DOI Artikel:
Kastriōtēs, Panagiōtēs: Archaïkē kephalē ek Lykias
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14648#0037
53
ΑΡΧΑΪΚΗ ΚΕΦΑΛΗ ΕΚ ΛΥΚΙΑΣ
κεκολλημένη έπι της κεφαλής καλύπτει τους κρο-
τάφους καΐ τά ώτα και μέρος των παρειών, ή δε
κόμη ύπέρ το μέτωπον σχηματίζει εϊδός τι τύλης
•περιθεούσης αύτό μέχρι των κροτάφων. Εκτος της
ΰλης αύτης, τοΟ μαλακού δηλ. πώρου λίθου, 6ν
ώς τοιοΟτον λίαν εύκόλως κατηργάζοντο οί πρώτοι
τεχνϊται, μαρτυρεί περί της αρχαιότητος του' εύ-
.ρήματος και ό σχηματισμός του άπισΟίου μέρους
της κεφαλής, δντος έντελώς επιπέδου" αναντιρρή-
τως δε τό γνώρισμα τοΟτο δύναται νά χαρακτη-
,ρισΟη ώς λείψανον της ξυλογλυπτικής, άφ' ής έγέ-
νετο ή μετάβασις προς την κατεργασίαν του" πώ-
ρου λίθου.
Ή κεφαλή ίχνη χρώματος δεν διασώζει, άλλα
πάντως ήτο κενρωματισμένη δια χρώματος βα-
θέος έρυΟρωποΰ, ώς έ'θος ην νά τίθεται χρωματι-
σμός έρ' όλων τών άρχαϊκών εργων' άπεσπάσΟη
■£έ, κατά τήν γνώμην ήμών, έκ κορμού άγάλματος
Ινδεδυμένου. ΤοΟτο δέ εΐκάζομεν συγκρίνοντες αύ-
τήν προς τά έν τή Άκροπόλει όμοια άγάλματα.
Εις τήν είκασίαν ταύτην ενισχύει ήμάς έ'τι μάλλον
ή γνωστή παρά τοις άνατολικοϊς λαοϊς και ιδίως
-παρά Λυδοΐς άπαγόρευσις του παριστάν άγάλματα
γυμνά 1.
Έκ πάντων τών είρημένων και έκ της μεγάλης
■όμοιότητος πρός τά έπί της Ακροπόλεως εύρεΟέντα
γυναικεία άγάλματα αρχαϊκής τέχνης, συνάγομεν
■βτι τό νέον κτήμα του 'ΕΟν.Αρχαιολογικού Μου-
σείου εΤνε έργον τών μέσων χρόνων του Ο" π. Χ.
αιώνος.
Αποβλέποντες δέ εις το έπ' αυτής σύμβολον,
τήν λεοντήν, δυνάμεθα μετά βεβαιότητος νά ϊσ/υ-
ρισΟώμεν, οτι παρίστησι τήν Όμφάλην. Ώς γνω-
στόν, έκ της ελληνικής μυθολογίας, ή Όμφάλη
ήτο θυγάτηρ Ίαρδάνου του βασιλέως τών Λυδών
και χήρα του βασιλέως Τμώλου, μετά τον θάνα-
τον τοΟ όποιου μόνη έβασίλευσεν έν Λυδία και έπε-
£είξατο διαθέσεις πολεμικάς, ώς ή Σεμίραμις" παρ'
αύτη Ό Ηρακλής εκείνος, μετά τον θάνατον τοΟ
Εύρύτου, πωληθείς ώς δοΟλος έθήτευσεν, εύπειΟής
εις τά νεύματα αύτής γενόμενος, πολλάκις γυναι-
κείαν έσθήτα ένδείυμένος και οΐκιακάς υπηρεσίας
έκτελών,καΟ' ά άναφέρουσιν ό Σοφοκλής2, ο Άπολ-
' Πρβ. Ηρόδοτος Α' 10.— Πλάτωνος Πολιτεία 43* 0.
2 Τραχίνιαι 253.
λόδωρος 1 και ο Διόδωρος 2 και τά Σχόλια της
Όδυσσείας3.
Ιδού δέ πώς χαριέστατα περιγράφει αυτόν δ
Λουκιανός έν τω: «Πώς δει ίστορίαν συγγράφειν»
§ 10 « έ^ρακέναι γάρ βέ ττον είκος γεγραμμένον
(τάν Ήρακλέα) τη Ομφάΐη άονίεύοντα, πάνυ
άΐΐόκοτον σκενην έύκεναβμένον, έκείνην μεν
τον Λέοντα αντον περι6ε62ημένην και το £ν2ον
έν τή χειρι εχουβαν, ώς Ήρακίέα δήθεν όνΟΛν^
αντον όέ έν κροκωτω και πορφνρίδι ερια βαί-
νοντα και παιόμενον νπο της 1ΟμφάΛης τω βαν-
όα.Ιίω' και το θέαμα αί'σχιστον, άφεατΐ^αα ή
έσθης τον σώματος και μη προοΊζάνον0α και τον
θεον το άνδρωδες άΰχημόνως καταθηΐννόμενον».
Έν τω παρ' ήμϊν Νομισματικω Μουσείω από-
κειται τετράγωνον μολύβδινον πέταλον, εύρεΟέν έν
Τάραντι τής Ιταλίας, ο δ τήν εικόνα έν όμοιοτύπω
μεμεγεΟυσμένω ί5:1) δημοσιεύομεν ένταΰΟα τό πρώ-
τον νυν4· φέρει Όμφάλην μετά χιτώνος και λεον-
τής καλυπτούσης τήν τε κεφαλήν και τό σώμα (οί
πόδες τής λεοντής κρέμανται έν είδει κροσσών),
ίσταμένην προς άριστερά εΐκονιζομένην δέ άπό τών
γονάτων καί άνω και κρατοΟσαν δια τής άνακε-
καμμένης δεξιάς έπ' ώμου τό ρόπαλον.Τά πέταλον
τοΰτο είνε λίαν έντεχνον καϊ άριστης διατηρήσεως
και κατιώσεως έργον τοΟ Δ' π. Χ. αιώνος" άνηκε
δέ, ώς γνωστόν, εις τήν τάξιν τών συμβόλων, άτινα
έχρησίμευον ώς εισιτήρια διά τάς Οεατρικάς παρα-
στάσεις, ά; έπ αύτών άνέγραφον, ή εΐκόνιζον ,
ώς το ήμέτερον, όπερ ήτο διά τήν κωμωδίαν τής
Όμφάλης του ΆχαιοΟ, Ίωνος, Άντιφάνους ή
Κρατίνου. Τοιαύτα δέ άττικά σύμβολα κέκτηται
διαφόρων έποχών κα'ι κλάσεων τό ήμέτερον Νομι-
σματικόν ΜουσεϊονΒ.
' Βιβλίον Β', 6, 3.'Εχ του Ηρακλέους, ώς γνωστο'ν, ή "Ομφάλη
έ'τεκε δύο υιούς τόν Λάμον καί τόν Άγέλαο'.
2 Δ', 31.
3 XXI, 23.
'' Τό πέταλον τούτο περιεγράφη άνευ εικόνος ?ν τώ Ληιι,'ΐΐϊ (Ιοί*
ΙηδΙίΙ. 1808. Ρίοιηΐιϊ ϊηοίΐίΐϊ άβΐ Ν,αζΐοιι&ΐβ Μιΐ860 Νιππίκιηα-
ΙΪΟΟ (1ί Α10113 σελΤ"281 άριΟ. 262 ΰπό Άχ. Ποστολάκα.
5 Χάριτας ό^ολογώ τω διευθυντή τοΰ Νομισματικοί Μουσείου χ.
Ίωάν. Σβορώνω, όστις ?σνI την καλωσύνην νά μοι επίδειξη χαί μοι
έπιτρέψη νά δημοσιεύσω μετ' εικόνος τό σύμβολον τοΰτο.
6 Πρβ. Α I Α ? ιΣοφοχλέους), ΕΙΡΗΝΗ η € IΡ Η Ν Η Ο Α (Αρι-
στοφάνους). 06ΟΦΟΡΟΥΜ6ΝΗ (Μενάνδρου). ΑΙ Γ6Υ0 (Σο-
φοκλέους, Εΰριπίδου η Φρυνίνου) κτλ. — Έν ταϊς 'Ελληνικαΐς κω-
μωδίαις νέα "Ομφάλη κα/εΐται 5) "Ασπασία, ώς αναφέρει ό 11λοιί-
ταρ/ος εν βίω Περικλ. 23.
ΑΡΧΑΪΚΗ ΚΕΦΑΛΗ ΕΚ ΛΥΚΙΑΣ
κεκολλημένη έπι της κεφαλής καλύπτει τους κρο-
τάφους καΐ τά ώτα και μέρος των παρειών, ή δε
κόμη ύπέρ το μέτωπον σχηματίζει εϊδός τι τύλης
•περιθεούσης αύτό μέχρι των κροτάφων. Εκτος της
ΰλης αύτης, τοΟ μαλακού δηλ. πώρου λίθου, 6ν
ώς τοιοΟτον λίαν εύκόλως κατηργάζοντο οί πρώτοι
τεχνϊται, μαρτυρεί περί της αρχαιότητος του' εύ-
.ρήματος και ό σχηματισμός του άπισΟίου μέρους
της κεφαλής, δντος έντελώς επιπέδου" αναντιρρή-
τως δε τό γνώρισμα τοΟτο δύναται νά χαρακτη-
,ρισΟη ώς λείψανον της ξυλογλυπτικής, άφ' ής έγέ-
νετο ή μετάβασις προς την κατεργασίαν του" πώ-
ρου λίθου.
Ή κεφαλή ίχνη χρώματος δεν διασώζει, άλλα
πάντως ήτο κενρωματισμένη δια χρώματος βα-
θέος έρυΟρωποΰ, ώς έ'θος ην νά τίθεται χρωματι-
σμός έρ' όλων τών άρχαϊκών εργων' άπεσπάσΟη
■£έ, κατά τήν γνώμην ήμών, έκ κορμού άγάλματος
Ινδεδυμένου. ΤοΟτο δέ εΐκάζομεν συγκρίνοντες αύ-
τήν προς τά έν τή Άκροπόλει όμοια άγάλματα.
Εις τήν είκασίαν ταύτην ενισχύει ήμάς έ'τι μάλλον
ή γνωστή παρά τοις άνατολικοϊς λαοϊς και ιδίως
-παρά Λυδοΐς άπαγόρευσις του παριστάν άγάλματα
γυμνά 1.
Έκ πάντων τών είρημένων και έκ της μεγάλης
■όμοιότητος πρός τά έπί της Ακροπόλεως εύρεΟέντα
γυναικεία άγάλματα αρχαϊκής τέχνης, συνάγομεν
■βτι τό νέον κτήμα του 'ΕΟν.Αρχαιολογικού Μου-
σείου εΤνε έργον τών μέσων χρόνων του Ο" π. Χ.
αιώνος.
Αποβλέποντες δέ εις το έπ' αυτής σύμβολον,
τήν λεοντήν, δυνάμεθα μετά βεβαιότητος νά ϊσ/υ-
ρισΟώμεν, οτι παρίστησι τήν Όμφάλην. Ώς γνω-
στόν, έκ της ελληνικής μυθολογίας, ή Όμφάλη
ήτο θυγάτηρ Ίαρδάνου του βασιλέως τών Λυδών
και χήρα του βασιλέως Τμώλου, μετά τον θάνα-
τον τοΟ όποιου μόνη έβασίλευσεν έν Λυδία και έπε-
£είξατο διαθέσεις πολεμικάς, ώς ή Σεμίραμις" παρ'
αύτη Ό Ηρακλής εκείνος, μετά τον θάνατον τοΟ
Εύρύτου, πωληθείς ώς δοΟλος έθήτευσεν, εύπειΟής
εις τά νεύματα αύτής γενόμενος, πολλάκις γυναι-
κείαν έσθήτα ένδείυμένος και οΐκιακάς υπηρεσίας
έκτελών,καΟ' ά άναφέρουσιν ό Σοφοκλής2, ο Άπολ-
' Πρβ. Ηρόδοτος Α' 10.— Πλάτωνος Πολιτεία 43* 0.
2 Τραχίνιαι 253.
λόδωρος 1 και ο Διόδωρος 2 και τά Σχόλια της
Όδυσσείας3.
Ιδού δέ πώς χαριέστατα περιγράφει αυτόν δ
Λουκιανός έν τω: «Πώς δει ίστορίαν συγγράφειν»
§ 10 « έ^ρακέναι γάρ βέ ττον είκος γεγραμμένον
(τάν Ήρακλέα) τη Ομφάΐη άονίεύοντα, πάνυ
άΐΐόκοτον σκενην έύκεναβμένον, έκείνην μεν
τον Λέοντα αντον περι6ε62ημένην και το £ν2ον
έν τή χειρι εχουβαν, ώς Ήρακίέα δήθεν όνΟΛν^
αντον όέ έν κροκωτω και πορφνρίδι ερια βαί-
νοντα και παιόμενον νπο της 1ΟμφάΛης τω βαν-
όα.Ιίω' και το θέαμα αί'σχιστον, άφεατΐ^αα ή
έσθης τον σώματος και μη προοΊζάνον0α και τον
θεον το άνδρωδες άΰχημόνως καταθηΐννόμενον».
Έν τω παρ' ήμϊν Νομισματικω Μουσείω από-
κειται τετράγωνον μολύβδινον πέταλον, εύρεΟέν έν
Τάραντι τής Ιταλίας, ο δ τήν εικόνα έν όμοιοτύπω
μεμεγεΟυσμένω ί5:1) δημοσιεύομεν ένταΰΟα τό πρώ-
τον νυν4· φέρει Όμφάλην μετά χιτώνος και λεον-
τής καλυπτούσης τήν τε κεφαλήν και τό σώμα (οί
πόδες τής λεοντής κρέμανται έν είδει κροσσών),
ίσταμένην προς άριστερά εΐκονιζομένην δέ άπό τών
γονάτων καί άνω και κρατοΟσαν δια τής άνακε-
καμμένης δεξιάς έπ' ώμου τό ρόπαλον.Τά πέταλον
τοΰτο είνε λίαν έντεχνον καϊ άριστης διατηρήσεως
και κατιώσεως έργον τοΟ Δ' π. Χ. αιώνος" άνηκε
δέ, ώς γνωστόν, εις τήν τάξιν τών συμβόλων, άτινα
έχρησίμευον ώς εισιτήρια διά τάς Οεατρικάς παρα-
στάσεις, ά; έπ αύτών άνέγραφον, ή εΐκόνιζον ,
ώς το ήμέτερον, όπερ ήτο διά τήν κωμωδίαν τής
Όμφάλης του ΆχαιοΟ, Ίωνος, Άντιφάνους ή
Κρατίνου. Τοιαύτα δέ άττικά σύμβολα κέκτηται
διαφόρων έποχών κα'ι κλάσεων τό ήμέτερον Νομι-
σματικόν ΜουσεϊονΒ.
' Βιβλίον Β', 6, 3.'Εχ του Ηρακλέους, ώς γνωστο'ν, ή "Ομφάλη
έ'τεκε δύο υιούς τόν Λάμον καί τόν Άγέλαο'.
2 Δ', 31.
3 XXI, 23.
'' Τό πέταλον τούτο περιεγράφη άνευ εικόνος ?ν τώ Ληιι,'ΐΐϊ (Ιοί*
ΙηδΙίΙ. 1808. Ρίοιηΐιϊ ϊηοίΐίΐϊ άβΐ Ν,αζΐοιι&ΐβ Μιΐ860 Νιππίκιηα-
ΙΪΟΟ (1ί Α10113 σελΤ"281 άριΟ. 262 ΰπό Άχ. Ποστολάκα.
5 Χάριτας ό^ολογώ τω διευθυντή τοΰ Νομισματικοί Μουσείου χ.
Ίωάν. Σβορώνω, όστις ?σνI την καλωσύνην νά μοι επίδειξη χαί μοι
έπιτρέψη νά δημοσιεύσω μετ' εικόνος τό σύμβολον τοΰτο.
6 Πρβ. Α I Α ? ιΣοφοχλέους), ΕΙΡΗΝΗ η € IΡ Η Ν Η Ο Α (Αρι-
στοφάνους). 06ΟΦΟΡΟΥΜ6ΝΗ (Μενάνδρου). ΑΙ Γ6Υ0 (Σο-
φοκλέους, Εΰριπίδου η Φρυνίνου) κτλ. — Έν ταϊς 'Ελληνικαΐς κω-
μωδίαις νέα "Ομφάλη κα/εΐται 5) "Ασπασία, ώς αναφέρει ό 11λοιί-
ταρ/ος εν βίω Περικλ. 23.