DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.43361#0954
956
zamki Pomorza Gdanskiego (Swiecie, Czluchöw, Gdansk, Tuchola; rozdz. 2.6., s. 177 nn.) oraz,
dotychczas malo zbadane, stosunkowo najmlodsze zamki na wschodnich peryfenach panstwa
zakonnego (rozdz. 2.7., s. 211 nn.). Duzo pytan pozostaje tu jeszcze otwartych. Prawdopodobme
mektöre z tych zamkow zbudowane zostafy z mysl^ o ustanowieniu (lub wskrzeszeniu) nowych
komturii (niedost?pna Tapiawa/ros. Gwardejsk, Wystruc/ros. Czerniachowsk, Barciany, Ryn).
Dwa ostatnie zamki zaprojektowal najprawdopodobniej ten sam architekt. Typologi? domöw
konwentu zamyka Ragneta (ros. Nieman), ‘castellum’ o ponadprzeci?tnych rozmiarach, z zacho-
wanymi zrödfami dotycz^cymi jego budowy.
Osobny rozdzial (rozdz. 3., s. 249 nn.) poswi^cony zostal ponadregionalnym rezydencjom do-
stojnikow zakonnych. Przenoszenie mieszkalnych 1 reprezentacyjnych budynköw z obszaru klau-
zury zamkow konwentualnych do monumentalnie rozbudowanych przedzamcz jest charak-
terystyczne dla Malborka, Krölewca i prawdopodobnie dla Elbl^ga. Natomiast nadal wydaj? si?
dyskusyjna rekonstrukcja takich obiektöw jak Torun, Gdansk, Dzierzgon czy Balga oraz po-
zostaje aktualne pytanie, na ile ich centralna rola (ewentualnie s^siedztwo pot^znych miast)
zaimplikowafa zastosowanie elementow architektonicznych nietypowych dla innych zamkow
(wieze typu belvoir, osobne budynki z refektoriami etc. na przedzamczach).
Prac? zamyka sumaryczne nakreslenie najwazniejszych i cz^sto dyskutowanych problemow
badawczych dotycz^cych architektury krzyzackiej (rozdz. 4., s. 295 nn.). Do ‘nies'miertelnego’
tematu genezy regularnego zamku krzyzackiego autor nie proponuje nowej teorii, wychodz^c z
zalozenia, ze glownym mankamentem dotychczasowych hipotez byfa wfasnie ich monokau-
zalnosc. Wykreowanie si? typu pruskiego kasztelu nast^pifo za spraw^ splotu kilku przyczyn:
nawi^zania do istniej^cej öwczesnie tradycji ich budowy w s^siednich krajach (np. w Czechach),
uzycia wzoru regularnego zalozenia klasztornego oraz swiadomego wykorzystania przekazu
formy kasztelu jako symbolu wfadzy w centralistycznym i teokratycznym panstwie krzyzackim.
Opröcz stylistycznych poröwnan poszczegölnych uldadöw i elementow architektury (wiez, po-
mieszczen etc.) autor zajmuje si? problematyk^ dekoracji architektonicznej, usiluj^c uporz^d-
kowac mylone cz?stokroc w literaturze przedmiotu poj?cia cegfy glazurowanej i zendröwek
(‘schwarz gebrannte Köpfe’). Niewielki rozdzial o architektach unaocznia - last but not least -
deficyty stanu badan oraz generalnie ogramczenia wiedzy zrödlowej na temat tworcöw zamkow
krzyzackich.
Pracy towarzyszy wybör ilustracji. Obok archiwalnych i wspölczesnych zdj^c zamkow wazne s^
tu nowo nakreslone plany, ktöre uwzgl^dniaj^ rozwöj stanu badan, mocno od czasöw Stein-
brechta zmienionego (np. Brodnica, Golub-Dobrzyn, Gniew, Malbork, Mala Nieszawka,
Tuchola).
zamki Pomorza Gdanskiego (Swiecie, Czluchöw, Gdansk, Tuchola; rozdz. 2.6., s. 177 nn.) oraz,
dotychczas malo zbadane, stosunkowo najmlodsze zamki na wschodnich peryfenach panstwa
zakonnego (rozdz. 2.7., s. 211 nn.). Duzo pytan pozostaje tu jeszcze otwartych. Prawdopodobme
mektöre z tych zamkow zbudowane zostafy z mysl^ o ustanowieniu (lub wskrzeszeniu) nowych
komturii (niedost?pna Tapiawa/ros. Gwardejsk, Wystruc/ros. Czerniachowsk, Barciany, Ryn).
Dwa ostatnie zamki zaprojektowal najprawdopodobniej ten sam architekt. Typologi? domöw
konwentu zamyka Ragneta (ros. Nieman), ‘castellum’ o ponadprzeci?tnych rozmiarach, z zacho-
wanymi zrödfami dotycz^cymi jego budowy.
Osobny rozdzial (rozdz. 3., s. 249 nn.) poswi^cony zostal ponadregionalnym rezydencjom do-
stojnikow zakonnych. Przenoszenie mieszkalnych 1 reprezentacyjnych budynköw z obszaru klau-
zury zamkow konwentualnych do monumentalnie rozbudowanych przedzamcz jest charak-
terystyczne dla Malborka, Krölewca i prawdopodobnie dla Elbl^ga. Natomiast nadal wydaj? si?
dyskusyjna rekonstrukcja takich obiektöw jak Torun, Gdansk, Dzierzgon czy Balga oraz po-
zostaje aktualne pytanie, na ile ich centralna rola (ewentualnie s^siedztwo pot^znych miast)
zaimplikowafa zastosowanie elementow architektonicznych nietypowych dla innych zamkow
(wieze typu belvoir, osobne budynki z refektoriami etc. na przedzamczach).
Prac? zamyka sumaryczne nakreslenie najwazniejszych i cz^sto dyskutowanych problemow
badawczych dotycz^cych architektury krzyzackiej (rozdz. 4., s. 295 nn.). Do ‘nies'miertelnego’
tematu genezy regularnego zamku krzyzackiego autor nie proponuje nowej teorii, wychodz^c z
zalozenia, ze glownym mankamentem dotychczasowych hipotez byfa wfasnie ich monokau-
zalnosc. Wykreowanie si? typu pruskiego kasztelu nast^pifo za spraw^ splotu kilku przyczyn:
nawi^zania do istniej^cej öwczesnie tradycji ich budowy w s^siednich krajach (np. w Czechach),
uzycia wzoru regularnego zalozenia klasztornego oraz swiadomego wykorzystania przekazu
formy kasztelu jako symbolu wfadzy w centralistycznym i teokratycznym panstwie krzyzackim.
Opröcz stylistycznych poröwnan poszczegölnych uldadöw i elementow architektury (wiez, po-
mieszczen etc.) autor zajmuje si? problematyk^ dekoracji architektonicznej, usiluj^c uporz^d-
kowac mylone cz?stokroc w literaturze przedmiotu poj?cia cegfy glazurowanej i zendröwek
(‘schwarz gebrannte Köpfe’). Niewielki rozdzial o architektach unaocznia - last but not least -
deficyty stanu badan oraz generalnie ogramczenia wiedzy zrödlowej na temat tworcöw zamkow
krzyzackich.
Pracy towarzyszy wybör ilustracji. Obok archiwalnych i wspölczesnych zdj^c zamkow wazne s^
tu nowo nakreslone plany, ktöre uwzgl^dniaj^ rozwöj stanu badan, mocno od czasöw Stein-
brechta zmienionego (np. Brodnica, Golub-Dobrzyn, Gniew, Malbork, Mala Nieszawka,
Tuchola).