DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.2182#0100
*& L J Β Σ *
ck,sedaut reisamiliarisexiguitaj ,-autimbecilKtas"fortuna»jieuinambitione certatitibis coritfario-
nimsupefatio, obstititcorumdignitati. Nectamen est admirandum si propter ignorantiatn artis
ulrtusesobscurantur,sed maximeindignandum ,'cumetiam fxpe blandiaturgratia conuiuioruma ue
risiudicijs>adfalsamprobationem. Ergo{utiSocrati placuit) ita senius, & sententiac,scientiarq;,
disciplinis iu6tx, perspicuar, & .perlucida? fuisscnt,nog| gratiajjieque ambitio ualerje.t, scd si qui ueris,
ccrtisq; laboribus dodtrinarum perucnissent ad scientiam sumtnam, cis ultro opera traderentur. Quo-
nlatn autem ea non sunt illustria, netjue apparentia in aspe&ib ut pu tamus oportuisse,& animaduerto
potins indodtos, quam dostos gratia supcrare, non esse ccctandum iudicans cum indo&is ambirionc,
potius his praeceptis editis ostendam noltrae scicntix uirtutem. Icaquc Impcrator in primo uolutni- ι ο
nc tibi de arte,& quas.habeat ea uirtu tes, quibusq; disciplinis.oporteac esse auctum Α rchitectum ex- '"'
posui,& subieci causas, qliid ita carum oporteat cum csse peritum, rationesq; summa; Architectura»
partitionc distribui, fmitionibusq; terminaui. Dcindc, quod erat primum, & necessarium, de mceni-
bus, quemadmodum eliganturloci salubres, ratiocinationibus explicui. Ventiq; qui sint, & ex qui^
bus regionibus singuli spircnt deformationibus grammicis ostcndi, platearumq; & uicorum uci emen-
dara* hanc diit ributiones in mccnibus docui,& ita finitionem primo uolumine constitui. Item in se-
£undodemiateria,quas habcatinoperibus urilitates, & quibus uirtatibus enatura rcrutn estconl••
fcarata,percgi. Nunc in certiudedeorumimmortaliumxdibusiacris dicam,& uti oporteat per-
lcriptas essc cxponam.
Inproamiolaudati&Socratissententiacupientishominumpettorct ejje fenessrata, ut uirtutes, & uitia, zo
fcientU, & ignorantix cernipojsent. Vituperantur indolii, & ambitiosi. Monenturq; qmskbricwre mlunty 'z
ttt adscientiam, & opera, non adgratiam, ac adulationem artisicum insiiciant; <& CdrchiteBi > utcurentse
seuirtutibus, &sdentijsornare,neque certent cummiottisambitione. Colligitquxprimoy&secmdolibro.
absoluit>docetq;de quibminsequentfausessagwdm.Ommasunt faillima.
••■Be; sacrarum<*Aedmm compositioriey& symmetrtjs, &corpo- \
*! : ris bumani mensura. Cap. 1. :
■■^'::-• .'-,',; •• ■■ ■ ■■....•.. Α,ν; vr — v;q — ■ ;; \ I'.••■<■ .-.y ■ •.• ...,,.•;
JEDivMcompositioconstatexsymmetriajCuius rationcm diligentissime Arehite^itc- 3?
nere debenr. . " ■■ .,'., 's
Tantaeiiproportionum uis,tantanecesiitas>t<Wademum eius in rebus utilitas,ut nemo
auribus, octtlis, sinfibus aeteris , ac tnenti denique ipsi, aliquid uoluptatis, & obleBationis
jfeh-ejpojpty nisi quod ad oble3anditmproponit,conuenientia, & ratione quadam, comparationeq; consteij
qyalatenterftse insensus nossros msinuet. Eccetibiquamsuauitersom, modidationesq; ad animumper au-
ires Mtbimtur, cicm mttrsohos interiiaila,& tempora ratione disiinCia producuntur»quin, & animalia quo^-
que praterhssminesmodulorumsuamtdtemulcenttir. Quidsapores, odoresad pahtum, &attnirespem-
itentes effrcerent, nisi temperata eorum uis dulcium,& acrium moderatione permixta > ad eos sensns perueni-
renti Ta8iomoUitm,&dele£iantiumrerKmproporti<meci>nstat.J^ullumprxterea humanum inuentum,
nuUumestopus, quodadnuratioMnonproseqmmwyCuproportionesreiproposiUinsecontincat.Quid irimedi 49
ccmmisvtilliusy^cAcmexcogitxnpotesiyqu '"^
permixtioi Quidde numeris mutua comparatione collatis dicendumi mira propemodum, ac diuina eo-
rtm uisesitcum nihil ampliusin hac uniuersitate , quammundum uocamus, nil sit admirabilius> quam
nwmerorum,ponderum.acmesurarutn,ex quibuspartes eius conssare cernimusproportione teperata,cosensio.
\An non ignotas penitus rerwn rationes,supputando inueftigamusireperimus,cogiioscimus? Temporain-
teruaUa,motiones, uires,artisicia,sermonem,naturam,siientiam, bumana denique, & diuina omnia orta,ali-
ta, auiia, perfeSaq; ratione disccrnimus squad ttt uerum esl, ita longiori induBione non oportetprobari,cim
ttel Vitrwuanum tesiimimomum satisid essicereputem. Vitruuio igituraccedentes dicemus. Qupd > qui ra-
tione injiedisicissiitiuelit,(quu autemess, quiuonuelit^)nece/seeslyUtnaaa-amy^uimproportionumagrto
scat, diStinSe earumgenerapercenseaty usirrn, esseslumq;perpendat, acprobHperjpiciat, qua cuique Msica- 50
tioni ratioy proportioq; conueniat,sunt enrniproportiones quccdam, qua oadisjeueritatem quattdam obtjciunty ° ?
nmnulla iucunditatem, ali& autboritatem, aliasilendorem, & hilaritatem, aUademumcum magnisicentiam
cundxy cum iucunditate amplitudinemsiciunt. Cum hxc igitur α nobis diligentery acsubtilitar animaduerja,
obseruataq; suerint, non modo antiquorum operum iudicesyfed nouorum inucntores ,sine temeritatissustitii*-
wtssepoterimus. Troportiomsuocabulocommmiorisignisicationeacceptoconuenientiaqu^libety&rer
rumstmilitudo natarisolet. undenon inmagmtudmesolum, ac in numerisysedetiam in ui, & natura, qualitct-
teq;y citterisq;sitmmisrerwngeneribusponisalet. T>ipsadremnossramJpe£iantesdeea tantumsignisicatissr
nedicemus, quaproportio tn quantitateproprie ejjedignoscitur, non qitod ea quantitas ullasit ysed quia ita m
quanthate itKJse debet»«ί/«Λ aaquerei propnetates y& asseSiones insunt. Qu/mtitatis duplexestgenusy
continensalterum, discretum alterum. Sub continenti, linea ysttpersiciesy corpus, motio, tempus coUocantim.
Sitb difcreto,nmKrns,u•oratiox &reUqMaJ}HiusmodiiquomepartesnulloxQmmumterrttino imgmtur. &?
fe»t3b * ' ' ytriusque
ck,sedaut reisamiliarisexiguitaj ,-autimbecilKtas"fortuna»jieuinambitione certatitibis coritfario-
nimsupefatio, obstititcorumdignitati. Nectamen est admirandum si propter ignorantiatn artis
ulrtusesobscurantur,sed maximeindignandum ,'cumetiam fxpe blandiaturgratia conuiuioruma ue
risiudicijs>adfalsamprobationem. Ergo{utiSocrati placuit) ita senius, & sententiac,scientiarq;,
disciplinis iu6tx, perspicuar, & .perlucida? fuisscnt,nog| gratiajjieque ambitio ualerje.t, scd si qui ueris,
ccrtisq; laboribus dodtrinarum perucnissent ad scientiam sumtnam, cis ultro opera traderentur. Quo-
nlatn autem ea non sunt illustria, netjue apparentia in aspe&ib ut pu tamus oportuisse,& animaduerto
potins indodtos, quam dostos gratia supcrare, non esse ccctandum iudicans cum indo&is ambirionc,
potius his praeceptis editis ostendam noltrae scicntix uirtutem. Icaquc Impcrator in primo uolutni- ι ο
nc tibi de arte,& quas.habeat ea uirtu tes, quibusq; disciplinis.oporteac esse auctum Α rchitectum ex- '"'
posui,& subieci causas, qliid ita carum oporteat cum csse peritum, rationesq; summa; Architectura»
partitionc distribui, fmitionibusq; terminaui. Dcindc, quod erat primum, & necessarium, de mceni-
bus, quemadmodum eliganturloci salubres, ratiocinationibus explicui. Ventiq; qui sint, & ex qui^
bus regionibus singuli spircnt deformationibus grammicis ostcndi, platearumq; & uicorum uci emen-
dara* hanc diit ributiones in mccnibus docui,& ita finitionem primo uolumine constitui. Item in se-
£undodemiateria,quas habcatinoperibus urilitates, & quibus uirtatibus enatura rcrutn estconl••
fcarata,percgi. Nunc in certiudedeorumimmortaliumxdibusiacris dicam,& uti oporteat per-
lcriptas essc cxponam.
Inproamiolaudati&Socratissententiacupientishominumpettorct ejje fenessrata, ut uirtutes, & uitia, zo
fcientU, & ignorantix cernipojsent. Vituperantur indolii, & ambitiosi. Monenturq; qmskbricwre mlunty 'z
ttt adscientiam, & opera, non adgratiam, ac adulationem artisicum insiiciant; <& CdrchiteBi > utcurentse
seuirtutibus, &sdentijsornare,neque certent cummiottisambitione. Colligitquxprimoy&secmdolibro.
absoluit>docetq;de quibminsequentfausessagwdm.Ommasunt faillima.
••■Be; sacrarum<*Aedmm compositioriey& symmetrtjs, &corpo- \
*! : ris bumani mensura. Cap. 1. :
■■^'::-• .'-,',; •• ■■ ■ ■■....•.. Α,ν; vr — v;q — ■ ;; \ I'.••■<■ .-.y ■ •.• ...,,.•;
JEDivMcompositioconstatexsymmetriajCuius rationcm diligentissime Arehite^itc- 3?
nere debenr. . " ■■ .,'., 's
Tantaeiiproportionum uis,tantanecesiitas>t<Wademum eius in rebus utilitas,ut nemo
auribus, octtlis, sinfibus aeteris , ac tnenti denique ipsi, aliquid uoluptatis, & obleBationis
jfeh-ejpojpty nisi quod ad oble3anditmproponit,conuenientia, & ratione quadam, comparationeq; consteij
qyalatenterftse insensus nossros msinuet. Eccetibiquamsuauitersom, modidationesq; ad animumper au-
ires Mtbimtur, cicm mttrsohos interiiaila,& tempora ratione disiinCia producuntur»quin, & animalia quo^-
que praterhssminesmodulorumsuamtdtemulcenttir. Quidsapores, odoresad pahtum, &attnirespem-
itentes effrcerent, nisi temperata eorum uis dulcium,& acrium moderatione permixta > ad eos sensns perueni-
renti Ta8iomoUitm,&dele£iantiumrerKmproporti<meci>nstat.J^ullumprxterea humanum inuentum,
nuUumestopus, quodadnuratioMnonproseqmmwyCuproportionesreiproposiUinsecontincat.Quid irimedi 49
ccmmisvtilliusy^cAcmexcogitxnpotesiyqu '"^
permixtioi Quidde numeris mutua comparatione collatis dicendumi mira propemodum, ac diuina eo-
rtm uisesitcum nihil ampliusin hac uniuersitate , quammundum uocamus, nil sit admirabilius> quam
nwmerorum,ponderum.acmesurarutn,ex quibuspartes eius conssare cernimusproportione teperata,cosensio.
\An non ignotas penitus rerwn rationes,supputando inueftigamusireperimus,cogiioscimus? Temporain-
teruaUa,motiones, uires,artisicia,sermonem,naturam,siientiam, bumana denique, & diuina omnia orta,ali-
ta, auiia, perfeSaq; ratione disccrnimus squad ttt uerum esl, ita longiori induBione non oportetprobari,cim
ttel Vitrwuanum tesiimimomum satisid essicereputem. Vitruuio igituraccedentes dicemus. Qupd > qui ra-
tione injiedisicissiitiuelit,(quu autemess, quiuonuelit^)nece/seeslyUtnaaa-amy^uimproportionumagrto
scat, diStinSe earumgenerapercenseaty usirrn, esseslumq;perpendat, acprobHperjpiciat, qua cuique Msica- 50
tioni ratioy proportioq; conueniat,sunt enrniproportiones quccdam, qua oadisjeueritatem quattdam obtjciunty ° ?
nmnulla iucunditatem, ali& autboritatem, aliasilendorem, & hilaritatem, aUademumcum magnisicentiam
cundxy cum iucunditate amplitudinemsiciunt. Cum hxc igitur α nobis diligentery acsubtilitar animaduerja,
obseruataq; suerint, non modo antiquorum operum iudicesyfed nouorum inucntores ,sine temeritatissustitii*-
wtssepoterimus. Troportiomsuocabulocommmiorisignisicationeacceptoconuenientiaqu^libety&rer
rumstmilitudo natarisolet. undenon inmagmtudmesolum, ac in numerisysedetiam in ui, & natura, qualitct-
teq;y citterisq;sitmmisrerwngeneribusponisalet. T>ipsadremnossramJpe£iantesdeea tantumsignisicatissr
nedicemus, quaproportio tn quantitateproprie ejjedignoscitur, non qitod ea quantitas ullasit ysed quia ita m
quanthate itKJse debet»«ί/«Λ aaquerei propnetates y& asseSiones insunt. Qu/mtitatis duplexestgenusy
continensalterum, discretum alterum. Sub continenti, linea ysttpersiciesy corpus, motio, tempus coUocantim.
Sitb difcreto,nmKrns,u•oratiox &reUqMaJ}HiusmodiiquomepartesnulloxQmmumterrttino imgmtur. &?
fe»t3b * ' ' ytriusque