DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.1979#0586
Codicis Liber quartus. 1068
ſerpentes peſtiferas: L etiam ffeod. CvIC.
h Per eandem. ſimplex fit relatio: nam non ad in factum qu
ad redhibendum datur: ſed ad aliam, ſcilicèt ex empto redhibi-
toriam & ſic pro vera redhibitione hic ponitur, ſuprà non:vt ff.
eodeml etiam. u
1067
Sed quomodo valet, cùm alienu factu nõ poſſit promitti:vt ff de
àFatã alien verb.ob. l. ſtipulatio iſta in princ. Reſp. videtur promittere ſecura-
promittere nõ turõ hoc caſu, & ſimilibus, & ſic eſt non ſimplex abnutiuõ: vt
videuu, i ffde verb obliga l-inter ſtipulate in princ Vel promiſit dupla Aliud
romitit le l ierervtboſsllvr ee eaiet qqood dicitur. Vel videtur promit-
curaturú, qui .rLrſſainr.
pomittit au. tere intereſſe ſi fiat: vt
plam,qui pro¬ ffde euic. l. ſi ita quis.
mittit inter¬ Antecedentis. vt &
eſſe ſi quid S de pasl in bona fidei &
fat aut non lpetens &s de vſur lſi
vſuras. & ffde ſer. vrba.
pradi. l. ſi binarum. & de
euic. l. Lucius..
b Pacti. ſcilicet nudi.
e J Expectant. niſi pa-
ctum aliud faciat:vt ſu-
prà dictum eſt.ACCVRS.
dq Curabit quia ſi dolo
venditoris fugit, qui
eú corrupit, tenetur ſer
ui corrupti. Item & rei
vindicatione, vel Publi-
ciana teneturvt in prin-
l.dixi. & facit ad hãc l.j.
de cõtrahen, & cõmit ſtip.
l. non moriturum. S fin.
S pradium l as vs.
OSi prædium ſub con-
ditione emas, vt ſi diſ-
pliceat, reſoluatur ven-
ditio: redhibitoria lo-
cum habet. Idem eſt ſi
habebat peſtiferas vel
lethiferas herbas.
e qDiſplicuerit. ſcilicet
.intra tempus præfini-
tum, quod in perpetuu
conuenire poteſt. & ſi
quidem nihil de tempo-
re conuenit intra dies
lx. vtiles, potes redhiberi
per actionem in factum,
vltrà nonniſi cauſa co-
gnita:vt & ffeo. l.quod ſi
nolit.S. ſi quid ita.
Et datur b hc actio
in factum, in quinque
caſibus. 1. Primus eſt ve
modô dixi. 2. Secundus
ſi venditor nõ pronun-
ciat de his quibus iu-
bent diles pronuncia-
ri-ſcilicet de natione
vel ſimilibus: vt ff. eod.l.
quod ſi nolit. S. qui man-
cipia3. Itẽ ſi non caue-
rit de his, de quibus ca-
uere iubetur: vt ff. eo.l¬
ſi venditor. tunc intra
duos menſes vel ſex, vt
ibi dicitur.4. Itẽ ad pre-
cium, cûm fuerit facta
redhibitio ſine iudice:vt
ffeod l. quod ſi nolit. S. in
factum. 5. Item propter
ornamenta intra lx dies
ad redhibendum, niſi
ornamenta dentur: vt ff.
eod. l.adiles ij in princ. &
S. vendendi.6. Poteſt dici
& ſextus, ſcilicet cûm
veteranus pro nouitio
eſt venditus: vtffeod.l.
pracipiunt adiles. & l. fin.
S. quotiens.
f Sub conditione. ſcili-
cet reſolutina S:vt argu.
ffade contrah.empt. l iij. &
Inſtit. de contrahen. empt.
d Recte Cuiac. S.fin. Accvs. d
Actio in fa-
tt ad redhi-
bendum datur
in quinque ca
ſibus.
e Reſolutiua
conditi.
gRedhibitoriam id eſt,
in factum.
ſecundûm fidem antecedentis?
vel incontinenti ſecuti pacti?
experiri poſſe non ambigitur.
Poſteriores enim caſus non ven-
ditoris, ſed emptoris periculum
expectant s. Verû cum ſeruum
quem comparaueras, ad eum
qui diſtraxerat, rediiſſe conten-
dis: competens iudex perſpectis
omnibus, pro reperta rei quali-
tate proferre curabit d ſenten-
tiam.
Res quandoque redhibetur ob
pactum, quandoque ob vitium: vt
fundus pestibilis. BALD. Vel ſic:
Vbi fundus venditur ſub conditio-
ne diſplicentiæ, eo diſplicente po-
teſt agi redhibitoria. & idem ſi ſi-
ne pacto vendiderit, ſed herbas pe-
ſtiferas facit. SALYC.
IV. Iidem AA. Falſo.
Sl pe diun quis ſub ea lege
comparauit, vt ſi diſplicue-
rit e, inemptum ſit: id, vtpote
ſub conditione f venditum, re-
ſolui, & redhibitoriam s actio-
nem aduerſus venditorem com-
petere a, palam eſt.Idem obſer-
uatur & ſi peſtibilis fundus, id
eſt, peſtibiles * herbas vel lethi-
feras habens, ignorante empto-
re diſtractus ſit. nam & in hoc
etiam caſu per eandem h actio-
nem eum quoque redhibendum
eſſe conſtat.
In redhibitoria actione debet
probare emptor ſeruum fugitiuum
eſſe. SALYC.
v. Imppp. GRATIAN. VALENTI-
NIAN. & THEOD. AAA. Ne-
bridio P. V. 7
a VAbito ſemel bonæ fidei
contractu, mancipioque
ſuſcepto, & precio foluto, ita
demum repetendi i precijpore-
ſtas eſt ei, qui mancipium com-
parauit, largienda: ſi illud lquod
dixerit fugitiuum, potcrit ex-
hibere . Hoc enim non ſolum
in barbaris n, ſed etiam in pro-
uincialibus ſeruis iure præ-
ſcriptum eſt. Dat. IIl. Ral. Iul.
CP. HonorioA. IX. & Euodio
VCCOSS.
DE MONOPOLIIS, ET CONVENTV NE-
GOTIATORVM
ILLICITO, VELARTIFI-
cio * ergolaborum, necnon balneatorum prohi-
bitis, & pactionibus illicitis.
TI TVLVS
LIX.
SIe medanduseſt titulus & ſunt eius tres partes Prima de monopolis Vritur
Jverbo Graco, deficiente Latino, vt Suetontus ſcribit Tiberi in ſenatu abſtinuiſſe
ſermone Graco, adeo vt monopolium nominaturus prius veniam poſtularet quod ſi-
bi verbo peregrino vtendum eſſet. Et eſt monopolium vendende certæ mercis ius,
quod vnus certive homines ſibi vindicant, permiſſu principis ſubonere vectigalis, vt
Strabo 17. de gypti mercibus ſcribit n oapori z oacl y r rén, u ô dù uo-
roc s ées. Id vero omnimodo im probat conſtitutio huius tituli, vt nec ſi per-
miſſus principis interueniat cuiquam cuiuſque mercis monopolium exercere per-
mittat, propoſita in eum qui exercuerit, pœna deportationis, & inter merces nume-
rantur, quarum plerunque monopolium exerceri ſolebat, veſtes, & piſces, & pectines
quibus ſcilicet comuntur, diducunturque capilli, & herinacei, quori cura expoliun-
tur veſtes, in quibus fraus & monopoliũ, vt nominatim Plinius. ſcribit lib. 8. ma-
gnum lucrum inuenit. Secunda pars eſt, de conuentu negotiatorum illicito, id eſt,
de conuentione illicita qua inter ſe quaſiconſpiratione facta negotiatores paciſcun-
tur in populi perniciem, ne minoris vlli vendant merces ſuas eo quod ſtatuerint, cõ-
uenerintque inuicem. Tertia eſt, de aliis artificum, fabrorum, officinatorum, &
ergolaborumid eſt, redemptorum qui opus conducunt faciendum, & balneatorum
illicitis pactionibus, putà vt ne quis opus quod alter inchoauerat, abſoluat, de quibus
etiam eſt l. 12S. vlt. j. de ædific. pr. cuius fortaſſe ea pars qua ad hunc titu perti-
net, huic titulo ſuppoſita fuit nam in veteribus libris adnotatum lego hoc titulo de-
eſſe Conſtitutionem Gracam. CVIAC.
Primo prohibet monopolia gene-
raliter: ſecũdô deſcendit ad duplicẽ
ſpeciem. Primô quãdo ſuper preciis
rerum. Secundô quando ſuper ope-
ris. Tertio dicit trãſgreſſores ſtatuti
illiciti non puniri. Quartô mandat
contra ſtatuentes inquiri. Quinto
imponit pœnam facientibus conuẽ-
ticula. Sexto ponit pœnam primati-
bus collegior. Septimô punit negli-
gentiam iudecum partes patent per
paragraphos BALD. Vel ſic: Con-
uẽtiones inter negotiatores, & arti-
fices, ne quis eoru minori precio ab
eis taxatores vẽdat vel ne per vnu
inchoatu, per alium expediatur ſeu
perficiatur, sut à iure reprobatæ &
pœnis hicſtatutis ſubiectæ. SALYC.
Abito. CASVS. Si
Aprecium repetas,
quia vendidi fugitiuum
probare habes ipsu fu-
gitiuum, & hoc locum
habet nõ ſolum in bar-
baris, ſed etiam in pro-
uincialibus ſeruis.
i Repetendi. per hanc
actionẽ redhibitoriam.
ACcVRS.
Si illud ſe. mancipiu.
l Exhibere. id eſt, pro-
bare a vel oſtẽdere. Imô
vldetur & ſi ſit mortui,
quod poſſit redhibito-
* al peſtibulas.
vel herbam le-
tlferam habẽs,
C.
a Ita Azo hie
in ſumma, nu.
27. Sed dele
probare & oſtẽ-
dere, & repone
nullo auctore,
ime redders.
Cuiac.
ria agi: vt ffeo. l. quod ſi
nolit. S. idem ait homi-
nem. & S. ſi mancipium.
& S pen & l. ſi hominem.
Idem & ſi eſt in fuga:
vnde & tunc exhiberi
non poteſt:vt ff eol red-
hibere. S. ſi qua omnes
ſunt contrariæ. Solu. hie
ponitur, exhibere, id eſt,
probare. & nihil eſt con-
tra. 2. Et alij dicut quod
ibi fuit emptor ſine cul-
palie non, Alij quod
ic fuit vndique bona
fides, ibi tantûm in em-
ptore prima placet.
m In barbaris. id eſt,
mancipiis noſtris ab ho-
ſtibus capti
n Sed etiam in prouin-
cialibus id eſt, natis apud
nos.
DE MONOPO-
liis, & conuentu,
&c.
Quia venditores illici-
tas ineunt inter ſe pactio-
nes: ideo eas prohibet hic
titu. Et dicitur monopo-
liumS, id eſt, ſingularis
negociatio in ciuitate, à
uovos quod eſt vnum, &
roAmr: quod eſt vẽditor:
vel vonu quod eſt vendi-
tio, quaſi vno & certo mo-
de faeriedls mggeiais vel
venditio. Inde etiam dici-
tur bibliopola d, id eſt,
venditor librorum. siSo
enim dicitur liber. Item
& inde dicitur monopola
penulti. produc ſcilicet ta-
lis negociator, qui ſic cum
aliis pactus eſt. P. autem
deriuauit monopolium à
eôroros quod eſt vnum, &
vMs quod eſt ciuitas. in-
de monopolium, id eſt, v¬
nica negociatioin ciuitate,
& per hoc vetita, & inde
monopolus dicitur penulti.
correpta, qui ſolus vult
eſſe in ciuitate emptor &
venditor
Veteribus Senatuſcon
ſultis vetita iam pridem
ſunt monopolia. Plin. lib.
8.c. 37. Sueton. in Tibe-
riO,c. 30. Eſt autem mo-
nopoliũ Graca vox, deeſt-
Grœci vertunt nggsir, id eſt, reddere, preſtare. Nã emptor
debet eum exhibere, aut cauere de eo reſtituendo. CvrAc.
a JCompetere. Ex ea conuent ione. CvIAC.
B Et ſi peſtibilis. Veteres habent, ſi fundus fuerit peſtilens, id eſt,
peſtibulas ſou lethiferashabens herbas. Peſtibulas videtur vocaſſe
que Latina. Sueton in Tiberio cap. 71. Monopoliũ eſt, vt ſi quis cõ-
parata omni ſpecie e ſolus ciuitati vendat, vt de Ioanne Zibbo re-
fert Procop ius lib.z. de bello Perſico. Vtile eſſe ait Ariſt.1. Pol. c7.
ciuitates & reſpub. exercere monopolia. At priuatis id non licet.
CvIAc.
Iubemus
l T 41.
b Dele totam
& repone: Bar
bari ſunt, Bar-
bara gentis ho-
minesl. 2 ſupr.
de eunuchl’Th.
de excu. Cuiac.
* al vel artifi-
cu, ergo aboram
necnon balneato-
rum, prohbitis
llicitu pactiom-
bus.
c Monopoliû
quid dicitur
eſſe.
d Bibliopola
quis dicatur