DOI Artikel:
Philios, Demetrius: Chalkoun agalma Poseidōnos ek Boiōtias
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14648#0046
71
ΧΑΛΚΟΤΝ ΑΓΑΛΜΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝΟΣ ΕΚ ΒΟΙΩΤΙΑΣ
72
έσωθεν περιελισσομένους και απολήγοντας ού-
τως εις αύλακοφόρους τνΛας. Ό \\7ο1ΐθΓ81 λόγον
ποιούμενος περϊ της πηλίνης κεφαλής της Ολυμ-
πίας και συγκρίνων αυτήν προς τήν έξ Ολυμπίας
επίσης -/αλκήν κεφαλήν τοοΔιός, (περί ής έγένετο
και ανωτέρω σελ. 68 λόγος), λέγει ότι αί παρα-
τηρούμεναι διαφοραϊ είναι τοιαΟται και τοσαυται,
ώστε αναγκάζεται τις να ύποθέση, δτι δεν πρόκει-
ται άπλώς περϊ διαφορών πηγαζουσών έκ της δια-
φοράς των χρόνων, καΟ' ους τά δυο ταύτα έργα
έποιήΟησαν, άλλα περί διαφορών έχουσών τήν αρ-
χήν εις διάφορα έργαστήρια, χωρίς όμως και να
όρίζη και το έργαστήριον, εις 6 Οά ήδύνατο ν'άπο-
δοθή ή πηλίνη κεφαλή. Ό δέ ΡιΐΓΐννϋη§ΙβΓ παρα-
τηρεί, ότι ο τρόπος της διασκευής της κόμης της
δεν άπαντα εις εργα βεβαίας Πελοποννησιακής προ-
ελεύσεως, άλλα φαίνεται ούσα μάλλον οικεία εις
εργα τοΟ 'Ιωνικαττικού κύκλου2, έννοεΐται δ' οί-
κοθεν βτι πάντες συμφωνοΟσιν, ό'τι και ή πηλίνη
κεφαλή της Ολυμπίας, ώς και ή κεφαλή της
Ακροπόλεως, και πρός ταύταις και ή έτέρα έπί-
σης έξ Ακροπόλεως /αλκή κεφαλή (Μιΐδββδ ιΓΆ-
ΐΙιί'ΠβΒ, πίν. 15), πρός ήν ένει κοινόν γνώρισμα ή
κεφαλή τοΟ Βοιωτικού άνδριάντος τήν άνάδειςΊν
τών οφρύων και των χειΛέων δι' επιθέσεως άλ-
λης ύλης3, πάντες, λέγω, συμφωνοΟσιν δτι πάντα
ταύτα τά εργα εΐνε προϊόντα τών χρόνων τών
Περσικών πολέμων (500-480) ολίγον άπέχοντα
' Ριϊβ(1βι·ίοΙ]η-\νο11βΓΚ, ΚαΙίΐΙθ£. κτλ. σελ. 141 άριθ. 312.
Παράβ. κα! ΤΥβΙ] Ε. ά. παρ' ω και πάσα ή λοιπή εϋ'ρηται βιβλιο-
γραφία.
2 50" ΡΐΌ^Γαπιπι ζιιη \νίηΙ<οΙιη;ιηη«ί(;ί;Ιο 1890,σελ.131-132.
Φρονώ και εγώ μετά τού Ττευ (ε. ά. σημ.), οτι δέν πρόκειται, ό'πως
ό ΓϋΓΐ«'ϋΐι;?1αΓ πρεσβεύει, περί συνεχούς (ΚοΙΙθ, (Ιίθ (Ιιΐιχΐ) νβΓίί-
οαΐβ Βϋηιίοι- ίη πίοΙπτιγ ΑΙ>ΙοίΙιιη£βη ^βΙίΟΓίιΙ ν/πά», άλλ' ά-
πλώς περί βραχείας και κατά τόν αυχένα κόμης εις πλοκαμίδια διε-
σχευασμένης, χαθ' όν τρόπον έν τω κειμένω έδήλωσα. "Οτι δέ χαί έν
τη κατά τόν αυχένα διασκευή της κόμης πολλή ωσαύτως έκράτει ζν-
π·*0Γ7Κ (κΙ,νΙίίίίοηιιιμ;) έν τή" άρχαϊκη τέχνη οίκοθεν εννοείται.
8 Παραβ. Ρβπΐιίζβίΐ ε.ά. Άλλά τοϋτο τό γνώρισμα έχει κοινόν
ή κεφαλή τοϋ Βοιωτικού άνδριάντος και πρός άλλα έργα (παοάβ.
δΙίκΙηίοζΙίΗ, Κ. ΜίΙΙΙιοΜ. 1887 σελ. 96) και ώς φαίνεται, ήσκείτο
ό τρόπος ούτος έν τί} χαλχοπλαστικη έκ παλαιοτέρων χρόνων (πα-
ρ άβ. και ανώτεροι σελ. 68). Πρός ταύτην δμως τήν χαλκήν κεφαλήν
της Ακροπόλεως (Μ. (ΓΑΐ1ι6ΐΊ08 15) έχει, κατ'έμέ, άλλην σπου-
δαιοτέραν ομοιότητα ή τοΰ Βοιωτικού άνδριάντος, τόν σχηματισμόν
τών γείσων τών οφρύων χα'ι ίδια τό βάθος της κόγχης του οφθαλ-
μού, τοϋβ' οπερ κατά τήν γνώμην μου μαρτυρεί, δτι άμφότερα τά
έργα κατά τούς χρόνους της ποιηθώ; των κείνται πλησιέστατα αλ-
λήλων. Ή χαλκή κεφαλή της Ακροπόλεως (Μ. (ΓΑΐΗόηβ3 14)
μαρτυρεί άρχαϊκωτέραν ό>ς πρός ταύτα τέχνην.
άλλήλων κατά τούς χρόνους της ποιήσεώς των.
Καϊ ταύτα μεν τοιαύτα. Άλλά ποΰ έποιήθη ό
εν Βοιωτία ευρεθείς άνοριάς; Νά θελήσω διά μα-
κρών ν1 αποδείξω, δτι τό έργον δεν έποιήθη, δέν
έδύνατο νά ποιηθή έν Βοιωτία, θά ήτο, νομίζω,
κόπος μάταιος. Το έργον έποιήθη, εις τοΟτο, ύπο-
θετω, Οά συμ^ωνήσωσί μοι πάντες, άλλαχοΟ και
έκεΐθεν εισήχθη εις Βοιωτίαν, φρονώ δέ, δτι πα-
τρίδα εχεϊ τάς Αθήνας, εις άς καϊ έπανήλθε μετά
πάροδον 25 αιώνων, κακή μοίρα, ούχ οίον εΐχεν
έξέλθη τό πρώτον έξ αύτών.
Βεβαίως δέν θά έλεγόν τι καινάν λέγων, δτι έν
Αθήναις μάλιστα, καϊ δή κατά τούς τελευταίους
ιδία χρόνους της ύπό πασαν έποψιν λαμπρας τών
Πεισιστρατιδών ήγεμονίας εϊχον άθροισθή έκ πά-
σης γης Ελληνικής τε-/νϊται εις διακόσμησιν και
έξωρά.ϊσιν τοΰ ϊοστεφους της Παλλάδος άστεως τό
καθ εαυτούς καϊ αύτοϊ συντελοΟντες. Έκ Χίου,
έκ Πάρου, έκ Νάξου, έκ Σικυώνος, έξ αύτής ταύ-
της της άντιπάλου τών Αθηνών νήσου, της Αΐ-
γίνης, αύτοϊ οί έξο/ώτατοι τών τεχνιτών της, ο
Κάλων καϊ Ό Ονάτας1, συνέδραμον εις τάς Αθή-
νας, ώς εις κέντρον, έν ω ού μόνον έπικερδώς ήόύ-
ναντο νά έξασκήσωσι τήν έαυτών τέχνην, άλλά
καϊ πανελλήνιον ν' άποκτήσωσι φήμην, τήν περϊ
ταύτην έπιδεικνύοντες δεινότητά των. Ενταύθα
λοιπόν μάλιστα, έν Αθήναις, ήτο δυνατόν, κατ
έμέ κριτήν, νά γεννηθή κατ' έκείνους μάλιστα τούς
χρόνους, καθ' ούς ό οργασμός πρός πασαν πρόοδον
καϊ μεταβολήν ύπό τήν συνετήν καϊ μεγαλοπράγ-
μονα τών Πεισιστρατιδών κυριαρ/ίαν είχεν άνα-
πτυ/Οή εις βαθμον μέγιστον, καί τις έν τή τέ-
χνη ροπή, ήτις έκλεκτική ούσα καϊ τό καλόν καϊ
χοήσιμον πανταχόθεν Οηρεύουσα καϊ οϊκειουμένη
παρήγαγεν εργα, άπερ δ πεϊράν τινα κεκτημένος
τής άρ/αϊκής τέχνης, άλλά καϊ άπροκατάληπτος
παρατηρητής άδυνατεϊ νά κατατάξη. Καί εις τά
τοιαύτα έργα καταλέγω έγώ καϊ τόν Β. /αλκούν
Ποσειδώνα καϊ τούτου ένεκα κυρίως πατρίδα αύτοΰ
δέχομαι τάς Αθήνας.Άλλά καϊ έξωτερικόςτις λό-
γος δύναται νά προσαχθή εϊς κύρωσιν ταύτης μου
τής γνώμης δτι δηλ., ώς γνωστόν2, οί Βοιωτοί
' Παραβ. Ι.ο\ν,γ Ιηδοΐιι-. Οΐ'. Βϋ(||ι άριθ. 27. Ο. I. Α. IV, 2,
σιλ. 89 άριθ. 373
Παραβ. ΟοΙΠ^ηοπ, ΗίϋΙ. άβ Ι» 8οιιΙρ. Οιοοφίβ, 1, σελ. 204.
ΧΑΛΚΟΤΝ ΑΓΑΛΜΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝΟΣ ΕΚ ΒΟΙΩΤΙΑΣ
72
έσωθεν περιελισσομένους και απολήγοντας ού-
τως εις αύλακοφόρους τνΛας. Ό \\7ο1ΐθΓ81 λόγον
ποιούμενος περϊ της πηλίνης κεφαλής της Ολυμ-
πίας και συγκρίνων αυτήν προς τήν έξ Ολυμπίας
επίσης -/αλκήν κεφαλήν τοοΔιός, (περί ής έγένετο
και ανωτέρω σελ. 68 λόγος), λέγει ότι αί παρα-
τηρούμεναι διαφοραϊ είναι τοιαΟται και τοσαυται,
ώστε αναγκάζεται τις να ύποθέση, δτι δεν πρόκει-
ται άπλώς περϊ διαφορών πηγαζουσών έκ της δια-
φοράς των χρόνων, καΟ' ους τά δυο ταύτα έργα
έποιήΟησαν, άλλα περί διαφορών έχουσών τήν αρ-
χήν εις διάφορα έργαστήρια, χωρίς όμως και να
όρίζη και το έργαστήριον, εις 6 Οά ήδύνατο ν'άπο-
δοθή ή πηλίνη κεφαλή. Ό δέ ΡιΐΓΐννϋη§ΙβΓ παρα-
τηρεί, ότι ο τρόπος της διασκευής της κόμης της
δεν άπαντα εις εργα βεβαίας Πελοποννησιακής προ-
ελεύσεως, άλλα φαίνεται ούσα μάλλον οικεία εις
εργα τοΟ 'Ιωνικαττικού κύκλου2, έννοεΐται δ' οί-
κοθεν βτι πάντες συμφωνοΟσιν, ό'τι και ή πηλίνη
κεφαλή της Ολυμπίας, ώς και ή κεφαλή της
Ακροπόλεως, και πρός ταύταις και ή έτέρα έπί-
σης έξ Ακροπόλεως /αλκή κεφαλή (Μιΐδββδ ιΓΆ-
ΐΙιί'ΠβΒ, πίν. 15), πρός ήν ένει κοινόν γνώρισμα ή
κεφαλή τοΟ Βοιωτικού άνδριάντος τήν άνάδειςΊν
τών οφρύων και των χειΛέων δι' επιθέσεως άλ-
λης ύλης3, πάντες, λέγω, συμφωνοΟσιν δτι πάντα
ταύτα τά εργα εΐνε προϊόντα τών χρόνων τών
Περσικών πολέμων (500-480) ολίγον άπέχοντα
' Ριϊβ(1βι·ίοΙ]η-\νο11βΓΚ, ΚαΙίΐΙθ£. κτλ. σελ. 141 άριθ. 312.
Παράβ. κα! ΤΥβΙ] Ε. ά. παρ' ω και πάσα ή λοιπή εϋ'ρηται βιβλιο-
γραφία.
2 50" ΡΐΌ^Γαπιπι ζιιη \νίηΙ<οΙιη;ιηη«ί(;ί;Ιο 1890,σελ.131-132.
Φρονώ και εγώ μετά τού Ττευ (ε. ά. σημ.), οτι δέν πρόκειται, ό'πως
ό ΓϋΓΐ«'ϋΐι;?1αΓ πρεσβεύει, περί συνεχούς (ΚοΙΙθ, (Ιίθ (Ιιΐιχΐ) νβΓίί-
οαΐβ Βϋηιίοι- ίη πίοΙπτιγ ΑΙ>ΙοίΙιιη£βη ^βΙίΟΓίιΙ ν/πά», άλλ' ά-
πλώς περί βραχείας και κατά τόν αυχένα κόμης εις πλοκαμίδια διε-
σχευασμένης, χαθ' όν τρόπον έν τω κειμένω έδήλωσα. "Οτι δέ χαί έν
τη κατά τόν αυχένα διασκευή της κόμης πολλή ωσαύτως έκράτει ζν-
π·*0Γ7Κ (κΙ,νΙίίίίοηιιιμ;) έν τή" άρχαϊκη τέχνη οίκοθεν εννοείται.
8 Παραβ. Ρβπΐιίζβίΐ ε.ά. Άλλά τοϋτο τό γνώρισμα έχει κοινόν
ή κεφαλή τοϋ Βοιωτικού άνδριάντος και πρός άλλα έργα (παοάβ.
δΙίκΙηίοζΙίΗ, Κ. ΜίΙΙΙιοΜ. 1887 σελ. 96) και ώς φαίνεται, ήσκείτο
ό τρόπος ούτος έν τί} χαλχοπλαστικη έκ παλαιοτέρων χρόνων (πα-
ρ άβ. και ανώτεροι σελ. 68). Πρός ταύτην δμως τήν χαλκήν κεφαλήν
της Ακροπόλεως (Μ. (ΓΑΐ1ι6ΐΊ08 15) έχει, κατ'έμέ, άλλην σπου-
δαιοτέραν ομοιότητα ή τοΰ Βοιωτικού άνδριάντος, τόν σχηματισμόν
τών γείσων τών οφρύων χα'ι ίδια τό βάθος της κόγχης του οφθαλ-
μού, τοϋβ' οπερ κατά τήν γνώμην μου μαρτυρεί, δτι άμφότερα τά
έργα κατά τούς χρόνους της ποιηθώ; των κείνται πλησιέστατα αλ-
λήλων. Ή χαλκή κεφαλή της Ακροπόλεως (Μ. (ΓΑΐΗόηβ3 14)
μαρτυρεί άρχαϊκωτέραν ό>ς πρός ταύτα τέχνην.
άλλήλων κατά τούς χρόνους της ποιήσεώς των.
Καϊ ταύτα μεν τοιαύτα. Άλλά ποΰ έποιήθη ό
εν Βοιωτία ευρεθείς άνοριάς; Νά θελήσω διά μα-
κρών ν1 αποδείξω, δτι τό έργον δεν έποιήθη, δέν
έδύνατο νά ποιηθή έν Βοιωτία, θά ήτο, νομίζω,
κόπος μάταιος. Το έργον έποιήθη, εις τοΟτο, ύπο-
θετω, Οά συμ^ωνήσωσί μοι πάντες, άλλαχοΟ και
έκεΐθεν εισήχθη εις Βοιωτίαν, φρονώ δέ, δτι πα-
τρίδα εχεϊ τάς Αθήνας, εις άς καϊ έπανήλθε μετά
πάροδον 25 αιώνων, κακή μοίρα, ούχ οίον εΐχεν
έξέλθη τό πρώτον έξ αύτών.
Βεβαίως δέν θά έλεγόν τι καινάν λέγων, δτι έν
Αθήναις μάλιστα, καϊ δή κατά τούς τελευταίους
ιδία χρόνους της ύπό πασαν έποψιν λαμπρας τών
Πεισιστρατιδών ήγεμονίας εϊχον άθροισθή έκ πά-
σης γης Ελληνικής τε-/νϊται εις διακόσμησιν και
έξωρά.ϊσιν τοΰ ϊοστεφους της Παλλάδος άστεως τό
καθ εαυτούς καϊ αύτοϊ συντελοΟντες. Έκ Χίου,
έκ Πάρου, έκ Νάξου, έκ Σικυώνος, έξ αύτής ταύ-
της της άντιπάλου τών Αθηνών νήσου, της Αΐ-
γίνης, αύτοϊ οί έξο/ώτατοι τών τεχνιτών της, ο
Κάλων καϊ Ό Ονάτας1, συνέδραμον εις τάς Αθή-
νας, ώς εις κέντρον, έν ω ού μόνον έπικερδώς ήόύ-
ναντο νά έξασκήσωσι τήν έαυτών τέχνην, άλλά
καϊ πανελλήνιον ν' άποκτήσωσι φήμην, τήν περϊ
ταύτην έπιδεικνύοντες δεινότητά των. Ενταύθα
λοιπόν μάλιστα, έν Αθήναις, ήτο δυνατόν, κατ
έμέ κριτήν, νά γεννηθή κατ' έκείνους μάλιστα τούς
χρόνους, καθ' ούς ό οργασμός πρός πασαν πρόοδον
καϊ μεταβολήν ύπό τήν συνετήν καϊ μεγαλοπράγ-
μονα τών Πεισιστρατιδών κυριαρ/ίαν είχεν άνα-
πτυ/Οή εις βαθμον μέγιστον, καί τις έν τή τέ-
χνη ροπή, ήτις έκλεκτική ούσα καϊ τό καλόν καϊ
χοήσιμον πανταχόθεν Οηρεύουσα καϊ οϊκειουμένη
παρήγαγεν εργα, άπερ δ πεϊράν τινα κεκτημένος
τής άρ/αϊκής τέχνης, άλλά καϊ άπροκατάληπτος
παρατηρητής άδυνατεϊ νά κατατάξη. Καί εις τά
τοιαύτα έργα καταλέγω έγώ καϊ τόν Β. /αλκούν
Ποσειδώνα καϊ τούτου ένεκα κυρίως πατρίδα αύτοΰ
δέχομαι τάς Αθήνας.Άλλά καϊ έξωτερικόςτις λό-
γος δύναται νά προσαχθή εϊς κύρωσιν ταύτης μου
τής γνώμης δτι δηλ., ώς γνωστόν2, οί Βοιωτοί
' Παραβ. Ι.ο\ν,γ Ιηδοΐιι-. Οΐ'. Βϋ(||ι άριθ. 27. Ο. I. Α. IV, 2,
σιλ. 89 άριθ. 373
Παραβ. ΟοΙΠ^ηοπ, ΗίϋΙ. άβ Ι» 8οιιΙρ. Οιοοφίβ, 1, σελ. 204.