DOI Artikel:
Makowiecka, Elżbieta: Bramy rzymskie w Syrii
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.26178#0026
Elżbieta Makowiecka
BRAMY RZYMSKIE W SYRII
Przystępując do opracowania bram rzymskich w Syrii, należy pamię-
tać o założeniu, że każdy fakt archeologiczny, a więc niewątpliwie bramy
miast również, ma swoje ścisłe uwarunkowanie i nie można go trakto-
wać jako oderwanego zjawiska. Bramy miast syryjskich będą się więc
o tyle różniły od bram na innych terenach, o ile same miasta i cała
sytuacja prowincji różniła się od innych. Wychodząc z tego ogólnego
założenia, trzeba mu również podporządkować całą Syrię, W wyniku
całego szeregu uwarunkowań historycznych stała się ona terenem nier
słychanie zróżnicowanym, co nie pozwala na traktowanie całej prowincji
jako spoistej całości stanowiącej podstawę rozważań.
Jakie więc były, w syntetycznym skrócie, te warunki, które ukształ-
towały obraz rzymskiej prowincji Syrii? Położenie geograficzne, jeden
z czynników niewątpliwie podstawowych, w dużym stopniu determinuje
kierunek rozwoju. Poprzez Syrię przechodziły niemal wszystkie szlaki
handlowe pomiędzy starożytnym Wschodem a Zachodem. Na tym też
w głównej mierze musiał bazować jej byt. Urodzajnej ziemi było nie-
wiele, obfitych złóż kruszcowych również nie posiadała. Tam, gdzie
podstawą życia gospodarczego jest handel — rozkwitają miasta. Tak
było i z Syrią na długo przed opanowaniem jej terytorium przez Rzym.
Drugim ważnym czynnikiem kształtującym sytuację późniejszej
prowincji rzymskiej, była jej niejednolitość etniczna. Aramejczycy,
Fenicjanie, Nabatejczycy, Żydzi i cały szereg pomniejszych narodowości
wchodziło wprawdzie (okres perski, okres Seleucydów) w skład jedno-
litego administracyjnie organizmu państwowego, pozostawało jednak
w dużej mierze przy swoich formach kulturowych. Okresem, który
wycisnął najsilniejsze piętno wspólnoty na terenie późniejszej prowincji
Syrii, była niewątpliwie epoka monarchii Seleucydów z jej ogromnym
rozmachem kolonizacyjnym, ale z konieczności, ze względu na bardzo
szeroki teren działania, musiał to być wpływ dość powierzchowny.
Można zaobserwować to wyraźnie w ostatnim okresie władzy Seleucy-
dów, osłabionej walkami dynastycznymi, kiedy to poszczególne terytoria
20
BRAMY RZYMSKIE W SYRII
Przystępując do opracowania bram rzymskich w Syrii, należy pamię-
tać o założeniu, że każdy fakt archeologiczny, a więc niewątpliwie bramy
miast również, ma swoje ścisłe uwarunkowanie i nie można go trakto-
wać jako oderwanego zjawiska. Bramy miast syryjskich będą się więc
o tyle różniły od bram na innych terenach, o ile same miasta i cała
sytuacja prowincji różniła się od innych. Wychodząc z tego ogólnego
założenia, trzeba mu również podporządkować całą Syrię, W wyniku
całego szeregu uwarunkowań historycznych stała się ona terenem nier
słychanie zróżnicowanym, co nie pozwala na traktowanie całej prowincji
jako spoistej całości stanowiącej podstawę rozważań.
Jakie więc były, w syntetycznym skrócie, te warunki, które ukształ-
towały obraz rzymskiej prowincji Syrii? Położenie geograficzne, jeden
z czynników niewątpliwie podstawowych, w dużym stopniu determinuje
kierunek rozwoju. Poprzez Syrię przechodziły niemal wszystkie szlaki
handlowe pomiędzy starożytnym Wschodem a Zachodem. Na tym też
w głównej mierze musiał bazować jej byt. Urodzajnej ziemi było nie-
wiele, obfitych złóż kruszcowych również nie posiadała. Tam, gdzie
podstawą życia gospodarczego jest handel — rozkwitają miasta. Tak
było i z Syrią na długo przed opanowaniem jej terytorium przez Rzym.
Drugim ważnym czynnikiem kształtującym sytuację późniejszej
prowincji rzymskiej, była jej niejednolitość etniczna. Aramejczycy,
Fenicjanie, Nabatejczycy, Żydzi i cały szereg pomniejszych narodowości
wchodziło wprawdzie (okres perski, okres Seleucydów) w skład jedno-
litego administracyjnie organizmu państwowego, pozostawało jednak
w dużej mierze przy swoich formach kulturowych. Okresem, który
wycisnął najsilniejsze piętno wspólnoty na terenie późniejszej prowincji
Syrii, była niewątpliwie epoka monarchii Seleucydów z jej ogromnym
rozmachem kolonizacyjnym, ale z konieczności, ze względu na bardzo
szeroki teren działania, musiał to być wpływ dość powierzchowny.
Można zaobserwować to wyraźnie w ostatnim okresie władzy Seleucy-
dów, osłabionej walkami dynastycznymi, kiedy to poszczególne terytoria
20