Studia Palmyreńskie (1.1966)

Teresa Borkowska

PALMYREŃSKIE RELIEFY WOTYWNE

Działalność Polskiej Stacji Archeologii Śródziemnomorskiej w Kairze
nie ogranicza się, jak wiadomo, do prac badawczych na terenie Egiptu.
Rozciąga się również na Sudan, gdzie z końcem 1964 r. przybyło nowe
stanowisko archeologiczne w Starej Dongoli oraz na Syrię, gdzie w stolicy
potężnego niegdyś państwa palmyreńskiego, rokrocznie od 1959 r., pro-
wadzone są prace wykopaliskowe pod kierunkiem profesora Michałow-
skiego. Wyniki sześciu dotychczasowych kampanii w Palmyrze ogła-
szane w kolejnych tomach Palmyre. Fouilles polonaises 1 oraz w ,,Anna-
łes Archeologiąues de Syrie” 2 są dla nas niezmiernie cenne. Stwierdze-
nie prawidłowego przebiegu kolumnady 3 na terenie odkopanego już dziś
w większej części obozu Dioklecjana oraz odkrycie nowego — czwartego
typu grobowców4 w jednej z licznych nekropoli miasta tzw. Dolinie
Grobów są bardzo wymowne. A przecież każda kampania wykopaliskowa
(z wyjątkiem ostatniej w 1964 r., mającej na celu przygotowanie terenu
tzw. Świątyni Sztandarów, wieńczącej niejako Obóz Dioklecjana, pod
wykopaliska w r. 1965) dostarcza ogromnej ilości znalezisk o wielkiej
wartości naukowej, a także i artystycznej.

I tak wśród licznych płaskorzeźb, obok popiersi nagrobnych i głów
portretowych, detali architektonicznych i ceramiki, ozdób, monet i tesser
zostały odkryte niezmiernie interesujące reliefy wotywne. Nie trzeba
podkreślić, jak cenne stanowią one źródło dla ustalenia ikonografii bóstw
czczonych przez Palmyreńczyków, a także dla pogłębienia naszej wiedzy
o tak złożonej religii, jaką był palmyreński politeizm. Nie było to zwykłe
wielobóstwo, z jakim zetknęliśmy się już wcześniej u starożytnych Egip-

1 K. Michałowski, Palmyre I. Fouilles polonaises 1959, Warszawa
PWN — Paris Mouton Co La Haye, 1960; Palmyre II. Fouilles polonaises 1960,
Warszawa, Paris 1962; Palmyre III. Fouilles polonaises 1961, Warszawa, Paris 1963;
Palmyre IV. Fouilles polonaises 1962, Warszawa, Paris 1964; Palmyre V. Fouilles
polonaises 1963 et 1964, Warszawa, Paris (w druku).

2 „Ann. Arch. de Syrie”, X ,(1960), s. 1—20 d s. 93—100; XI (1961), s. 63—82;
XIII (1963). s. 79—96; XIV (1964), s. 23—38.

3 Por. K. Michałowski, Palmyre I, s. 11—81.

4 Por. id., Palmyre III, s. 197—208.

96