DOI article:
Staēs, Balerios N.: Proïstorikoi synoikismoi en Attikē kai Aiginē
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.14595#0111
195
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΙ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΙ ΕΝ ΑΤΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΓΙΝΗ
196
άρκτικον άκρον του λιμένος των Πρασιών, -αρά
τον άρχαΐον οήμον της Στειριας. Εάν οέ ή πρώτη
των θέσεων τούτων δυνατόν είνε, ώς έν τοις έπο-
μένοις θά προσπαθήσωμεν ν' άποοείξωμεν, νά ταυ-
τισΟή πρός τον ύπά τούτου μνημονευόμενον συν-
οικισμών «Κύθηρρον» (ή Κύθηρον), ή δευτέρα
ούδέ καν μνημονεύεται, έκτος εάν ύποθέσωμεν δτι
ήτο αύτη ή τοποθεσία του δωδεκάτου συνοικισμού,
οδ το όνομα έξηφανίσθη εκ των σωζόμενων χειρο-
γράφων του Στράβωνος, Ύπάρχουσιν δμως άλλα-
■χου βέβαια ίχνη προϊστορικών συνοικισμών, άτινα
^εικνύουσιν ότι ή μαρτυρία του Στράβωνος δεν είνε
εντελώς ακριβής.. Ίχνη σπηλαιοειδών τάφων βλέ-
πει τις λ. χ. κατά την όδόν την άπό Μαρκοπούλου
εις Βραυρώνα. Επίσης και έν Βελανιδέζα (δήμος
•Φηγαίας') και έν Ραφήνα (δήμος Άραφήνος2)
ύπάρχουσι τλεΐστοι σπηλαιοειδεΐς τάφοι, ώς έβε-
βαίωσεν ή μας γνώστης των τοιούτων μνημείων.
Αλλά και μεσημβρινώτερον, μεταξύ Πρασιών και
θορικοΟ, άνεκαλύφθησαν παρακτίως ίχνη προϊστο-
ρικών συνοικισμών. Και πιθανόν μεν νά μή άπετέ-
λουν μεγάλας κώμας οί μικροί ούτοι συνοικισμοί,
άποδείκνυται δμως εκ τούτου οτι ή Αττική ήτο
πυκνότερον κατωκημένη ή όσον έδικαιοΟτο τις νά
πιστεύη.
Άλλά νΟν προβώμεν εις την έκθεσιν τών παρα-
τηρήσεων και συμπερασμάτων ημών, τών διά
τών ανασκαφών γενομένων, περί ων βραχείας ήδη
εκθέσεις έγράψαμεν έν τοις Πρακτικοΐς της αρχ.
εταιρ. 1893 σελ. 12 κέξ. και 1894 σελ 20 κές".3.
Αί άνασκαφαι ημών έν Αττική, αί γενόμε-
ναι δαπάναις της Αρχαιολογικής Εταιρείας, δι-
αιρούνται εις δύο κατηγορίας Α' εις άνασκαφάς
τάφων και Β' εις άνασκαφάς οικημάτων. Εις την
πρώτην τάσσονται αί έν Βραυρώνι, Στειρια, Μαρ-
κοπούλω, Αιγόρι και Θορικώ άνασκαφαί, εις τήν
δευτέραν μόνον αί έν θορικώ. Αρχόμενοι της περι-
γραφής τών της πρώτης κατηγορίας ανασκαφών,
έκθεσωμεν πρώτον τά περί τών έν Βραυρώνι τάφων.
' Πρβ. ΜίΙοΙιΙιοίεΓ, ϋηΐεΐ'βυοίιιιη^βη υ. ά. ϋβπιβηοπίηυη^
ν. Ιν. σελ 14.
2 Πρβ. Ι,ο11ϊη§-, ΜίΙΙΙι. ά. ά. ΙηκΙ. ν. ΑΙ. 1879, σ. 352.
3 Δέον νά δηλώσωμεν ένταϋΟα δτι έν τοις Πρακτικοϊς άνακοιβώς
παρ' ημών άνεγράφη οτι ή παρά τό Μαρκοπουλον Οέσις Κοπρέζα, κεί-
ται πλησίον τών Πρασιών.
Βραυρών.
Περί του άκριβους της τοποθεσίας του αρχαιο-
τάτου τούτου συνοικισμού (Στράβ. ενθ. άνωτ.) τοΟ
διατηρήσαντος, ένεκα ιδίως θρησκευτικών λόγων,
τήν άκμήν αύτου μέχρι τών Ρωμαϊκών χρόνων
(Παυσ. I, 23,7 και I 33,1 !) το όνομα δε μέχρι
τών καθ1 ήμας, έγράφησαν ήδη παρά τών νεω-
τέρων τοπογράφων της Αττικής ίκανά2. Η παρά
πάντων δέ παραδεδεγμένη γνώμη δτι ό «τόπος» μεν
Βραυρών3 (Σουίδας-Ήσύχιος), εκείτο όπισθεν της
Στειριας άρκτικώς, άσχέτως της έκτάσεως αύτοΟ 4,
ή οέ πόλις μετά του ίεροΟ της Βραυρωνίας Αρτέ-
μιδος και τό φρούριον έπί του λόφου παρά τήν
άκτήν, ύπερθεν του άγ. Γεωργίου, κυρουται και
διά τών ανασκαφών ημών, τουλάχιστον ώς πρός.
τον ύπά του Στράβωνος άναφερόμενον προϊστορικών
συνοικισμών.
Άρκτικώς του λιμένος τών Πρασιών (ροΓίο
Βαρίιίί), όπισθεν σειράς γηλόφων (τά νΟν «Περα-
τιά»), υπάρχει μικρός λιμήν, ουχί άσφαλής, κυ-
κλούαενος ύπο παραλίας έλώδους. Κατά τά με-
σημβρινάν του λιμένος τούτου σχηματίζεται κολ-
πίσκος διακόπτων τον υπερθεν του ναού τοΟ άγ.
Γεωργίου λόφον, της λοιπής σειράς τών γηλόφων
τών έξικνουμένω; μέχρι της Στειριάς. Ανατολι-
κώς του κολπίσκου τούτου, επί της κλιτύος του
υπερθεν λόφου, κείνται οί σπηλαιοειδεϊς τάφοι,
περί ων κατωτέρω. Ό σχετικός δμως πανάρχαιος
συνοικισμός της Βραυρώνος δέον νά τοποθετηθή
ούχί άνωθεν τής κλιτύος έ'νθα οί τάφοι, άλλ' έναντι
ταύτης έπί του ήμικυκλικου ύψώματος5 (άνωθεν
του ναοΰ του άγ. Γεωργίου) τοΟ σχηματίζοντος
είδος φυσικού φρουρίου. Ώς ίχνη δέ του συνοικι-
σμού δέον νά θεωρηθώσιν, έξαιρέσει λαξευμάτων
< Πρβλ. και Ηβι-ηιειηη, ΟοΙΙογΛ. ΑΚβιΊΙι. παρ. 62, 15 κεξ.
2 Πρβλ. ί,ΒΕΐΙνε,'ϋ. ν- ΑΙ. σελ. 61 κΐξ. Κοκδ, Ανοΐι ΑαΓ. σ.
222 κεξ. ΒαΓδϊαη, Οβο§ΐ'. ν. Οτ. σ. 348 κεξ. Ι^οβρβί', ΑΙΙι. ΜίΙΙΙι.
1892 σελ. 360 κεξ. ένθα και αί άκριβέστεραι περί τής τοποθεσίας ει-
δήσεις. ΜίΙοΙιΙιδΓβΓ, ΚεχΙβη ν. ΑΙΙϋνα (III-IV, σελ. 7).
3 Ό Παυσανίας (I, 23, 7) και Στέφανος ό Βυζάντιος άναγρά-
φουσι και ταΰτην ώς «δήμον» εσφαλμένως, ώς γνωστο'ν, διο'τι ουδε-
μία επιγραφή αναφέρει δήμον τοιούτον ή δημώτην τινά. Τοποθετείται
δ'εύστδ^ως έν τή θέσει αυτής ό δήμος <ι Φιλιάδων ». Πρβλ. Μίΐϋΐι-
ΙΐοΓβΐ' ένΟ. άνωτ. σελ. 14.
* Πρβλ. Ρ,οαΙνβ ενθ. άνωτ. κατά τόν Ήσύχ. έν λ. «Διακρεΐς».
5 "Ιδ. Κ&Γίεη ν. ΑΙΙϊΙια (III-IV) και ΤεχΙ. σ 7.
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΙ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΙ ΕΝ ΑΤΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΓΙΝΗ
196
άρκτικον άκρον του λιμένος των Πρασιών, -αρά
τον άρχαΐον οήμον της Στειριας. Εάν οέ ή πρώτη
των θέσεων τούτων δυνατόν είνε, ώς έν τοις έπο-
μένοις θά προσπαθήσωμεν ν' άποοείξωμεν, νά ταυ-
τισΟή πρός τον ύπά τούτου μνημονευόμενον συν-
οικισμών «Κύθηρρον» (ή Κύθηρον), ή δευτέρα
ούδέ καν μνημονεύεται, έκτος εάν ύποθέσωμεν δτι
ήτο αύτη ή τοποθεσία του δωδεκάτου συνοικισμού,
οδ το όνομα έξηφανίσθη εκ των σωζόμενων χειρο-
γράφων του Στράβωνος, Ύπάρχουσιν δμως άλλα-
■χου βέβαια ίχνη προϊστορικών συνοικισμών, άτινα
^εικνύουσιν ότι ή μαρτυρία του Στράβωνος δεν είνε
εντελώς ακριβής.. Ίχνη σπηλαιοειδών τάφων βλέ-
πει τις λ. χ. κατά την όδόν την άπό Μαρκοπούλου
εις Βραυρώνα. Επίσης και έν Βελανιδέζα (δήμος
•Φηγαίας') και έν Ραφήνα (δήμος Άραφήνος2)
ύπάρχουσι τλεΐστοι σπηλαιοειδεΐς τάφοι, ώς έβε-
βαίωσεν ή μας γνώστης των τοιούτων μνημείων.
Αλλά και μεσημβρινώτερον, μεταξύ Πρασιών και
θορικοΟ, άνεκαλύφθησαν παρακτίως ίχνη προϊστο-
ρικών συνοικισμών. Και πιθανόν μεν νά μή άπετέ-
λουν μεγάλας κώμας οί μικροί ούτοι συνοικισμοί,
άποδείκνυται δμως εκ τούτου οτι ή Αττική ήτο
πυκνότερον κατωκημένη ή όσον έδικαιοΟτο τις νά
πιστεύη.
Άλλά νΟν προβώμεν εις την έκθεσιν τών παρα-
τηρήσεων και συμπερασμάτων ημών, τών διά
τών ανασκαφών γενομένων, περί ων βραχείας ήδη
εκθέσεις έγράψαμεν έν τοις Πρακτικοΐς της αρχ.
εταιρ. 1893 σελ. 12 κέξ. και 1894 σελ 20 κές".3.
Αί άνασκαφαι ημών έν Αττική, αί γενόμε-
ναι δαπάναις της Αρχαιολογικής Εταιρείας, δι-
αιρούνται εις δύο κατηγορίας Α' εις άνασκαφάς
τάφων και Β' εις άνασκαφάς οικημάτων. Εις την
πρώτην τάσσονται αί έν Βραυρώνι, Στειρια, Μαρ-
κοπούλω, Αιγόρι και Θορικώ άνασκαφαί, εις τήν
δευτέραν μόνον αί έν θορικώ. Αρχόμενοι της περι-
γραφής τών της πρώτης κατηγορίας ανασκαφών,
έκθεσωμεν πρώτον τά περί τών έν Βραυρώνι τάφων.
' Πρβ. ΜίΙοΙιΙιοίεΓ, ϋηΐεΐ'βυοίιιιη^βη υ. ά. ϋβπιβηοπίηυη^
ν. Ιν. σελ 14.
2 Πρβ. Ι,ο11ϊη§-, ΜίΙΙΙι. ά. ά. ΙηκΙ. ν. ΑΙ. 1879, σ. 352.
3 Δέον νά δηλώσωμεν ένταϋΟα δτι έν τοις Πρακτικοϊς άνακοιβώς
παρ' ημών άνεγράφη οτι ή παρά τό Μαρκοπουλον Οέσις Κοπρέζα, κεί-
ται πλησίον τών Πρασιών.
Βραυρών.
Περί του άκριβους της τοποθεσίας του αρχαιο-
τάτου τούτου συνοικισμού (Στράβ. ενθ. άνωτ.) τοΟ
διατηρήσαντος, ένεκα ιδίως θρησκευτικών λόγων,
τήν άκμήν αύτου μέχρι τών Ρωμαϊκών χρόνων
(Παυσ. I, 23,7 και I 33,1 !) το όνομα δε μέχρι
τών καθ1 ήμας, έγράφησαν ήδη παρά τών νεω-
τέρων τοπογράφων της Αττικής ίκανά2. Η παρά
πάντων δέ παραδεδεγμένη γνώμη δτι ό «τόπος» μεν
Βραυρών3 (Σουίδας-Ήσύχιος), εκείτο όπισθεν της
Στειριας άρκτικώς, άσχέτως της έκτάσεως αύτοΟ 4,
ή οέ πόλις μετά του ίεροΟ της Βραυρωνίας Αρτέ-
μιδος και τό φρούριον έπί του λόφου παρά τήν
άκτήν, ύπερθεν του άγ. Γεωργίου, κυρουται και
διά τών ανασκαφών ημών, τουλάχιστον ώς πρός.
τον ύπά του Στράβωνος άναφερόμενον προϊστορικών
συνοικισμών.
Άρκτικώς του λιμένος τών Πρασιών (ροΓίο
Βαρίιίί), όπισθεν σειράς γηλόφων (τά νΟν «Περα-
τιά»), υπάρχει μικρός λιμήν, ουχί άσφαλής, κυ-
κλούαενος ύπο παραλίας έλώδους. Κατά τά με-
σημβρινάν του λιμένος τούτου σχηματίζεται κολ-
πίσκος διακόπτων τον υπερθεν του ναού τοΟ άγ.
Γεωργίου λόφον, της λοιπής σειράς τών γηλόφων
τών έξικνουμένω; μέχρι της Στειριάς. Ανατολι-
κώς του κολπίσκου τούτου, επί της κλιτύος του
υπερθεν λόφου, κείνται οί σπηλαιοειδεϊς τάφοι,
περί ων κατωτέρω. Ό σχετικός δμως πανάρχαιος
συνοικισμός της Βραυρώνος δέον νά τοποθετηθή
ούχί άνωθεν τής κλιτύος έ'νθα οί τάφοι, άλλ' έναντι
ταύτης έπί του ήμικυκλικου ύψώματος5 (άνωθεν
του ναοΰ του άγ. Γεωργίου) τοΟ σχηματίζοντος
είδος φυσικού φρουρίου. Ώς ίχνη δέ του συνοικι-
σμού δέον νά θεωρηθώσιν, έξαιρέσει λαξευμάτων
< Πρβλ. και Ηβι-ηιειηη, ΟοΙΙογΛ. ΑΚβιΊΙι. παρ. 62, 15 κεξ.
2 Πρβλ. ί,ΒΕΐΙνε,'ϋ. ν- ΑΙ. σελ. 61 κΐξ. Κοκδ, Ανοΐι ΑαΓ. σ.
222 κεξ. ΒαΓδϊαη, Οβο§ΐ'. ν. Οτ. σ. 348 κεξ. Ι^οβρβί', ΑΙΙι. ΜίΙΙΙι.
1892 σελ. 360 κεξ. ένθα και αί άκριβέστεραι περί τής τοποθεσίας ει-
δήσεις. ΜίΙοΙιΙιδΓβΓ, ΚεχΙβη ν. ΑΙΙϋνα (III-IV, σελ. 7).
3 Ό Παυσανίας (I, 23, 7) και Στέφανος ό Βυζάντιος άναγρά-
φουσι και ταΰτην ώς «δήμον» εσφαλμένως, ώς γνωστο'ν, διο'τι ουδε-
μία επιγραφή αναφέρει δήμον τοιούτον ή δημώτην τινά. Τοποθετείται
δ'εύστδ^ως έν τή θέσει αυτής ό δήμος <ι Φιλιάδων ». Πρβλ. Μίΐϋΐι-
ΙΐοΓβΐ' ένΟ. άνωτ. σελ. 14.
* Πρβλ. Ρ,οαΙνβ ενθ. άνωτ. κατά τόν Ήσύχ. έν λ. «Διακρεΐς».
5 "Ιδ. Κ&Γίεη ν. ΑΙΙϊΙια (III-IV) και ΤεχΙ. σ 7.