Universitätsbibliothek HeidelbergUniversitätsbibliothek Heidelberg
Overview
Facsimile
0.5
1 cm
facsimile
Scroll
OCR fulltext
103

RELIQUAIRE DE TONGRES (p. 102).
fête de l’Invention de la sainte croix. Mais les circonstances adoptées par notre artiste
n’ont pas une garantie suffisamment sure ; d’autant plus que le décret du pape saint
Gélase sur les livres apocryphes signale précisément un livre sur ce sujet, où le
moyen âge latin pourrait bien avoir puisé de confiance. Quoi qu’il en soit, la narra-
tion suivie par l’orfévre de Liège semble être celle que reproduisent Sichard de Cré-
mone et la Légende clorêe, sans la donner pour très-authentique b Le tout se compose

1. Sichardi Mitrale, libr. IX, cap. 22 (ed. Migne, p. 413).
Voici le récit développé qu’en donne Ilonorius d’Autun
(fol. 133, sq.) :
« Quia hodie, charissimi, inventionem sanctæ crucis celebramus,
Justum est ut qualiter inventa sit, vestræ charitati referamus.
Postquam Judæi consilium Dei, quod manus ejus decrevit facere,
[perfecerunt,
Quod scilicet Dominum gloriæ cum latronibus, pro salute omnium,
[crucifixerunt,
Crucem adorandam,
Crucem vivificam,
Cum crucibus latronum terræ infodientes in loco Calvariæ abscon-
[derunt.

Tranquillitas pacis mundo infunditur.
Navis Ecclesiæ, jam plus ducentis latitans annis,
Emersa de abditis,
Fidelibus redditur.
Constantinus itaque.... illo tempore monarchiam tenuit,
Quem divina pietas.... sibi appropinquare compulit.

Hic a Sylvestre papa, ad fidem conversus, baptizatur.

Pax et gaudium universæ Ecclesiæ per eum roboratur ;
Helena, mater Augusti, percepta fide, salutari lavacro intingitur,
Maxima multitudo Judæorum et Gentilium fide et baptismate im-
[buitur.

Unde Helena,
Sanctæ crucis amore succensa,
Hierosolymam properat ;
Convocalis Judæis, locum Calvariæ sibi demonstrari postulat,
Quem tune densitas veprium atque virgultorum operuerat ;
Etideo incognitus erat.
Nam transactis de (a ?) Passione Domini quadraginta annis.
Romani Hierosolymam funditus destruxerant,
Et aliam civitatem Ælius Adrianus
Postlongum tempus
Construxerat ;
Quam suo nomine Æliam appellaverat.
Dominus enim extra portam passus et sepultus legitur,
Qui uterque locus in ea quæ nunc est Hierusalem hodie ab omnibus
[cernitur.
Regina itaque proponit Judæis præmium
Si locum crucis monstraverint ;
Supplicium,
Si negaverint.
Illis affirmantibus sibi locum esse incognitum,
Jubentur omnes tradi flammis ignium.
Qui perterriti, quemdam, Judam nomine, produxerunt ;
Huic cuncta nota esse adstruxerunt.
Qui, quum se scire negaret, in lacum mittitur,

In quo famis et sitis inedia affîcitur ;
Postquam spondet se locum demonstraturum, educitur.
Regina ergo, populo comitante, ad locum pergit,
Preces flexis genibus fundit ;
Locus cuntremuit,
Fumus cocciomatis (caumatisl) de terra ascendit.
Mox terram rastris aperiunt,
Très cruces inveniunt ;
Mortuus apportatur,
Cruci Christi impositus resuscitatur ;
Virtutemque sanctæ crucis sua ressurrectione et voce protestatur.
Tune etiam clavos splendentes invenerunt
Quibus Judæi manus Domini et pedes foderunt ;
Et gratias omnium bonorum largitori Deo retulerunt.
Judas, cum omnibus Judæis, Chrislo credens baptizatur;
Postea Ilierosolymorum ecclesiæ episcopus levatur,
Atque pro ecclesia sibi commissa illustre martyrium pertulisse
[memoratur.
Inventa namque cruce, diabolus cum dire ejulatu apparuit,
Omne suum jus per hoc lignum sibi ablatum asseruit.
Judas, inquit, Dominum suum prodidil (tradidit ?).
Et ad morlem deduxit,
Nunc aller Judas omnia sécréta mea prodidit ;
Omnes artes meas ad nihilum deduxit,
Quum hoc lignum in medium produxit.
Julianus aulem, meus familiaris cito rex erit‘,
Ex quo tua proditio præmium habebit.
Quod et ita postmodum contigit :
Nam Julianus apostata eumdem Judam, tune episcopum,
Nomine Quiriacum,
Exquisitis suppliciis affecit.
Helena vero ecclesiam magnifico sumptu ibi construxit ;
Partem crucis in ea erexit,
Partem in civitatem filii sui, Constantinopolim, vexit. Etc. »
Sur la légende de ce Judas, devenu évêque, on peut voir
Sichard, Jacques de Varazze, Vincent de Beauvais (Spec.
hist. XIII, 94, sq. ; XIV, 40, sq.), Baronius (ad d. 4 maii ;
et A. 361); et mes Caractéristiques des saints, aux noms
Cyriaque d'Ancône et Hélène.
Voici, du reste, des fragments de l’ancien office; je les
prends dans unantiphonaire de Beauvais (fin du xme siècle,
manuscrit de Sainte-Geneviève^-) : « Helena Constantini
» mater Iherosolimam petiit... Tune præcepit omnes igné
» cremari; at üli tenenies, tradiderunt Judam. — Helena
» sancta dixit ad Judam : Comple desiderium meum, et
» vive super terram ; ut ostendas michi qui dicitur Cal-
» varie locus ubi abscondilum est preciosum lignum domi-
» nicum. — Grabat Judas : Deus, Deus meus, ostende michi
» lignum sancte crucis. — Cum orasset Judas, commotus
» est locus ille in quo sancta crux jacebat. » Peu importe
en ce moment que l’on ait confondu les époques de sainte
Hélène et de Julien l’Apostat, dans quelques détails.
 
Annotationen