DOI Artikel:
Klein, W.: Neanikē kephalē ek tēs Akropoleōs
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14641#0012
3
ΝΕΑΝΙΚΗ ΚΕΦΑΛΗ ΕΞ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ
4
τώπου, ή κεφαλή κατά τά λοιπά είνε ανέπαφος.
"Ενεκα τής τελευταίας ταύτης λεπτομέρειας μόνον
θά μνημονεύηται του λοιπού ή κεφαλή του Βερο-
λίνου εν τή ιστορία της καλλιτεχνίας, ενώ κατά
τά άλλα οφείλει αύτη νά υποχώρηση προ της έξ
Ακροπόλεως κεφαλής, ής τήν καλλιτεχνική ν έπε-
ξεργασίαν δυσκόλως λέξεις δύνανται νά έκφρά-
σωσιν, και μόνον δια του τά πάντα διακρίνοντος
οφθαλμού δύναται τις νά αίσθανθή.
Ί1 τέχνη της κεφαλής είνε κατά γραφικόν δλως
τρόπον, πλήρης λεπτών έλαφρών φωτοσκιάσεων,
αί'τινες προ παντός το άπαλον στόμα έπιχαρίτως
περιβαλλουσι, προς τούτοις δε και ή πλήρης ισχύος
αλλά λεπτή ρίζα της ρινός ώς και τά μικρά άνα-
πεπταμένα πτερύγια ταύτης, παρέχουσι καλλο-
νάς, ων στερούνται ου μόνον ή κεφαλή του Βερο-
λίνου, όπως αύτη νυν σώζεται, αλλά και αυτή ή
Έλευσινιακή προτομή. Άλλα και εν τοις οφΟαλ-
μοΐς, τω μετώπω και προ πάντων τή διαμορφώσει
του λαιμού, άτινα σώζονται εν τε τή τής Ακρο-
πόλεως κεφαλή και παρά τή προτομή τής Έλευ-
σΐνος, ή πρώτη βεβαίως δεν είνε κατωτέρα τής
δευτέρας.
Ή αριστοτεχνική έπεξεργασία τής σαρκός εξαί-
ρεται έ'τι μάλλον διά τής έργασίας τής κόμης,
ήτις, αν και αφελής, προδίδει όλως έξαίρετον καλ-
λιτεχνικήν άντίληψιν' το πλήθος των βοστρυχίων
ταύτης μόνον υπέρ το μέτωπον και κατά τους
κροτάφους άνορθουνται, ενώ κατά το όπίσθιον μέρος
πρόσκεινται ταύτα τω κρανίω. Ίπά τήν έλαφράν
τής κόμης σκέπην αποκρύπτονται τά ώτα, αλλά
προς τελείαν του προορισμού αυτής έκπλήρω-
σιν, όπως έξαίρη δήλα δή τήν λάμψιν του προσ-
ώπου, στερείται νυν ή κόμη του χρωματισμού,
δστις καθίστα καταληπτότερον τον χαρακτήρα τής
σχεδόν μόνον έν σχεδιαγραφία εκτελέσεως αυτής.
Τήν θέσιν τής νεανικής κεφαλής τής Ακροπό-
λεως έν τή ιστορία τής καλλιτεχνίας έπειράθημεν
νά καταόείξωμεν έπ' ευκαιρία τής έξετάσεως του
Βερολινείου αντιγράφου και διά τούτο μόνον εις
ύπαινιγμούς τινας δυνάμεθα νυν νά περιορισθώμεν.
Παρεδέχθημεν δτι έκεΐνο κατείχε μέση ν τινά θέσιν
μεταξύ του Σατύρου τής Λαμίας και του Εύβου-
λέως, ούτινος τήν καταπληκτικήν άναλογίαν προς
τήν ές Αλεξανδρείας κεφαλήν του Αλεξάνδρου
ύπεδηλώσαμεν ήδη τότε, έξη ρα μεν δ' έ'τι μάλλον
και τήν ύπο άλλων άναγνωρισθεΐσαν σχέσιν τοΟ
Σατύρου τής Λαμίας προς τον Γανυμήδη του
Λεωχάρους και προς το πρωτότυπον του Απόλ-
λωνος Ββ1νβ(1βΓβ. Διατεινόμενοι, δτι και περί τής
κεφαλής τής Ακροπόλεως ίσχύουσιν, δσα έκεΐ
έξεθέσαμεν, παρατηρουμεν μόνον, δτι αύτη εινε
κατά τι ίλαρωτέρα, και μάλλον κατά Πραξιτέ-
λειον τρόπον έρρυθμισμένη ή δ Εύβουλεύς, όστις,
ακριβώς επειδή έχει τι τό μή ίλαράν έν τή έκ-
φράσει, προσεκτήσατο τήν τόσον πρόχειρον ό'σον
και έσφαλμένην ταύτην έπωνυμίαν, κατά τήν ιδιό-
τητα δε ταύτην προσεγγίζει ή κεφαλή ημών μάλ-
λον προς τον Σάτυρον τής Λαμ,ίας. Συγχρόνως
δικαιούμεθα ενταύθα νά εί'πωμεν, δτι έλπίζομεν,
δτι ή κεφαλή ημών διά τής λαμπρας αυτής δια-
τηρήσεως θά συντέλεση δπως οριστικώς διαλευ-
κανθή το ζήτημα, αν τό έξ Άντίου γυναικειον
άγαλμα, έξ ου ώρμήθη τότε ή μελέτη ημών, άνήκη
εις τον κύκλον τών έργων τούτων, αλλά περι
τούτου δεν θέλω νά είπω έπι του παρόντος πλείονα,.
Τό όνομα του τεχνίτου Λεωχάρους, δπερ ήτο
τότε τό έξαγόμενον τής μελέτης ήμών, υποστηρί-
ζεται και έκ του τόπου τής ευρέσεως τής κεφαλής
ήμών, διότι έπι τής Ακροπόλεως ευρέθησαν τρεις
βάσεις εχουσαι τήν έπιγραφήν του τεχνίτου Λεω-
χάρους1, ων μία είνε ή μεγάλη, ήτις έφερε ποτε
το ανάθημα του Πανδαίτου και Πασικλέους, δπερ
δ Λεωχάρης έξειργάσατο μετά του Σθένιδος, και
ήτις δις μετεγράφη, τό τελευταΐον έπ' ονόματι του
Τραϊανού, Γερμανικού, Αυγούστου και Δρούσου.
"Ισως δ'είς τοιούτον τινα μεταβαπτισμόν οφεί-
λεται και ή σωτηρία τής κεφαλής. Ήτο αύτη
αυτοτελώς είργασμένη και προωρισμένη, δπως έν-
τεθή εις άγαλμα ένδεδυμένον, ώστε προς τον ανω-
τέρω σκοπόν ήρκει νά άφαιρεθή αύτη και νά άντι-
κατασταθή ύπ' άλλης αρμοδίας κεφαλής.
Προ παντός οί θησαυροί του μουσείου τής
Ακροπόλεως μαρτυροΰσι περι τής αληθείας του
δτι προ πάντων περιεσώθησαν μέχρι σήμερον, δσα
οί αρχαίοι είχον απόρριψη ώς άχρηστα.
Ή κεφαλή ήμών είνε λαμπρόν παράδειγμα ιδα-
νικής εικονιστικής παραστάσεως, ήτις έν τοις
χρόνοις τής υψίστης ακμής του νεκρικού άναγλύ-
1 Εον^ ΙιΐδοΙίΓ. Ογ. Βΐ1()Η. Ν° 79, 80, 83.
ΝΕΑΝΙΚΗ ΚΕΦΑΛΗ ΕΞ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ
4
τώπου, ή κεφαλή κατά τά λοιπά είνε ανέπαφος.
"Ενεκα τής τελευταίας ταύτης λεπτομέρειας μόνον
θά μνημονεύηται του λοιπού ή κεφαλή του Βερο-
λίνου εν τή ιστορία της καλλιτεχνίας, ενώ κατά
τά άλλα οφείλει αύτη νά υποχώρηση προ της έξ
Ακροπόλεως κεφαλής, ής τήν καλλιτεχνική ν έπε-
ξεργασίαν δυσκόλως λέξεις δύνανται νά έκφρά-
σωσιν, και μόνον δια του τά πάντα διακρίνοντος
οφθαλμού δύναται τις νά αίσθανθή.
Ί1 τέχνη της κεφαλής είνε κατά γραφικόν δλως
τρόπον, πλήρης λεπτών έλαφρών φωτοσκιάσεων,
αί'τινες προ παντός το άπαλον στόμα έπιχαρίτως
περιβαλλουσι, προς τούτοις δε και ή πλήρης ισχύος
αλλά λεπτή ρίζα της ρινός ώς και τά μικρά άνα-
πεπταμένα πτερύγια ταύτης, παρέχουσι καλλο-
νάς, ων στερούνται ου μόνον ή κεφαλή του Βερο-
λίνου, όπως αύτη νυν σώζεται, αλλά και αυτή ή
Έλευσινιακή προτομή. Άλλα και εν τοις οφΟαλ-
μοΐς, τω μετώπω και προ πάντων τή διαμορφώσει
του λαιμού, άτινα σώζονται εν τε τή τής Ακρο-
πόλεως κεφαλή και παρά τή προτομή τής Έλευ-
σΐνος, ή πρώτη βεβαίως δεν είνε κατωτέρα τής
δευτέρας.
Ή αριστοτεχνική έπεξεργασία τής σαρκός εξαί-
ρεται έ'τι μάλλον διά τής έργασίας τής κόμης,
ήτις, αν και αφελής, προδίδει όλως έξαίρετον καλ-
λιτεχνικήν άντίληψιν' το πλήθος των βοστρυχίων
ταύτης μόνον υπέρ το μέτωπον και κατά τους
κροτάφους άνορθουνται, ενώ κατά το όπίσθιον μέρος
πρόσκεινται ταύτα τω κρανίω. Ίπά τήν έλαφράν
τής κόμης σκέπην αποκρύπτονται τά ώτα, αλλά
προς τελείαν του προορισμού αυτής έκπλήρω-
σιν, όπως έξαίρη δήλα δή τήν λάμψιν του προσ-
ώπου, στερείται νυν ή κόμη του χρωματισμού,
δστις καθίστα καταληπτότερον τον χαρακτήρα τής
σχεδόν μόνον έν σχεδιαγραφία εκτελέσεως αυτής.
Τήν θέσιν τής νεανικής κεφαλής τής Ακροπό-
λεως έν τή ιστορία τής καλλιτεχνίας έπειράθημεν
νά καταόείξωμεν έπ' ευκαιρία τής έξετάσεως του
Βερολινείου αντιγράφου και διά τούτο μόνον εις
ύπαινιγμούς τινας δυνάμεθα νυν νά περιορισθώμεν.
Παρεδέχθημεν δτι έκεΐνο κατείχε μέση ν τινά θέσιν
μεταξύ του Σατύρου τής Λαμίας και του Εύβου-
λέως, ούτινος τήν καταπληκτικήν άναλογίαν προς
τήν ές Αλεξανδρείας κεφαλήν του Αλεξάνδρου
ύπεδηλώσαμεν ήδη τότε, έξη ρα μεν δ' έ'τι μάλλον
και τήν ύπο άλλων άναγνωρισθεΐσαν σχέσιν τοΟ
Σατύρου τής Λαμίας προς τον Γανυμήδη του
Λεωχάρους και προς το πρωτότυπον του Απόλ-
λωνος Ββ1νβ(1βΓβ. Διατεινόμενοι, δτι και περί τής
κεφαλής τής Ακροπόλεως ίσχύουσιν, δσα έκεΐ
έξεθέσαμεν, παρατηρουμεν μόνον, δτι αύτη εινε
κατά τι ίλαρωτέρα, και μάλλον κατά Πραξιτέ-
λειον τρόπον έρρυθμισμένη ή δ Εύβουλεύς, όστις,
ακριβώς επειδή έχει τι τό μή ίλαράν έν τή έκ-
φράσει, προσεκτήσατο τήν τόσον πρόχειρον ό'σον
και έσφαλμένην ταύτην έπωνυμίαν, κατά τήν ιδιό-
τητα δε ταύτην προσεγγίζει ή κεφαλή ημών μάλ-
λον προς τον Σάτυρον τής Λαμ,ίας. Συγχρόνως
δικαιούμεθα ενταύθα νά εί'πωμεν, δτι έλπίζομεν,
δτι ή κεφαλή ημών διά τής λαμπρας αυτής δια-
τηρήσεως θά συντέλεση δπως οριστικώς διαλευ-
κανθή το ζήτημα, αν τό έξ Άντίου γυναικειον
άγαλμα, έξ ου ώρμήθη τότε ή μελέτη ημών, άνήκη
εις τον κύκλον τών έργων τούτων, αλλά περι
τούτου δεν θέλω νά είπω έπι του παρόντος πλείονα,.
Τό όνομα του τεχνίτου Λεωχάρους, δπερ ήτο
τότε τό έξαγόμενον τής μελέτης ήμών, υποστηρί-
ζεται και έκ του τόπου τής ευρέσεως τής κεφαλής
ήμών, διότι έπι τής Ακροπόλεως ευρέθησαν τρεις
βάσεις εχουσαι τήν έπιγραφήν του τεχνίτου Λεω-
χάρους1, ων μία είνε ή μεγάλη, ήτις έφερε ποτε
το ανάθημα του Πανδαίτου και Πασικλέους, δπερ
δ Λεωχάρης έξειργάσατο μετά του Σθένιδος, και
ήτις δις μετεγράφη, τό τελευταΐον έπ' ονόματι του
Τραϊανού, Γερμανικού, Αυγούστου και Δρούσου.
"Ισως δ'είς τοιούτον τινα μεταβαπτισμόν οφεί-
λεται και ή σωτηρία τής κεφαλής. Ήτο αύτη
αυτοτελώς είργασμένη και προωρισμένη, δπως έν-
τεθή εις άγαλμα ένδεδυμένον, ώστε προς τον ανω-
τέρω σκοπόν ήρκει νά άφαιρεθή αύτη και νά άντι-
κατασταθή ύπ' άλλης αρμοδίας κεφαλής.
Προ παντός οί θησαυροί του μουσείου τής
Ακροπόλεως μαρτυροΰσι περι τής αληθείας του
δτι προ πάντων περιεσώθησαν μέχρι σήμερον, δσα
οί αρχαίοι είχον απόρριψη ώς άχρηστα.
Ή κεφαλή ήμών είνε λαμπρόν παράδειγμα ιδα-
νικής εικονιστικής παραστάσεως, ήτις έν τοις
χρόνοις τής υψίστης ακμής του νεκρικού άναγλύ-
1 Εον^ ΙιΐδοΙίΓ. Ογ. Βΐ1()Η. Ν° 79, 80, 83.