został do niej jeszcze wspomniany już portyk
(sześć kolumn w fasadzie i dwie i pół po bokach). Kolejnymi dużymi skarbcami były
budynki wystawione przez mieszkańców Metapontu (9.47 m x 13.95 m) oraz Syba-
ris. Z tego drugiego znamy jedynie szerokość fasady wynoszącą 9.60 m, ale łatwo
stąd wywnioskować, że długość ścian także musiała być znaczna. Rozmiary pozosta-
łych skarbców wahają się od ok. 6.0 m x 9.50 m (skarbiec Cyrenejczyków) do 6.73 m
x 11.85 m (skarbiec Sykiończyków). Uwagę warto zwrócić na skarbiec Megary, któ-
rego długość (13.2 m) ponad dwa razy przekroczyła szerokość fasady (6.2 m). Było to
najprawdopodobniej wymuszone dosyć wąską przestrzenią między stojącymi już
skarbcami Metapontu i Gela32.
W Olimpii wszystkie skarbce, których porządek udało się ustalić, są doryckie,
natomiast wśród skarbców delfickich znajdowały się także wzniesione w porządku
jońskim i eolskim oraz jeden zdradzający pewne wpływy etruskie. Przyczyna takiego
zróżnicowania nie wiąże się jedynie z czasem powstania poszczególnych skarbców.

29 W przypadku trzech ostatnich budowli sytuacja była o tyle ułatwiona, że wymiary ścian można było
uchwycić na poziomie zachowanych fundamentów.
311 Partida, op.cit., p. 213.
31 Ibidem, p. 103.
32 Skarbce Metapontu i Gela powstały, odpowiednio, ok. 575 roku p.n.e. i 560 roku p.n.e. Megaryjczycy
wystawili swój skarbiec w ostatniej ćwierci VI wieku p.n.e.