DOI Artikel:
Keramopulos, Antōnios D.: Peri tōn basilikōn taphōn tēs akropoleōs tōn Mykēnōn
DOI Artikel:Keramopoullos, Antonios: Thēbaïka Euripideia
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14365#0073
ΑΕ 1918
Θηβαϊκά Ευριπίδεια.· υπό Α. Κεραμοπούλου. 63
κτικά τ. Αρχ. Έτ. 1911 σ. 152 σημ.), άλλα λέγω
το γενικόν πόρισμα, όπερ άλλαχου (ΑΔ 1917) εκτί-
θεται και λεπτομερέστερον, οτι ό ποιητής γινώσκει
καλώς τους Θηβαϊκούς τόπους και τάςπερί αυτών
παοαοόσεις' καίπεο οέ ενίοτε παρασυοόυ,ενος υπό
της συγχρόνου αύτώ εικόνος της κάτω πόλεως,
αλλ όμως εινε ίκανώς αρχαιολόγος, ώστε, θε'λων
νά περιγράψη μυθικών χρόνων γεγονότα, να άφαιρή
τα ύστερογενή κτίσματα, ίνα παράσχη καΟαράν
την πάλαιαν εικόνα τών τόπων.
Τούτων τεθέντων, έπανερχόμεθα εις το πολεμι-
κον συμβούλιον τών « Φοινισσών », έ'νθα Ό Κρέων
προτείνει, ίνα ό Ετεοκλής (745 έξ. ) άποφεύγων
παν έπικίνουνον σχέδιον, έκλέςη έπτά τολμηρούς
άαα και συνετούς άνδρας, ους νά τάξη προς άμυ-
ναν έ<ρ' εκάστη πύλη. Και απαντά ό Ετεοκλής
οεχομενος (748):
« έσταί τά(5 ■ έλϋ'ών δ' έπτάπυργον ες πόλιν
τάξω λοχαγούς προς πύλαισιν, ώς λέγεις,
ίσους ί'σοισι πολεμίοισιν άντιΦείς.»
Ο Ετεοκλής ευρίσκεται εντός τής πόλεως, έν τω
κεντρω μάλιστα αυτή;:, ποο τών άνακτόοων, έ'νθα
ή σκηνή του δράματος. Άφ' ού εύρίσκεται έν τή
πόλει, πώς λέγει, οτι θά ελθη εις την έπτάπυργον
ήτοι έπτάπυλον πόλιν ; Ο Σχολιαστής παρετήρη-
σεν ενταύθα το άτοπον και γοάοει : «Γελοίων τούτο
φησίν, ώς μ.ή ών νυν έν τή πόλει*»
Έξήτασα τά^ διατ-οοου: γοαφάς τών κωδίκων,
άλλ αύται, καίπερ ποικίλλουσαι, δεν εξέρχονται
τής «γελοιότητος» του σχολιαστου. 1 ο οέ χωρίον
οιατηρείται ούτω, διότι και ό λεκτικός τρόπος έπτά-
πυλος πόλις ή έπτάπυργος πόλις και ή αποτελού-
μενη έννοια είνε τόσον συνήθης, ώστε επί τέλους
οέν χρειάζεται πολλή ποιητική άδεια, ίνα θερα-
πεύση τήν «γελοιότητα» και άτοπίαν. Αλλως τε
και μόνον, καθώς φαίνεται, ό αρχαιολόγος εύρίσκει
αύτήν μεγάλην, ούχί δέ και ό φιλόλογος.
Και όμως νομίζω, ότι αδίκους προσάπτεται τω
ποιητή ανοίκειος ψόγος γελοιότητος.
Ό Αισχύλος εισάγει τον Έτεοκλέα κατά τον
21 12 18
αυτόν καιρόν λέγοντα (Έπτ. 282)
« ϋ^ω οε / ανόρας εξ εμοι συν εροομω
άντηρέτας έχ&ροϊσι τον μέγαν τρόπον
εις έπτατειχεϊς εξόδους τάξω μολών»
Κατ' άναλογίαν Οά ήδυνάμεΟα νά ύποθέτωμεν
Ε/Ο
υριπιοη
εσται τάδ'" έλθών δ' έπταπ.ύργονς ες πύλας
αλλά κωλύει το υ,έτοον και το άκολουθοΰν
τάξω λοχαγούς προς πύλαισιν
παρέχον άφόρητον ταυτολογίαν, ην ουδεμία μετά-
θεσις και μ.εταπλοκή τών λέξεων θεραπεύει.
Υπάρχει ή λέξις στεφάνη, ήν ό Ευριπίδης μετα-
χειρίζεται (Έκ. 910. ϊρφ. 783)1 εις δήλωσιν του
κύκλου τών τειχών, ώστε, χωρίς νά ύπολογίσω-
μεν το τολμηρον τής διορθώσεως παλαιογραφικώς,
αν πάλιν δεν έκώλυε το υ,έτοον, Οά ήδυνάμεθα νά
έχωμεν άρίστην εννοιαν, δεχόμενοι τον Ετεοκλέα
λέγοντα
έλθών δ' έπτάπυογον ες στεφάνην
τάξω λοχαγούς προς πύλαισιν.
Άλλ' άκριβώς ισοδυνάμους τή λέξει στεφάνη
κυριολεκτεΐται περί του κύκλου τών τειχών ή λέ-
ξις πόλος.
Ό Παυσανίας (4, 30, 6) λέγει: «Βούπαλοςδέ,
ναούς τε οΐκοδομησασθαι και ζώα άνήρ αγαθός πλά.
σαι, Σαυοναίοις άγαλαα εργαζόμενος Τύνης, πρώ-
τος έποίησεν ών ίσμεν πόλον τε εχουσαν επί τή κε-
φαλή και τή έτέρα χειρι το καλούμενον Αμάλ-
θειας κέρας ύπό Ελλήνων. Ούτος μεν έπί τοσού-
τον έδήλωσε τής θεού τά εργα' ήσε δέ και ύστε-
ρον Πίνδαρος άλλα τε εις τήν Ιύχην και δη και
φερέπολιν άνεκάλεσεν αύτήν». Ο Βούπαλος. σύγ-
χρονος του Ιππώνακτος, έζησε περί τό 540 πΧ.
Επειδή ή λέξις πόλος δεν αποπνέει όσμήν γλωσ-
σικην εκ τών χρόνων του ΙΙαυσανίου έξερχομένην,
ούδέ έ'λεγον τότε τον κύκλον τών τειχών πόλον,
Φαίνεται, οτι ή λέξις ήτο άπο παλαιού συνημμένη
προς την περιγραφήν του αγάλματος της ιυχης
άλλων τε πόλεων και δή και τής τών Σμυρναίων,
ής τό άγαλμα ήτο δά το πρώτον ούτω περιέργως
1 Πρβλ. την έξ Εφέσου έπιγραφήν ΜΪΟΪΙβΙ ΒβαιβίΙ 1353, 8
«στέφων» *αί "° αναλκειοστέφανον τέμενος» τών Δελφών Ινεραμο-
πούλλου Τοπογραφ. τ. Δελφών σ. 743 31. Λίϊιοη Μϋί 1909,48.
Θηβαϊκά Ευριπίδεια.· υπό Α. Κεραμοπούλου. 63
κτικά τ. Αρχ. Έτ. 1911 σ. 152 σημ.), άλλα λέγω
το γενικόν πόρισμα, όπερ άλλαχου (ΑΔ 1917) εκτί-
θεται και λεπτομερέστερον, οτι ό ποιητής γινώσκει
καλώς τους Θηβαϊκούς τόπους και τάςπερί αυτών
παοαοόσεις' καίπεο οέ ενίοτε παρασυοόυ,ενος υπό
της συγχρόνου αύτώ εικόνος της κάτω πόλεως,
αλλ όμως εινε ίκανώς αρχαιολόγος, ώστε, θε'λων
νά περιγράψη μυθικών χρόνων γεγονότα, να άφαιρή
τα ύστερογενή κτίσματα, ίνα παράσχη καΟαράν
την πάλαιαν εικόνα τών τόπων.
Τούτων τεθέντων, έπανερχόμεθα εις το πολεμι-
κον συμβούλιον τών « Φοινισσών », έ'νθα Ό Κρέων
προτείνει, ίνα ό Ετεοκλής (745 έξ. ) άποφεύγων
παν έπικίνουνον σχέδιον, έκλέςη έπτά τολμηρούς
άαα και συνετούς άνδρας, ους νά τάξη προς άμυ-
ναν έ<ρ' εκάστη πύλη. Και απαντά ό Ετεοκλής
οεχομενος (748):
« έσταί τά(5 ■ έλϋ'ών δ' έπτάπυργον ες πόλιν
τάξω λοχαγούς προς πύλαισιν, ώς λέγεις,
ίσους ί'σοισι πολεμίοισιν άντιΦείς.»
Ο Ετεοκλής ευρίσκεται εντός τής πόλεως, έν τω
κεντρω μάλιστα αυτή;:, ποο τών άνακτόοων, έ'νθα
ή σκηνή του δράματος. Άφ' ού εύρίσκεται έν τή
πόλει, πώς λέγει, οτι θά ελθη εις την έπτάπυργον
ήτοι έπτάπυλον πόλιν ; Ο Σχολιαστής παρετήρη-
σεν ενταύθα το άτοπον και γοάοει : «Γελοίων τούτο
φησίν, ώς μ.ή ών νυν έν τή πόλει*»
Έξήτασα τά^ διατ-οοου: γοαφάς τών κωδίκων,
άλλ αύται, καίπερ ποικίλλουσαι, δεν εξέρχονται
τής «γελοιότητος» του σχολιαστου. 1 ο οέ χωρίον
οιατηρείται ούτω, διότι και ό λεκτικός τρόπος έπτά-
πυλος πόλις ή έπτάπυργος πόλις και ή αποτελού-
μενη έννοια είνε τόσον συνήθης, ώστε επί τέλους
οέν χρειάζεται πολλή ποιητική άδεια, ίνα θερα-
πεύση τήν «γελοιότητα» και άτοπίαν. Αλλως τε
και μόνον, καθώς φαίνεται, ό αρχαιολόγος εύρίσκει
αύτήν μεγάλην, ούχί δέ και ό φιλόλογος.
Και όμως νομίζω, ότι αδίκους προσάπτεται τω
ποιητή ανοίκειος ψόγος γελοιότητος.
Ό Αισχύλος εισάγει τον Έτεοκλέα κατά τον
21 12 18
αυτόν καιρόν λέγοντα (Έπτ. 282)
« ϋ^ω οε / ανόρας εξ εμοι συν εροομω
άντηρέτας έχ&ροϊσι τον μέγαν τρόπον
εις έπτατειχεϊς εξόδους τάξω μολών»
Κατ' άναλογίαν Οά ήδυνάμεΟα νά ύποθέτωμεν
Ε/Ο
υριπιοη
εσται τάδ'" έλθών δ' έπταπ.ύργονς ες πύλας
αλλά κωλύει το υ,έτοον και το άκολουθοΰν
τάξω λοχαγούς προς πύλαισιν
παρέχον άφόρητον ταυτολογίαν, ην ουδεμία μετά-
θεσις και μ.εταπλοκή τών λέξεων θεραπεύει.
Υπάρχει ή λέξις στεφάνη, ήν ό Ευριπίδης μετα-
χειρίζεται (Έκ. 910. ϊρφ. 783)1 εις δήλωσιν του
κύκλου τών τειχών, ώστε, χωρίς νά ύπολογίσω-
μεν το τολμηρον τής διορθώσεως παλαιογραφικώς,
αν πάλιν δεν έκώλυε το υ,έτοον, Οά ήδυνάμεθα νά
έχωμεν άρίστην εννοιαν, δεχόμενοι τον Ετεοκλέα
λέγοντα
έλθών δ' έπτάπυογον ες στεφάνην
τάξω λοχαγούς προς πύλαισιν.
Άλλ' άκριβώς ισοδυνάμους τή λέξει στεφάνη
κυριολεκτεΐται περί του κύκλου τών τειχών ή λέ-
ξις πόλος.
Ό Παυσανίας (4, 30, 6) λέγει: «Βούπαλοςδέ,
ναούς τε οΐκοδομησασθαι και ζώα άνήρ αγαθός πλά.
σαι, Σαυοναίοις άγαλαα εργαζόμενος Τύνης, πρώ-
τος έποίησεν ών ίσμεν πόλον τε εχουσαν επί τή κε-
φαλή και τή έτέρα χειρι το καλούμενον Αμάλ-
θειας κέρας ύπό Ελλήνων. Ούτος μεν έπί τοσού-
τον έδήλωσε τής θεού τά εργα' ήσε δέ και ύστε-
ρον Πίνδαρος άλλα τε εις τήν Ιύχην και δη και
φερέπολιν άνεκάλεσεν αύτήν». Ο Βούπαλος. σύγ-
χρονος του Ιππώνακτος, έζησε περί τό 540 πΧ.
Επειδή ή λέξις πόλος δεν αποπνέει όσμήν γλωσ-
σικην εκ τών χρόνων του ΙΙαυσανίου έξερχομένην,
ούδέ έ'λεγον τότε τον κύκλον τών τειχών πόλον,
Φαίνεται, οτι ή λέξις ήτο άπο παλαιού συνημμένη
προς την περιγραφήν του αγάλματος της ιυχης
άλλων τε πόλεων και δή και τής τών Σμυρναίων,
ής τό άγαλμα ήτο δά το πρώτον ούτω περιέργως
1 Πρβλ. την έξ Εφέσου έπιγραφήν ΜΪΟΪΙβΙ ΒβαιβίΙ 1353, 8
«στέφων» *αί "° αναλκειοστέφανον τέμενος» τών Δελφών Ινεραμο-
πούλλου Τοπογραφ. τ. Δελφών σ. 743 31. Λίϊιοη Μϋί 1909,48.