DOI article:
Wójcikowska, Katarzyna: Skarbce greckie w okresie archaicznym i klasycznym: analiza i porównanie architektoniczne na przykładzie sanktuariów w Delfach i Olimpii
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.51310#0299
Skarbce greckie...
297
sażenia pozostaje zagadką. Wiemy jednak, że przed skarbcem Ateńczyków prawdo-
podobnie znajdowało się jakieś bliżej nieokreślone trofeum zdobyte na Persach po
bitwie pod Maratonem. Do naszych czasów zachowała się z niego jedynie inskryp-
cja, którą początkowo błędnie odnoszono do całego skarbca, datując go na ok. 480
roku p.n.e.64
Na temat skarbów przechowywanych w Delfach nieco informacji znaleźć można
u Herodota, który przytacza okoliczności ich złożenia. Z opisu Herodota wynika, co
między innymi mogło się znajdować w skarbcu Kypselosa: A Giges, zostawszy
władcą, wysłał niemało darów wotywnych do Delf, bo ile tam jest srebrnych wotów,
przeważnie od niego pochodzą. Prócz srebra ofiarował także niemałą ilość złota,
między innymi zaś, co szczególnie zasługuje na wzmiankę, poświęcił sześć złotych
mieszalników. Te stoją w skarbcu Koryntyjczyków i mają wagę trzydziestu talentów.65
W innym miejscu, opisując historię Krezusa, Herodot podaje: Kazał też [Krezus]
sporządzić posąg lwa z oczyszczonego złota, ważący dziesięć talentów. Lew ten
podczas pożaru świątyni delfickiej spadł z półcegieł, na których był ustawiony, i znaj-
duje się teraz w skarbcu Koryntyjczyków; waży on sześć i pół talenta, bo trzy i pół ta-
lentu ubyło mu w skutek stopienia. [...] Dalej [Krezus] posłał tam [do Delf] cztery
srebrne beczki, które stoją w skarbcu Koryntyjczyków, i ofiarował dwie kropielnice,
złotą i srebrną66 67 68. Od Herodota pochodzi także informacja o wyposażeniu skarbca
Kladzomenaj, podana również przy okazji relacji o Krezusie: Kiedy wszystko było
gotowe, posłał Krezus te dary wotywne do Delf, a do tego dołożył jeszcze: dwa
ogromne mieszalniki - jeden ze złota, a drugi ze srebra; [...] i one, w czasie, gdy
świątynia zgorzała, zmieniły swe miejsce, i złoty, ważący osiem i pół talenta i jeszcze
dwanaście min, stoi teraz w skarbcu Kladzomeńczyków61. Przytoczone wyżej frag-
menty są właściwie jedynymi bardziej szczegółowymi opisami zawartości delfickich
skarbców.
Natomiast zwiedzając Olimpię, Pauzaniasz mógł osobiście zobaczyć, co znajdo-
wało się w skarbcach, o czym zaświadcza: Widziałem je na własne oczy63. Do naj-
częściej powtarzających się darów w olimpijskich skarbcach należały posągi bogów
i herosów: Apollina o pozłacanej głowie wykonany z drewna bukszpanu, Zeusa,
Atlasa unoszącego sklepienie niebieskie, Heraklesa i jabłoń Hesperyd z wężem okrę-
conym wokół drzewa wykonane z cedru, Dionizosa i Endymiona z dłońmi i stopami
z kości słoniowej, Ateny, ponadto figurki przedstawiające walkę Heraklesa z Achelo-
osem wykonane z cedru i inkrustowane złotem, a także posągi rzymskich cesarzy.
Poza rzeźbami wśród składanych darów Pauzaniasz wymienia także broń: tarczę
krytą brązem, a od środka bogato ozdobioną malowidłami, inną tarczę - z napisem
dedykacyjnym, hełm i nagolennice, miecz ze złotą rękojeścią rzekomo należący do
Pelopsa oraz trzy lniane pancerze69.
64 Partida, op.cit., p. 52.
65 Herodot: 115.
66 Herodot: 150-51.
67 Herodot: 151.
68 Pauzaniasz: VI 19.2.
69 Pauzaniasz: VI 19.1-15 sq.
297
sażenia pozostaje zagadką. Wiemy jednak, że przed skarbcem Ateńczyków prawdo-
podobnie znajdowało się jakieś bliżej nieokreślone trofeum zdobyte na Persach po
bitwie pod Maratonem. Do naszych czasów zachowała się z niego jedynie inskryp-
cja, którą początkowo błędnie odnoszono do całego skarbca, datując go na ok. 480
roku p.n.e.64
Na temat skarbów przechowywanych w Delfach nieco informacji znaleźć można
u Herodota, który przytacza okoliczności ich złożenia. Z opisu Herodota wynika, co
między innymi mogło się znajdować w skarbcu Kypselosa: A Giges, zostawszy
władcą, wysłał niemało darów wotywnych do Delf, bo ile tam jest srebrnych wotów,
przeważnie od niego pochodzą. Prócz srebra ofiarował także niemałą ilość złota,
między innymi zaś, co szczególnie zasługuje na wzmiankę, poświęcił sześć złotych
mieszalników. Te stoją w skarbcu Koryntyjczyków i mają wagę trzydziestu talentów.65
W innym miejscu, opisując historię Krezusa, Herodot podaje: Kazał też [Krezus]
sporządzić posąg lwa z oczyszczonego złota, ważący dziesięć talentów. Lew ten
podczas pożaru świątyni delfickiej spadł z półcegieł, na których był ustawiony, i znaj-
duje się teraz w skarbcu Koryntyjczyków; waży on sześć i pół talenta, bo trzy i pół ta-
lentu ubyło mu w skutek stopienia. [...] Dalej [Krezus] posłał tam [do Delf] cztery
srebrne beczki, które stoją w skarbcu Koryntyjczyków, i ofiarował dwie kropielnice,
złotą i srebrną66 67 68. Od Herodota pochodzi także informacja o wyposażeniu skarbca
Kladzomenaj, podana również przy okazji relacji o Krezusie: Kiedy wszystko było
gotowe, posłał Krezus te dary wotywne do Delf, a do tego dołożył jeszcze: dwa
ogromne mieszalniki - jeden ze złota, a drugi ze srebra; [...] i one, w czasie, gdy
świątynia zgorzała, zmieniły swe miejsce, i złoty, ważący osiem i pół talenta i jeszcze
dwanaście min, stoi teraz w skarbcu Kladzomeńczyków61. Przytoczone wyżej frag-
menty są właściwie jedynymi bardziej szczegółowymi opisami zawartości delfickich
skarbców.
Natomiast zwiedzając Olimpię, Pauzaniasz mógł osobiście zobaczyć, co znajdo-
wało się w skarbcach, o czym zaświadcza: Widziałem je na własne oczy63. Do naj-
częściej powtarzających się darów w olimpijskich skarbcach należały posągi bogów
i herosów: Apollina o pozłacanej głowie wykonany z drewna bukszpanu, Zeusa,
Atlasa unoszącego sklepienie niebieskie, Heraklesa i jabłoń Hesperyd z wężem okrę-
conym wokół drzewa wykonane z cedru, Dionizosa i Endymiona z dłońmi i stopami
z kości słoniowej, Ateny, ponadto figurki przedstawiające walkę Heraklesa z Achelo-
osem wykonane z cedru i inkrustowane złotem, a także posągi rzymskich cesarzy.
Poza rzeźbami wśród składanych darów Pauzaniasz wymienia także broń: tarczę
krytą brązem, a od środka bogato ozdobioną malowidłami, inną tarczę - z napisem
dedykacyjnym, hełm i nagolennice, miecz ze złotą rękojeścią rzekomo należący do
Pelopsa oraz trzy lniane pancerze69.
64 Partida, op.cit., p. 52.
65 Herodot: 115.
66 Herodot: 150-51.
67 Herodot: 151.
68 Pauzaniasz: VI 19.2.
69 Pauzaniasz: VI 19.1-15 sq.