DOI Artikel:
Staēs, Balerios N.: Proïstorikoi synoikismoi en Attikē kai Aiginē
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14595#0113
199
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΙ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΙ ΕΝ ΑΤΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΓΙΝΗ
200
τρίμματα μετά τριών λίθινων κομβίων. Οό τάφοι
■ούτοι ούδέν είχον το ίδιαίτερον ώς προς τήν κατα-
σκευήν αύτών, εντελώς όμοίαν ούσαν πράς την
των σπηλαιοειδών τάφων του Ναυπλίου, της πα-
λαιάς Επιδαύρου και των έν τοις λοιποϊς της Ατ-
τικής τόποις παρ' ημών άνασκαφέντων. Το μόνον
ίσως άξιον μνείας περί αύτών εϊνε δτι δ «δρόμος»
■ήτο λίαν μικρός (δέν υπερέβαινε τά 2 μέτρα τό
μήκος) και επομένως τά σπήλαια άβαθη, διά τοΟτο
■δε και κατεβυθί'ζοντο εύκόλως. Έν γένει δέ ή τε
κατασκευή αύτών και τά κτερίσματα ήσαν πτωχά,
£ξ ού δυνατόν νά εϊκάση τις ότι ό συνοικισμός ού-
τος ήτο ούνι πολύ πλούσιος.
Στειριά.
Ώς προς τήν τοποθεσίαν του άρχαίου δήμου
της Στειριας ή Στειρίας δέν υπάρχει άμφισβήτη-
σις1. Ό Στράβων (IX, 399) μνημονεύει τούτου
μεταξύ Πρασιών και Βραυρώνος, εΐνε δέ και ώς
έκ τών σωζομένων λειψάνων πλέον ή βέβαιον δτι
δ αρχαίος δήμος εκείτο κατά τό βορειοδυτικόν μέ-
ρος του λιμένος ΡογΙο-Βαρίιΐϊ αντικρύ τών Πρα-
σιών2. Άλλ'ενώ γνωστή εϊνε ή τοποθεσία της
Στειριας, ώς δήμου αρχαίου, ούδαμόθεν γνωστόν
ήτο ό'τι ή θέσις αύτής κατείχετο ύπό συνοικισμού
προϊστορικού, διότι Ό Στράβων άναφέρει μεν τούς
παράκτιους προϊστορικούς συνοικισμούς Θορικού
και Βραυρώνος, άλλά δέν μνημονεύει της Στει-
ριας, ήτις πάντως, καθά διά της άνακαλύψεως
τών προϊστορικών τάφων προκύπτει, ύπήρξεν ώς
θέοις, εις τών έν Αττική προϊστορικών συνοικι-
σμών, θά έδικαιούμεθα ο Ισως μάλλον ημείς προ-
τείνοντες τήν συμπλήρωσιν του έν τψ κειμένω του
Στράβωνος κενοΰ' (397-20) διά της αναγραφής
του ονόματος της θέσεως ταύτης,ώς του έλλείπον-
τος δωδεκάτου συνοικισμού, ή άλλοι προτείναντες,
ώς γνωστόν, άνευ άποχρώντος λόγου, τάς Πρα-
σιάς, έάν μή, ώς είπομεν άνωτέρω, ένομίζομεν ό'τι
< Ύποθέτομεν οπ και ό Κ.038 (αΐ'οΐι. Αιαίδ. I, σ. 222) δέν τοπο-
θετεί τάς Άλας Αραφηνίδας εκεί ένθα ή Στειρία, ώς νομίζει ό Βαΐ'-
813,11 (ενθ άνωτ. σ. 350, σημ. 1), άλλά « δυτικώς τοϋ λιμε'νος ΡογΙο-
ΓΙαρΙΐΙί» δηλ. όπισθεν της Στειρίας πλησίον μάλλον της Βραυρώνος,
και επομένως και κατ" αυτόν, δπάρν-ει το'πος διά τήν Στειρίαν.
2 ίιβειίίβ, Όβωβη ν. ΑΙ. σελ. 60. Βαΐ'βίαη, ενθ. άνωτ. Ι^οΐΐϊη^,
ΜϊΙΙΙι. ά. ά. Ιιΐδί, 1879, σελ. 352. ΜίΙοΙιΙιδίβΓ, ενθ. άνωτ. σελ.
18. Ι,ορρει·, ΜϋΛ. ά. άβιιΙκοΗ. ΙηβΙ. ν. ΑΛ. 1892, σελ. 367.
ή υπό του Στράβωνος παραδοθείσα εΐδησις περί
τοΟ αριθμού τών προϊστορικών έν Αττική συνοι-
κισμών εϊνε έν μέρει ανακριβής.
Και έν Στειρια ό'πως και έν Βραυρώνι και άλ-
λαχου, ώς θά ίδωμεν έν τοις έπομένοις, ή άνακά-
λυψις του νεκροταφείου τών σπηλαιοειοών τά©ων,
οφείλεται εις τήν τύχην. Κατεβυθίσθη έν τών σπη-
λαίων. Διότι άληθώς μόνον Οπό μάντεως θά ήτο'
δυνατόν ν' άνακαλυφθή τοιούτου είδους νεκροτα-
φεϊον, άνευ της βοηθείας της τύχης, άφου, ώς
γνωστόν, ούδέν άπολύτως υπάρχει τό προδίδον
τούς σπηλαιοειοεϊς τάφους, ό'ταν ούτοι κείνται έπ'ι
έδάφους κεκαλυμμένου ύπό χώματος. Μόνον έπί
βραχώδους γυμνού έδάφους δυνατόν νά διακριθώσιν
ούτοι, ώς συνέβη τούτο ήμϊν έν παλαιϊί Έπιδαύρω,
ό'που και άνεσκάψαμεν πολλούς τοιούτους (ίδ. αρχ.
Δελτ. 1888, σελ. 155). Ή καταβύθ ισις τοΟ σπη-
λαίου ένταυθα προσείλκυσε τήν προσοχήν τών
αγροτών, οίτινες, έρευνήσαντες διά σκάφης τοΟτο
και εΰρόντες αγγεία, έπεδόθησαν εις τήν ερευναν
άπάσης σχεδόν της κλιτύος της κειμένης πέραν
του ναού του άγ. Σπυρίδωνος. Επειδή δέ και έκεϊ
τό έδαφος (ό βράχος) ήτο λίαν σαθρον και τά σπή-
λαια, τά πλησίον άλλως τε άλλήλων κείμενα, έβυ-
θίζοντο εύχερώς, ή ανασκαφή τών χωρικών ηύδο-
κίμησε, καθά φαίνεται, διότι ό'ταν έγώ έπεσκέφθην
τό μέρος, έμέτρησα περι τούς είκοσι λάκκους. Εν
τούτοις και ή έ'ρευνα ήμών δέν άπέβη έντελώς εις
μάτην, διότι τουλάχιστον κατωρθώσαμεν νά βε-
βαιώσωμεν ό'τι τό νεκροταφεΐον, τό ού'τω λάθρα
συληθέν, άνήκεν εις τήν προϊστορικήν χρονικήν
περίοδον. Άπεκαλύψαμεν δ' ήμεϊς έν μέν άθικτον
σπήλαιον πλησίον του άνασκαφέντος χώρου, έν δέ
έτερον, έπίσης άσύλητον, κατά τό άνω άκρον της
κλιτύος. Και τά δύο σπήλαια ήσαν έντελώς όμοια
τοις έν Βραυρώνι. Άνεσκάψαμεν δέ και ταύτα,
λόγω της σαθρότητος του βράχου, οι άπής άπό
της οροφής. Τό πρώτον σπήλαιον , τό εϊς τά άνώ-
τατον της κλιτύος μέρος άνακαλυφθέν, ήτο λίαν
μικρόν. Είχε μόλις εν και ήμισυ μέτρον μήκος και
πλάτος — ίσως ήτο και εύρύτερον, διότι ώς έκ
της σαθρότητος του βράχου δέν ήδυνάμην νά έξ-
ακριβώσω που άκριβώς τό άρχαϊον λάξευμα έπε-
ρατοΟτο, καταπίπτοντος του βράχου λίαν εύχερώς.
Έν τω σπηλαίω τούτω, τώ έχοντι και στόμιον
ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΟΙ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΙ ΕΝ ΑΤΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΙΓΙΝΗ
200
τρίμματα μετά τριών λίθινων κομβίων. Οό τάφοι
■ούτοι ούδέν είχον το ίδιαίτερον ώς προς τήν κατα-
σκευήν αύτών, εντελώς όμοίαν ούσαν πράς την
των σπηλαιοειδών τάφων του Ναυπλίου, της πα-
λαιάς Επιδαύρου και των έν τοις λοιποϊς της Ατ-
τικής τόποις παρ' ημών άνασκαφέντων. Το μόνον
ίσως άξιον μνείας περί αύτών εϊνε δτι δ «δρόμος»
■ήτο λίαν μικρός (δέν υπερέβαινε τά 2 μέτρα τό
μήκος) και επομένως τά σπήλαια άβαθη, διά τοΟτο
■δε και κατεβυθί'ζοντο εύκόλως. Έν γένει δέ ή τε
κατασκευή αύτών και τά κτερίσματα ήσαν πτωχά,
£ξ ού δυνατόν νά εϊκάση τις ότι ό συνοικισμός ού-
τος ήτο ούνι πολύ πλούσιος.
Στειριά.
Ώς προς τήν τοποθεσίαν του άρχαίου δήμου
της Στειριας ή Στειρίας δέν υπάρχει άμφισβήτη-
σις1. Ό Στράβων (IX, 399) μνημονεύει τούτου
μεταξύ Πρασιών και Βραυρώνος, εΐνε δέ και ώς
έκ τών σωζομένων λειψάνων πλέον ή βέβαιον δτι
δ αρχαίος δήμος εκείτο κατά τό βορειοδυτικόν μέ-
ρος του λιμένος ΡογΙο-Βαρίιΐϊ αντικρύ τών Πρα-
σιών2. Άλλ'ενώ γνωστή εϊνε ή τοποθεσία της
Στειριας, ώς δήμου αρχαίου, ούδαμόθεν γνωστόν
ήτο ό'τι ή θέσις αύτής κατείχετο ύπό συνοικισμού
προϊστορικού, διότι Ό Στράβων άναφέρει μεν τούς
παράκτιους προϊστορικούς συνοικισμούς Θορικού
και Βραυρώνος, άλλά δέν μνημονεύει της Στει-
ριας, ήτις πάντως, καθά διά της άνακαλύψεως
τών προϊστορικών τάφων προκύπτει, ύπήρξεν ώς
θέοις, εις τών έν Αττική προϊστορικών συνοικι-
σμών, θά έδικαιούμεθα ο Ισως μάλλον ημείς προ-
τείνοντες τήν συμπλήρωσιν του έν τψ κειμένω του
Στράβωνος κενοΰ' (397-20) διά της αναγραφής
του ονόματος της θέσεως ταύτης,ώς του έλλείπον-
τος δωδεκάτου συνοικισμού, ή άλλοι προτείναντες,
ώς γνωστόν, άνευ άποχρώντος λόγου, τάς Πρα-
σιάς, έάν μή, ώς είπομεν άνωτέρω, ένομίζομεν ό'τι
< Ύποθέτομεν οπ και ό Κ.038 (αΐ'οΐι. Αιαίδ. I, σ. 222) δέν τοπο-
θετεί τάς Άλας Αραφηνίδας εκεί ένθα ή Στειρία, ώς νομίζει ό Βαΐ'-
813,11 (ενθ άνωτ. σ. 350, σημ. 1), άλλά « δυτικώς τοϋ λιμε'νος ΡογΙο-
ΓΙαρΙΐΙί» δηλ. όπισθεν της Στειρίας πλησίον μάλλον της Βραυρώνος,
και επομένως και κατ" αυτόν, δπάρν-ει το'πος διά τήν Στειρίαν.
2 ίιβειίίβ, Όβωβη ν. ΑΙ. σελ. 60. Βαΐ'βίαη, ενθ. άνωτ. Ι^οΐΐϊη^,
ΜϊΙΙΙι. ά. ά. Ιιΐδί, 1879, σελ. 352. ΜίΙοΙιΙιδίβΓ, ενθ. άνωτ. σελ.
18. Ι,ορρει·, ΜϋΛ. ά. άβιιΙκοΗ. ΙηβΙ. ν. ΑΛ. 1892, σελ. 367.
ή υπό του Στράβωνος παραδοθείσα εΐδησις περί
τοΟ αριθμού τών προϊστορικών έν Αττική συνοι-
κισμών εϊνε έν μέρει ανακριβής.
Και έν Στειρια ό'πως και έν Βραυρώνι και άλ-
λαχου, ώς θά ίδωμεν έν τοις έπομένοις, ή άνακά-
λυψις του νεκροταφείου τών σπηλαιοειοών τά©ων,
οφείλεται εις τήν τύχην. Κατεβυθίσθη έν τών σπη-
λαίων. Διότι άληθώς μόνον Οπό μάντεως θά ήτο'
δυνατόν ν' άνακαλυφθή τοιούτου είδους νεκροτα-
φεϊον, άνευ της βοηθείας της τύχης, άφου, ώς
γνωστόν, ούδέν άπολύτως υπάρχει τό προδίδον
τούς σπηλαιοειοεϊς τάφους, ό'ταν ούτοι κείνται έπ'ι
έδάφους κεκαλυμμένου ύπό χώματος. Μόνον έπί
βραχώδους γυμνού έδάφους δυνατόν νά διακριθώσιν
ούτοι, ώς συνέβη τούτο ήμϊν έν παλαιϊί Έπιδαύρω,
ό'που και άνεσκάψαμεν πολλούς τοιούτους (ίδ. αρχ.
Δελτ. 1888, σελ. 155). Ή καταβύθ ισις τοΟ σπη-
λαίου ένταυθα προσείλκυσε τήν προσοχήν τών
αγροτών, οίτινες, έρευνήσαντες διά σκάφης τοΟτο
και εΰρόντες αγγεία, έπεδόθησαν εις τήν ερευναν
άπάσης σχεδόν της κλιτύος της κειμένης πέραν
του ναού του άγ. Σπυρίδωνος. Επειδή δέ και έκεϊ
τό έδαφος (ό βράχος) ήτο λίαν σαθρον και τά σπή-
λαια, τά πλησίον άλλως τε άλλήλων κείμενα, έβυ-
θίζοντο εύχερώς, ή ανασκαφή τών χωρικών ηύδο-
κίμησε, καθά φαίνεται, διότι ό'ταν έγώ έπεσκέφθην
τό μέρος, έμέτρησα περι τούς είκοσι λάκκους. Εν
τούτοις και ή έ'ρευνα ήμών δέν άπέβη έντελώς εις
μάτην, διότι τουλάχιστον κατωρθώσαμεν νά βε-
βαιώσωμεν ό'τι τό νεκροταφεΐον, τό ού'τω λάθρα
συληθέν, άνήκεν εις τήν προϊστορικήν χρονικήν
περίοδον. Άπεκαλύψαμεν δ' ήμεϊς έν μέν άθικτον
σπήλαιον πλησίον του άνασκαφέντος χώρου, έν δέ
έτερον, έπίσης άσύλητον, κατά τό άνω άκρον της
κλιτύος. Και τά δύο σπήλαια ήσαν έντελώς όμοια
τοις έν Βραυρώνι. Άνεσκάψαμεν δέ και ταύτα,
λόγω της σαθρότητος του βράχου, οι άπής άπό
της οροφής. Τό πρώτον σπήλαιον , τό εϊς τά άνώ-
τατον της κλιτύος μέρος άνακαλυφθέν, ήτο λίαν
μικρόν. Είχε μόλις εν και ήμισυ μέτρον μήκος και
πλάτος — ίσως ήτο και εύρύτερον, διότι ώς έκ
της σαθρότητος του βράχου δέν ήδυνάμην νά έξ-
ακριβώσω που άκριβώς τό άρχαϊον λάξευμα έπε-
ρατοΟτο, καταπίπτοντος του βράχου λίαν εύχερώς.
Έν τω σπηλαίω τούτω, τώ έχοντι και στόμιον