DOI article:
Hutton, Caroline Amy: Pēlina eidōlia ex Eretreias
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14648#0024
27
ΠΗΛΙΝΑ ΕΙΔΩΛΙΑ ΕΞ ΕΡΕΤΡΙΑΣ
28
γωγής' αλλ έάν συστηματική έξερεύνησις ενός
των αρχαιοτέρων έρετριακών νεκροταφείων ήθελε
φέρει εις φως μέγα πλήθος «παπάδων», ιππέων
κ. ά. ειδωλίων μέχρι τούδε μόνον έν Τανάγρα,
Έλευσΐνι και Μεγάροις άνακαλυφθέντων, ήθελε
βεβαιωθη ή ύπόθεσις τοΟ ΒοβΗΙαα, δτι το ζητού-
μενον κέντρον παραγωγής εκείτο περί τήν Αυ-
λίδα1 μεταξύ των δύο τούτων χωρών.
Έν βοιωτικοϊς τάφοις άνεκαλύφθησαν κορινθια-
κοί άρύβαλλοι2 μετά «παπάδων», ή δ' Έρετριακή
νεκρόπολις παρέσχε δύο, ών Ό είς έχει μορφήν κο-
νίκλου3, δ δ έτερος κριου' αμφότεροι υπάγονται
είς τήν αυτήν κατηγορίαν, είς ην και οί ύπό του
Ραι·1\νϋη§1βΓ4 περιγραφέντες εν τη έκτη τάξει των
κορινθιακών άρυβάλλων, και έχουσι τά αυτά χα-
ρακτηριστικά γνωρίσματα, ήτοι πηλάν λεπτόν,
έπιφάνειαν ύπωχρον πεποικιλμένην διά στιγμάτων
και είς την κεφαλήν τρήμα δριζόντιον προς άνάρ-
τησιν τοΟ άγγείου.
Ή ϊάναγρα παρέσχε πολυάριθμα ειδώλια τοΰ
τύπου της άρτοζοιοΟ γυναικός, εν δ' άξιόλογον
δείγμα αύτοΟ περιέχει και ή ημετέρα έρετριακή
συλλογή 5 δημοσιευθέν ήδη έν τω περιοδικώ τούτω
ύπό Κουρουνιώτου έν άρθρω πραγματευομένω πεοι
αρτοποιίας έν τή άρχαιότητι, έν τω όποίω άνάγει
αυτό είς τό τέλος τοΟ έκτου ή τάς άρχάς του πέμ-
πτου αιώνος. Τό είδώλιον τούτο, καίπερ καλώς είρ-
γασμένον,ό'μως κατ' ουδέν διαφέρει πολλών ομοίων
συμπλεγμάτων παριστώντων γυναίκας άσχολου-
μένας είς οίκιακάς έργασίας και εύρεθέντων έν Τα-
νάγρα, άλλ' άλλο σύμπλεγμα (είκ2) έχον ώσαύτως
αυστηρώς βοιωτικά χαρακτηριστικά, ένέχει μυθο-
λογικον ένδιαφέρον. Εικονίζει δε τούτο γυναικείαν
θεότητα φερομένην έπί της ράχεως δύο ήμιόνων,
είς τους οπίσθιους πόδας τών οποίων είναι προσκε-
κολλημένοι τροχοί, έ'χομεν δηλ. ένταυθα άλλο
δείγμα τών συντετμημένων άρματηλασιών τών
έσχάτως έν τη έφημερίδι ταύτη περιγραφει-
σών7. Αί ήμίονοι είναι άμελώς πεπλασμέναι, τό
1 "Ε. ά. σ. 360.
2 "Ιδ£ λνΠΠβοΙι, ϋίβ αΙΛοπηΙΙιίϊοΗβ ΤΙιοηίηάακΙπο σ. ΙΟΊ.
3 ΆριΟ. Ε&ρετ. 3929. Μηχ. 0,07."Αριθ. ΕΟρετ. 4155. Μηχ. 0,07.
* ν&δβηί;ίΐιηηι1υη£, άριΟ. 1325 - 1328.
5 Έφ. Άρ^αιολ. 1896 σ. 214, πίν. XII, 4. "Γψ. 0,11. Πλ. 0,05.
« Αρι0. Εδρετ. 4973. Μηχ. 0,08. "Υψ. 0,023. Πλάχ. 0,0625.
7 'Εφημ. Αρχαιολ. 1896 σ. 57- 63.
δέ είδώλιον, ό'περ φορεί μακράν χιτώνα έζωσμένον
περί τήν όσφύν και φέροντα βαθέως έγκε/αραγμέ-
νας καθέτους γραμμάς παριστώσας τάς πτυχάς
τοΟ ένδύματος, είναι άποκεκομμένον κατά τά γό-
Ε4κ. 2
νατα και έπικεκολλημένον έπί της ράχεως τών
ήμιόνων ή κεφαλή καλύπτεται ύπό ταπεινού κα-
λύμματος άπολήγοντος είς μακρά οξέα πτερύγια
καταπίπτοντα έκατέρωθεν του προσώπου, έπί δέ
τοΟ αριστερού βρα/ίονος φέρει τό είδώλιον στρογ-
γύλον πράγμα, ό'περ δύναται νά είναι ασπίς ή
τύμπανον, άλλά μετά μείζονος πιθανότητος τύμ-
πανον, κατ' άναλογίαν δύο δμοίως ένδεδυμένων
καθημένων ειδωλίων,άτινα ευρίσκονται έν ιδιωτική
συλλογή τών Αθηνών. "Ισως δέ δεν είναι άτοπον
νά ύποθέσωμεν ό'τι εικονίζεται έν αύτώ ή πολεμική
θεά Κυβέλη καθημένη έπί τοΟ άρματος καθ' δν
τρόπον και έπί τών άνωτέρω μνημονευομένων πα-
ραστάσεων άρμάτων.
Έν πασι τοις έλληνικοϊς νεκροταφείοις εύρίσκον-
ται πολλά καθήμενα ή ιστάμενα γυναικεία ειδώ-
λια, ών ή μορφή έχει τι το ίερατικόν, ή δ' έξ Ε-
ρέτριας συλλογή περιέχει εξ τοιαΰτα, άτινα πάντα
έ'χουσι μεγίστην ομοιότητα προς ειδώλια ευρεθέντα
έν Τανάγρα, πλήν ενός1, όπερ είναι άξιοσημείωτον
δείγμα τύπου άπαντώντος έν τή Άκροπόλει (είκ.3).
Κατά τον πηλάν και τήν έργασίαν δμοιάζει άκριβώς
προς έκεϊνα,δλη δέ ή έπιφάνειααύτοΟ καλύπτεται διά
σκληρού λευκοΟ χρίσματος, έφ1 ού τά δι' έρυθρου,
μέλανος και κυανού χρώματος γεγραμμένα κοσμή-
1 Άριβ. ΕΟρετ. 3972. "Τψ. 0,22. Πλάτ. 0,15. \νϊηΙβΓ, Αηζβί-
£6Γ, Ιούλιος 1893.
ΠΗΛΙΝΑ ΕΙΔΩΛΙΑ ΕΞ ΕΡΕΤΡΙΑΣ
28
γωγής' αλλ έάν συστηματική έξερεύνησις ενός
των αρχαιοτέρων έρετριακών νεκροταφείων ήθελε
φέρει εις φως μέγα πλήθος «παπάδων», ιππέων
κ. ά. ειδωλίων μέχρι τούδε μόνον έν Τανάγρα,
Έλευσΐνι και Μεγάροις άνακαλυφθέντων, ήθελε
βεβαιωθη ή ύπόθεσις τοΟ ΒοβΗΙαα, δτι το ζητού-
μενον κέντρον παραγωγής εκείτο περί τήν Αυ-
λίδα1 μεταξύ των δύο τούτων χωρών.
Έν βοιωτικοϊς τάφοις άνεκαλύφθησαν κορινθια-
κοί άρύβαλλοι2 μετά «παπάδων», ή δ' Έρετριακή
νεκρόπολις παρέσχε δύο, ών Ό είς έχει μορφήν κο-
νίκλου3, δ δ έτερος κριου' αμφότεροι υπάγονται
είς τήν αυτήν κατηγορίαν, είς ην και οί ύπό του
Ραι·1\νϋη§1βΓ4 περιγραφέντες εν τη έκτη τάξει των
κορινθιακών άρυβάλλων, και έχουσι τά αυτά χα-
ρακτηριστικά γνωρίσματα, ήτοι πηλάν λεπτόν,
έπιφάνειαν ύπωχρον πεποικιλμένην διά στιγμάτων
και είς την κεφαλήν τρήμα δριζόντιον προς άνάρ-
τησιν τοΟ άγγείου.
Ή ϊάναγρα παρέσχε πολυάριθμα ειδώλια τοΰ
τύπου της άρτοζοιοΟ γυναικός, εν δ' άξιόλογον
δείγμα αύτοΟ περιέχει και ή ημετέρα έρετριακή
συλλογή 5 δημοσιευθέν ήδη έν τω περιοδικώ τούτω
ύπό Κουρουνιώτου έν άρθρω πραγματευομένω πεοι
αρτοποιίας έν τή άρχαιότητι, έν τω όποίω άνάγει
αυτό είς τό τέλος τοΟ έκτου ή τάς άρχάς του πέμ-
πτου αιώνος. Τό είδώλιον τούτο, καίπερ καλώς είρ-
γασμένον,ό'μως κατ' ουδέν διαφέρει πολλών ομοίων
συμπλεγμάτων παριστώντων γυναίκας άσχολου-
μένας είς οίκιακάς έργασίας και εύρεθέντων έν Τα-
νάγρα, άλλ' άλλο σύμπλεγμα (είκ2) έχον ώσαύτως
αυστηρώς βοιωτικά χαρακτηριστικά, ένέχει μυθο-
λογικον ένδιαφέρον. Εικονίζει δε τούτο γυναικείαν
θεότητα φερομένην έπί της ράχεως δύο ήμιόνων,
είς τους οπίσθιους πόδας τών οποίων είναι προσκε-
κολλημένοι τροχοί, έ'χομεν δηλ. ένταυθα άλλο
δείγμα τών συντετμημένων άρματηλασιών τών
έσχάτως έν τη έφημερίδι ταύτη περιγραφει-
σών7. Αί ήμίονοι είναι άμελώς πεπλασμέναι, τό
1 "Ε. ά. σ. 360.
2 "Ιδ£ λνΠΠβοΙι, ϋίβ αΙΛοπηΙΙιίϊοΗβ ΤΙιοηίηάακΙπο σ. ΙΟΊ.
3 ΆριΟ. Ε&ρετ. 3929. Μηχ. 0,07."Αριθ. ΕΟρετ. 4155. Μηχ. 0,07.
* ν&δβηί;ίΐιηηι1υη£, άριΟ. 1325 - 1328.
5 Έφ. Άρ^αιολ. 1896 σ. 214, πίν. XII, 4. "Γψ. 0,11. Πλ. 0,05.
« Αρι0. Εδρετ. 4973. Μηχ. 0,08. "Υψ. 0,023. Πλάχ. 0,0625.
7 'Εφημ. Αρχαιολ. 1896 σ. 57- 63.
δέ είδώλιον, ό'περ φορεί μακράν χιτώνα έζωσμένον
περί τήν όσφύν και φέροντα βαθέως έγκε/αραγμέ-
νας καθέτους γραμμάς παριστώσας τάς πτυχάς
τοΟ ένδύματος, είναι άποκεκομμένον κατά τά γό-
Ε4κ. 2
νατα και έπικεκολλημένον έπί της ράχεως τών
ήμιόνων ή κεφαλή καλύπτεται ύπό ταπεινού κα-
λύμματος άπολήγοντος είς μακρά οξέα πτερύγια
καταπίπτοντα έκατέρωθεν του προσώπου, έπί δέ
τοΟ αριστερού βρα/ίονος φέρει τό είδώλιον στρογ-
γύλον πράγμα, ό'περ δύναται νά είναι ασπίς ή
τύμπανον, άλλά μετά μείζονος πιθανότητος τύμ-
πανον, κατ' άναλογίαν δύο δμοίως ένδεδυμένων
καθημένων ειδωλίων,άτινα ευρίσκονται έν ιδιωτική
συλλογή τών Αθηνών. "Ισως δέ δεν είναι άτοπον
νά ύποθέσωμεν ό'τι εικονίζεται έν αύτώ ή πολεμική
θεά Κυβέλη καθημένη έπί τοΟ άρματος καθ' δν
τρόπον και έπί τών άνωτέρω μνημονευομένων πα-
ραστάσεων άρμάτων.
Έν πασι τοις έλληνικοϊς νεκροταφείοις εύρίσκον-
ται πολλά καθήμενα ή ιστάμενα γυναικεία ειδώ-
λια, ών ή μορφή έχει τι το ίερατικόν, ή δ' έξ Ε-
ρέτριας συλλογή περιέχει εξ τοιαΰτα, άτινα πάντα
έ'χουσι μεγίστην ομοιότητα προς ειδώλια ευρεθέντα
έν Τανάγρα, πλήν ενός1, όπερ είναι άξιοσημείωτον
δείγμα τύπου άπαντώντος έν τή Άκροπόλει (είκ.3).
Κατά τον πηλάν και τήν έργασίαν δμοιάζει άκριβώς
προς έκεϊνα,δλη δέ ή έπιφάνειααύτοΟ καλύπτεται διά
σκληρού λευκοΟ χρίσματος, έφ1 ού τά δι' έρυθρου,
μέλανος και κυανού χρώματος γεγραμμένα κοσμή-
1 Άριβ. ΕΟρετ. 3972. "Τψ. 0,22. Πλάτ. 0,15. \νϊηΙβΓ, Αηζβί-
£6Γ, Ιούλιος 1893.