DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.2182#0080
ΙΟ
mcntia perforat cam terram, per eamque manando in his locis oritur, & ita iudationum egregias effi-
cit utilitates. "''"".. . -
jicsu& per locasulphirrea peruadentes incenduntur, emerguntque calid&, odoretn semper, saporem βέρε
sulphnreum habentes. FlammamueroquamceUrrimxconcipitjulphur, qua resieripoteslut motu aliauo
'in illis locis, qnemadmodum tgnis in nubibus, accendatur, uel uapore, uel uaporis terrei motu. In montwus
igitur Cumanorum, & Baianis cumsint locasudationibus excauata, ardores esse in his locis oslendunt. Sinus
autem Eaiamts eft Campanig. Me/seno triote & Tuteolis clauso, ibi mons eB, ad cuius radices Tbermarumsunt
loca, φ- aqu&seruentes, α quibns adjudationis locum tribus & quadragintagradibus ascenditur ,pritolam α
tergendo, uel fri&olam africandoydicunt.Tlurium quoque locorum meminit Vitr. ubi Imusinodisiunt incen-
dia, exquaoccasioneadaliamquastionemtranfit.ea ess. Curetiamubisunt crebrisontes, &seruentes,
quemadmodumin Heiruria, nonsemper esspnluiseiusdem natura, quaputeolanus •. hanc quoquequastionem
solv.it j & totum negotium de puluere puteokno absoluit. commemorat autemprius ut dixi, multa incendio-
rumloca. qudrejatisarbitrorejseVitruuianamJententiam apponere, &inresacili nonimmorari. ituptit
ivitnr, ■•'•'"&ο«ρ<,. ■ ■'•■..■ ■'■ >'i . - nin;,\ xt;n. ■■ : ■•--.• .•;-;■'■ - :•: k.u-au {:■'_■ • ;j
Ν ο ν tninus etiam memoratur aptiquitus creuisTe ardores > & abundauisse sub Vesuuio monte, &
inde euomuissecirca agros ssammam . ldeoquenunc qui spongia, siue pumex Pompeianus uocatur ,
cxcoftuscxaliogcnerelapidis , in hancredadus csse) uideatur generis qualitatetn. Idautetn genus
spongix, quod inde eximitur non in omnibus locis naicitur > nisi circum Etnam, & collibus Mysix >
quae a Grarcis catachecaumeni nominatur, & li quafhuiusmodi sunt locorum proprietates. 2Q
Dixipaulosuperius causamfontium calidorum. Ts^unc causam incendiorum, #» Fulcani afseram. Inue-
mmtur multis in locis ardentes, &flammas emittentes tuontes > causa esi materies sulphuris indeficietu, ea
quoque unBuoso &pinguipermiscetnr. Essicitur autem & excitatur ignis ex uapore commoto,qui intusper
turbatur, nec exitum habet, φψαηάο obiiruitur os temeab aqua ntaritima, ideositut citius accendantur
in locispenesnMre,qt4amalibi.ardetautemtamdiuquamdiusiweslniateria. Qupniamuero inmdtisL•ρi-
dibusimbibiturmtdtum. l$eipbtie,ubiadeptisimU meatnsbaberttplur'unos,& leuessitmh&enatantinaquis,
quanadmodum pumex. yesuuius mons Campanixy Summa hodie disitus, Vitwm, quod Gr&cum appettant
abeohabent,s<epiusarsitmonsille. Maxime auterrt.sub Tito. Sedmescribente <& typos corrigente allatum
esi mcendium ujque ad decem milliapassus tanquamssuuium cucurrisse, &■ extin£lospumices adsenum pedutn
altitudine reliqtiissi. De Myfie collibns dicetw cap. tertio. lib. osiaui. Conciudh mtemVitr. quodprobauit.
S ϊ crgo in his locisaquarum feruentes inueniuntur fontes , & in montibus excauatis calidi uapo- *
reS)ipsatjae loca ab antiquis metnorantur peruagantesin agris habuistc odorcs, uidctur eise certum ab
ignis uehemcntia, ex topho, terraque ( quemadmodum in fornacibus& acalce) ita exhis ereptum es-
se liquorctn. Igiturdissimilibus, & disparibus rebus correptis, & inuna poteitatem callatis, calida
humorisieiuniasaquarepcncc satiata, communibus corporibuslatenticalorc confcruescit, & uehe-
menterefficitcacoire, celeriterqueunasoliditatispcrcipereuirtutem. rtfoisii .:..;-: .•; ,i
Uassenits rationemsuamsignisictntibus uwbissignisicamttCQchtsttquciquodproposuit, ntmc ad aliam qu&-
SlioKemtransit. } .-.'/:-:•.'••,.'•'.••. *•■•,-. v:;r '■ ι α*.ί ,-;;-■.»»• •,.,•,- —λ :-ν
RelinqVetvr dcsideratiojquoniaitasuntin Hetruriaexaquacalida crebrifontes:quidita
nonetiamibinascitur puluis.e quo eadem rationesubdqua strusturasolidescati itaque uisumest
antequam desideraretur,deijs rebus, quemadmodumcssc uideantur, exponerc. Omnibus locis, & ^°
regionibus non eadem genera teme, nec lapid&s nascuntur: sed nonnulla terroia, alia sabuloia,itemq;
glarcosa,alijs locis arenosa,nec minus alijs diucrra, & omnino dissimili, disparique genere, ut in regio
num uarietatibus qualitates insunt in terra. Maxime autem id-licet considerare; quod qua mons Ar
penninus regiones Italiac, Hetrurizque circumcingit^ prope omnibus locis non dcsunt fossitia arcna-
ria,transApenninumuero,quxparsest adAdnaticummarenulla inucniuntur. Item Achaia> Asia,
&omnino transmarcnenominanturquidem. Jgicurnonin omnibu&.locis , quibus essferuenc aquae
calida!crebrifontes,exdemopportunitates possiint similiterconcurrerc. Sed omnia utinaturarer
rum constituit,non ad uoluntatcm hominum I sed fortuito diiparata procreantur. Ergo quibuslo-
cis non sunt tcrrosi montes, sed lapideo genere materix qualitaccm habentes > igais uis per eius uenas
egrediensadurit eatn,&quod mollccst,& tencrumexurit,quodautem asperumrelinquit. Itaqtie >°
ut in Campania exustatcrra puluis, sic in Hetruria excosta materia efficiturcarbunculus. Vcraque aii
temsuntegregiainstruituris. 5edaliainterrenis«dificijs, aliaetiamin maritimis molibus habent
uirtutcm . Est autem ibi materia: potestas mollior, quam tophus; soltdior.quatn terra, quo penitus
ab imo uehemctia uaporis adusto nonnullis locis procreatur id genus arens ,quod dicitur Carbuculus.
Urgumentwmamaterixquditate.Eodemiguecst-aMollis, lutnmjitdurum,licetergo ardores sintmultis
in locisy non tamen idempiduisubiqueinuemtur, nam lapides > qui excoquuntur diuersi generis permixtiones
initiorum babent, quosit ut ignit in eos diuersa ratione agat. I^atura uero comparatum φ ut non eademsit ubi
queterrarnminaterialapiditm. Quodautem dearena dicitVitt. quamq; sdsumcompextumstt ,iwenitnr
enimabjipaaum adpadum^arueninsumma uerumest quoddicitur. non omnissert omnia teilus*
.: Dc
mcntia perforat cam terram, per eamque manando in his locis oritur, & ita iudationum egregias effi-
cit utilitates. "''"".. . -
jicsu& per locasulphirrea peruadentes incenduntur, emerguntque calid&, odoretn semper, saporem βέρε
sulphnreum habentes. FlammamueroquamceUrrimxconcipitjulphur, qua resieripoteslut motu aliauo
'in illis locis, qnemadmodum tgnis in nubibus, accendatur, uel uapore, uel uaporis terrei motu. In montwus
igitur Cumanorum, & Baianis cumsint locasudationibus excauata, ardores esse in his locis oslendunt. Sinus
autem Eaiamts eft Campanig. Me/seno triote & Tuteolis clauso, ibi mons eB, ad cuius radices Tbermarumsunt
loca, φ- aqu&seruentes, α quibns adjudationis locum tribus & quadragintagradibus ascenditur ,pritolam α
tergendo, uel fri&olam africandoydicunt.Tlurium quoque locorum meminit Vitr. ubi Imusinodisiunt incen-
dia, exquaoccasioneadaliamquastionemtranfit.ea ess. Curetiamubisunt crebrisontes, &seruentes,
quemadmodumin Heiruria, nonsemper esspnluiseiusdem natura, quaputeolanus •. hanc quoquequastionem
solv.it j & totum negotium de puluere puteokno absoluit. commemorat autemprius ut dixi, multa incendio-
rumloca. qudrejatisarbitrorejseVitruuianamJententiam apponere, &inresacili nonimmorari. ituptit
ivitnr, ■•'•'"&ο«ρ<,. ■ ■'•■..■ ■'■ >'i . - nin;,\ xt;n. ■■ : ■•--.• .•;-;■'■ - :•: k.u-au {:■'_■ • ;j
Ν ο ν tninus etiam memoratur aptiquitus creuisTe ardores > & abundauisse sub Vesuuio monte, &
inde euomuissecirca agros ssammam . ldeoquenunc qui spongia, siue pumex Pompeianus uocatur ,
cxcoftuscxaliogcnerelapidis , in hancredadus csse) uideatur generis qualitatetn. Idautetn genus
spongix, quod inde eximitur non in omnibus locis naicitur > nisi circum Etnam, & collibus Mysix >
quae a Grarcis catachecaumeni nominatur, & li quafhuiusmodi sunt locorum proprietates. 2Q
Dixipaulosuperius causamfontium calidorum. Ts^unc causam incendiorum, #» Fulcani afseram. Inue-
mmtur multis in locis ardentes, &flammas emittentes tuontes > causa esi materies sulphuris indeficietu, ea
quoque unBuoso &pinguipermiscetnr. Essicitur autem & excitatur ignis ex uapore commoto,qui intusper
turbatur, nec exitum habet, φψαηάο obiiruitur os temeab aqua ntaritima, ideositut citius accendantur
in locispenesnMre,qt4amalibi.ardetautemtamdiuquamdiusiweslniateria. Qupniamuero inmdtisL•ρi-
dibusimbibiturmtdtum. l$eipbtie,ubiadeptisimU meatnsbaberttplur'unos,& leuessitmh&enatantinaquis,
quanadmodum pumex. yesuuius mons Campanixy Summa hodie disitus, Vitwm, quod Gr&cum appettant
abeohabent,s<epiusarsitmonsille. Maxime auterrt.sub Tito. Sedmescribente <& typos corrigente allatum
esi mcendium ujque ad decem milliapassus tanquamssuuium cucurrisse, &■ extin£lospumices adsenum pedutn
altitudine reliqtiissi. De Myfie collibns dicetw cap. tertio. lib. osiaui. Conciudh mtemVitr. quodprobauit.
S ϊ crgo in his locisaquarum feruentes inueniuntur fontes , & in montibus excauatis calidi uapo- *
reS)ipsatjae loca ab antiquis metnorantur peruagantesin agris habuistc odorcs, uidctur eise certum ab
ignis uehemcntia, ex topho, terraque ( quemadmodum in fornacibus& acalce) ita exhis ereptum es-
se liquorctn. Igiturdissimilibus, & disparibus rebus correptis, & inuna poteitatem callatis, calida
humorisieiuniasaquarepcncc satiata, communibus corporibuslatenticalorc confcruescit, & uehe-
menterefficitcacoire, celeriterqueunasoliditatispcrcipereuirtutem. rtfoisii .:..;-: .•; ,i
Uassenits rationemsuamsignisictntibus uwbissignisicamttCQchtsttquciquodproposuit, ntmc ad aliam qu&-
SlioKemtransit. } .-.'/:-:•.'••,.'•'.••. *•■•,-. v:;r '■ ι α*.ί ,-;;-■.»»• •,.,•,- —λ :-ν
RelinqVetvr dcsideratiojquoniaitasuntin Hetruriaexaquacalida crebrifontes:quidita
nonetiamibinascitur puluis.e quo eadem rationesubdqua strusturasolidescati itaque uisumest
antequam desideraretur,deijs rebus, quemadmodumcssc uideantur, exponerc. Omnibus locis, & ^°
regionibus non eadem genera teme, nec lapid&s nascuntur: sed nonnulla terroia, alia sabuloia,itemq;
glarcosa,alijs locis arenosa,nec minus alijs diucrra, & omnino dissimili, disparique genere, ut in regio
num uarietatibus qualitates insunt in terra. Maxime autem id-licet considerare; quod qua mons Ar
penninus regiones Italiac, Hetrurizque circumcingit^ prope omnibus locis non dcsunt fossitia arcna-
ria,transApenninumuero,quxparsest adAdnaticummarenulla inucniuntur. Item Achaia> Asia,
&omnino transmarcnenominanturquidem. Jgicurnonin omnibu&.locis , quibus essferuenc aquae
calida!crebrifontes,exdemopportunitates possiint similiterconcurrerc. Sed omnia utinaturarer
rum constituit,non ad uoluntatcm hominum I sed fortuito diiparata procreantur. Ergo quibuslo-
cis non sunt tcrrosi montes, sed lapideo genere materix qualitaccm habentes > igais uis per eius uenas
egrediensadurit eatn,&quod mollccst,& tencrumexurit,quodautem asperumrelinquit. Itaqtie >°
ut in Campania exustatcrra puluis, sic in Hetruria excosta materia efficiturcarbunculus. Vcraque aii
temsuntegregiainstruituris. 5edaliainterrenis«dificijs, aliaetiamin maritimis molibus habent
uirtutcm . Est autem ibi materia: potestas mollior, quam tophus; soltdior.quatn terra, quo penitus
ab imo uehemctia uaporis adusto nonnullis locis procreatur id genus arens ,quod dicitur Carbuculus.
Urgumentwmamaterixquditate.Eodemiguecst-aMollis, lutnmjitdurum,licetergo ardores sintmultis
in locisy non tamen idempiduisubiqueinuemtur, nam lapides > qui excoquuntur diuersi generis permixtiones
initiorum babent, quosit ut ignit in eos diuersa ratione agat. I^atura uero comparatum φ ut non eademsit ubi
queterrarnminaterialapiditm. Quodautem dearena dicitVitt. quamq; sdsumcompextumstt ,iwenitnr
enimabjipaaum adpadum^arueninsumma uerumest quoddicitur. non omnissert omnia teilus*
.: Dc