DOI Artikel:
Staēs, Balerios N.: Anaskaphai en Souniō
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14641#0071
115
ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΕΝ ΣΟΥΝΙΩ
116
τοΰ κρηπιδώματος του ναου συνεπεφερε και την
καταστροφήν της στουβής, του εκ λίθων άργών
δηλ. και χώματος παραγεμίσματος των διακένων
μεταξύ των τοίχων ούτω δέ ήναγκάσθημεν, προς
αποφυγήν μείζονος καταστροφής, κατά πρώτον μεν
να κατασκευάσωμεν άπλοΟν τοΐ'χον (ξηρολιθιάν)
άναλημματικόν, προς συγκράτησιν της στοιβής,
ιδία μεταξύ του τοίχου του οπισθόδομου και του
στυλοβάτου,ακολούθως δε να προβώμεν δια καταλ-
λήλων εργατών εις τελείαν άνακαίνισιν (ΓβδΙαιίΓα-
Ιϊοη) του καταστραφέντος κρηπιδώματος, ήτις,
άρξαμένη κατά το παρελθόν έ'τος, θά συντελεσθή,
ώς έλπίζομεν, κατά το παρόν και ουτω ο ναός θά
άνακτήση το άρχικόν αυτού σχήμα, τουλάχιστον
ώς προς την βάσιν αυτού.
Ή κατά τό 1884 γενομένη υπό του κ. ΟοΓρίθΙά
ανασκαφική έργασία (Μίΐΐΐιβϊΐαησβη έ'νθ. άνωτ.)
δεν απεκάλυψε μεν τον ναόν όλόκληρον, διότι εμει-
νεν άπασα ή αρκτική αυτού πλευρά κεκαλυμμένη
Οπό ερειπίων, έπέτρεψεν όμως ή γενομένη τότε
του ναοΰ έκκάθαρσις εις τον διαπρεπή άρχιτέκτονα
τήν μελέτην τών λεπτομερειών του ναου κατά τρό-
πον ούτως επαρκή, ώστε ήδυνήθη οΰτος, ού μό-
νον το έξαίρετον σχέδιον του ναου νά έκπονήση
(Μίΐίΐι. έ'νθ. άνωτ. πίν. 150ξ), αλλά και τήν λε-
πτομέρειαν νά εξακρίβωση , ην εί'κασεν άπλώς ό
όξυνούστατος Τβα1<θ 1 ότι ό ναός έκτίσθη επί αρ-
χαιοτέρου, Ίΐρούτζάργ^οντο^, πωρίνου τήν ΰλην, αρ-
χαϊκό 0 ναου, καταστραφέντος πιθανώς κατά τήν
είσβολήν τών Περσών εις Αττικήν.
Αί συμπληρωματικά! ημών άνασκαφαί συνεπώς,
όσον άφορα εις τον ναόν και τήν άρχιτεκτονικήν
αύτοΰ διάταξιν, δεν έπηγγέλλοντο νέας ανακαλύ-
ψεις, ουδέ προσεδοκώμεν ημείς, τον ναόν τελείως
άποκαθαίροντες άλλο τι ή τήν άνεύρεσιν λειψά-
νων του γλυπτού κόσμου του ναου. Και όμως ώς
προς τήν προσδοκίαν ημών ταύτην απογοητευτι-
κούς διεψεύσθημεν μή άνευρόντες ή εν μόνον τεμά-
άναφέρει δύο σωζομένας παραστάδας και μέρος τοΰ πρόναου, Ό Κα-
νβΙΙ δέν εύρεν η τήν μίαν μόνον, τήν και σήμερον υπάρ'χουσαν Ου-
δείς τούτων αναφέρει τι περί τοΰ' κρηπιδώματος, τό όποιον δ'μως καί
άν ήτο ήδη κατεστραμμένον τότε δέν θά έφαίνετο, άτε κεκαλυμμε'νον
υπό τών ερείπιων. Πιθανώτερον έν τούτοις φαίνεται ήμϊν δτι ή κατα-
στροφή της βάσεως τοΰ' ναου έγένετο κατά τάς αρχάς τοΰ παρόντος
αιώνος.
1 Παρβλ. ΌίβΌβΐη. V. Αΐΐίΐία ( μετάφρ. Γερμ.) σελ. 55. ΜίIΟΙΐ-
ΙιοΓβΓ, ΤβχΙ ζ. (1. Ο. ν. ΑΙΙ. ΗβίΊ III- VI σελ. 30.
χιον της ζωοφόρου, έφ ού εικονίζεται κρανοφόρος
γίγας μαχόμενος1, μή σωζόμενος όμως ή από της
οσφύος και άνω και εν διατηρήσει κακίστη, όπως
καί τά υπό του Ραβποίαδ (ΜίΐΐΗβΊ1ιιη§βη ένθ.άνωτ.
π ιν. 17-19) έκδοθ έντα άλλα τεμάχια της αυτής
ζωοφόρου. Τό κατωτέρω δημοσιευόμενον τσιγκο-
γράφημα παρέχει ίδέαν τοΰ γλυπτού τούτου, τοΰ
οποίου δέν έκρίναμεν άναγκαίαν τήν εις φωτοτυ-
πικόν πίνακα εκδοσιν.
Ώς πρός τό σχέδιον τοΰ ναοΰ λοιπόν, εξαιρέσει
άσηυ,άντων τινών διαφορών επί τοΰ καταυ.ετρήυ.α-
τος , ή ανασκαφή ημών δέν επέφερεν ουσιώδεις
μεταβολάς εις τό σχέδιον, το υπό τοΰ κ. ΒοτρΓβΙιΙ
έκπονηθέν. Δια τοΰτο καί δέν θά ένδιατρίψωμεν
εις τάς λεπτομέρειας τοΰ ναοΰ, όπως μή επανα-
λάβωμεν εξ ανάγκης όσα ο κ. ΟδΓρΜιΙ μετά το-
σαυτης ακριβείας έξέθηκεν έν τη σχετική αύτοΰ
πραγματεία. Τό μόνον άξιον λόγου νέον είνε ή άπο-
κάλυψις έσωτερικοΰ στυλοβάτου, όιήκοντος κατά
μήκος τών μακρών πλευρών, εκατέρωθεν τών τοί-
χων τοΰ σηκοΰ , καί επί τοΰ οποίου έστηρίζοντο
κίονες ύποβαστάζοντες τήν στέγην τοΰ σηκοΰ (Πρβ.
σχέδιον πίν. 6). Ή άπόστασις τοΰ στυλοβάτου
τούτου από τοΰ τοίχου τοΰ σηκοΰ είνε ελαχίστη
(1.25) οί δέ κίονες συνεπώς, όπως καί έν τω Ηραίω
της Ολυμπίας, καί έν τω ναώ της Αρτέμιδος έν
Έπιδαύρω καί άλλαχοΰ, έφαίνοντο σχεδόν κεκολ-
ληα.ένοι επί τοΰ τοίχου.Υπολείπεται έν τούτοις νά
έξακριβωθή, εάν ό στυλοβάτης ούτος άνήκεν εις τον
νέον ή εις τον παλαιόν ναόν, τοΰ οποίου άπαν τό κρη-
πίδωμα (Πρβ. σχέδιον ϋοΓρί'βΙά, ένθα σημειοΰται
τοΰτο δι' ερυθράς γραμμής) έχρησιμοποιήθη κατά
τήν άνέγερσιν τοΰ νέου ναοΰ. Τό ζήτημα είνε πως
δυσχερές. Καί όμως έξετάζων τις έπισταμένως τό
κτίριον θά πεισθή,έκ της αρμονικής κυρίως συνθέ-
σεως τών λίθων, ότι ό εσωτερικός ούτος στυλοβά-
της δέν προσετέθη άκολούθως άλλ' ότι ύπήρχεν
αρχικώς. Συνεπώς δ' έξάγεται έκ τούτου ότι ό πώ-
1 Ή πλάς σώζεται κατά τό ήμισυ άριστερόν αυτής περίπου, εχει δέ
διαστάσεις πλάτος μέν 0,70 καί ύψ. 0,65. Ή θέσις του πίπτοντος
ήδη επί τής άσπίδος αύτοΰ γίγαντος εινε ή συνήθως άπαντώσα εν γι-
γαντομαχίας σκηναΐς, ιδίως έπ'ι άγγείων. Ή επεξεργασία τοΰ άνα-
γλύφου είνε άριστη. Ή μορφή δέ τοΰ γίγαντος έκοσμείτο δι1 ένθε-
των χαλκών αντικειμένων, ώς δηλοΰται τοΰτο διά τών σωζόμενων
οπών περί τό κράνος καί έν τή άσπίδΥ τοιαύτα κοσμήματα παρετη-
ρήθησαν καί επί τών άλλων τής ζωοφόρου πλακών. Πρβλ. Κ&Ι)Π-
01118, έ'νθ. άνωτ.
ΑΝΑΣΚΑΦΑΙ ΕΝ ΣΟΥΝΙΩ
116
τοΰ κρηπιδώματος του ναου συνεπεφερε και την
καταστροφήν της στουβής, του εκ λίθων άργών
δηλ. και χώματος παραγεμίσματος των διακένων
μεταξύ των τοίχων ούτω δέ ήναγκάσθημεν, προς
αποφυγήν μείζονος καταστροφής, κατά πρώτον μεν
να κατασκευάσωμεν άπλοΟν τοΐ'χον (ξηρολιθιάν)
άναλημματικόν, προς συγκράτησιν της στοιβής,
ιδία μεταξύ του τοίχου του οπισθόδομου και του
στυλοβάτου,ακολούθως δε να προβώμεν δια καταλ-
λήλων εργατών εις τελείαν άνακαίνισιν (ΓβδΙαιίΓα-
Ιϊοη) του καταστραφέντος κρηπιδώματος, ήτις,
άρξαμένη κατά το παρελθόν έ'τος, θά συντελεσθή,
ώς έλπίζομεν, κατά το παρόν και ουτω ο ναός θά
άνακτήση το άρχικόν αυτού σχήμα, τουλάχιστον
ώς προς την βάσιν αυτού.
Ή κατά τό 1884 γενομένη υπό του κ. ΟοΓρίθΙά
ανασκαφική έργασία (Μίΐΐΐιβϊΐαησβη έ'νθ. άνωτ.)
δεν απεκάλυψε μεν τον ναόν όλόκληρον, διότι εμει-
νεν άπασα ή αρκτική αυτού πλευρά κεκαλυμμένη
Οπό ερειπίων, έπέτρεψεν όμως ή γενομένη τότε
του ναοΰ έκκάθαρσις εις τον διαπρεπή άρχιτέκτονα
τήν μελέτην τών λεπτομερειών του ναου κατά τρό-
πον ούτως επαρκή, ώστε ήδυνήθη οΰτος, ού μό-
νον το έξαίρετον σχέδιον του ναου νά έκπονήση
(Μίΐίΐι. έ'νθ. άνωτ. πίν. 150ξ), αλλά και τήν λε-
πτομέρειαν νά εξακρίβωση , ην εί'κασεν άπλώς ό
όξυνούστατος Τβα1<θ 1 ότι ό ναός έκτίσθη επί αρ-
χαιοτέρου, Ίΐρούτζάργ^οντο^, πωρίνου τήν ΰλην, αρ-
χαϊκό 0 ναου, καταστραφέντος πιθανώς κατά τήν
είσβολήν τών Περσών εις Αττικήν.
Αί συμπληρωματικά! ημών άνασκαφαί συνεπώς,
όσον άφορα εις τον ναόν και τήν άρχιτεκτονικήν
αύτοΰ διάταξιν, δεν έπηγγέλλοντο νέας ανακαλύ-
ψεις, ουδέ προσεδοκώμεν ημείς, τον ναόν τελείως
άποκαθαίροντες άλλο τι ή τήν άνεύρεσιν λειψά-
νων του γλυπτού κόσμου του ναου. Και όμως ώς
προς τήν προσδοκίαν ημών ταύτην απογοητευτι-
κούς διεψεύσθημεν μή άνευρόντες ή εν μόνον τεμά-
άναφέρει δύο σωζομένας παραστάδας και μέρος τοΰ πρόναου, Ό Κα-
νβΙΙ δέν εύρεν η τήν μίαν μόνον, τήν και σήμερον υπάρ'χουσαν Ου-
δείς τούτων αναφέρει τι περί τοΰ' κρηπιδώματος, τό όποιον δ'μως καί
άν ήτο ήδη κατεστραμμένον τότε δέν θά έφαίνετο, άτε κεκαλυμμε'νον
υπό τών ερείπιων. Πιθανώτερον έν τούτοις φαίνεται ήμϊν δτι ή κατα-
στροφή της βάσεως τοΰ' ναου έγένετο κατά τάς αρχάς τοΰ παρόντος
αιώνος.
1 Παρβλ. ΌίβΌβΐη. V. Αΐΐίΐία ( μετάφρ. Γερμ.) σελ. 55. ΜίIΟΙΐ-
ΙιοΓβΓ, ΤβχΙ ζ. (1. Ο. ν. ΑΙΙ. ΗβίΊ III- VI σελ. 30.
χιον της ζωοφόρου, έφ ού εικονίζεται κρανοφόρος
γίγας μαχόμενος1, μή σωζόμενος όμως ή από της
οσφύος και άνω και εν διατηρήσει κακίστη, όπως
καί τά υπό του Ραβποίαδ (ΜίΐΐΗβΊ1ιιη§βη ένθ.άνωτ.
π ιν. 17-19) έκδοθ έντα άλλα τεμάχια της αυτής
ζωοφόρου. Τό κατωτέρω δημοσιευόμενον τσιγκο-
γράφημα παρέχει ίδέαν τοΰ γλυπτού τούτου, τοΰ
οποίου δέν έκρίναμεν άναγκαίαν τήν εις φωτοτυ-
πικόν πίνακα εκδοσιν.
Ώς πρός τό σχέδιον τοΰ ναοΰ λοιπόν, εξαιρέσει
άσηυ,άντων τινών διαφορών επί τοΰ καταυ.ετρήυ.α-
τος , ή ανασκαφή ημών δέν επέφερεν ουσιώδεις
μεταβολάς εις τό σχέδιον, το υπό τοΰ κ. ΒοτρΓβΙιΙ
έκπονηθέν. Δια τοΰτο καί δέν θά ένδιατρίψωμεν
εις τάς λεπτομέρειας τοΰ ναοΰ, όπως μή επανα-
λάβωμεν εξ ανάγκης όσα ο κ. ΟδΓρΜιΙ μετά το-
σαυτης ακριβείας έξέθηκεν έν τη σχετική αύτοΰ
πραγματεία. Τό μόνον άξιον λόγου νέον είνε ή άπο-
κάλυψις έσωτερικοΰ στυλοβάτου, όιήκοντος κατά
μήκος τών μακρών πλευρών, εκατέρωθεν τών τοί-
χων τοΰ σηκοΰ , καί επί τοΰ οποίου έστηρίζοντο
κίονες ύποβαστάζοντες τήν στέγην τοΰ σηκοΰ (Πρβ.
σχέδιον πίν. 6). Ή άπόστασις τοΰ στυλοβάτου
τούτου από τοΰ τοίχου τοΰ σηκοΰ είνε ελαχίστη
(1.25) οί δέ κίονες συνεπώς, όπως καί έν τω Ηραίω
της Ολυμπίας, καί έν τω ναώ της Αρτέμιδος έν
Έπιδαύρω καί άλλαχοΰ, έφαίνοντο σχεδόν κεκολ-
ληα.ένοι επί τοΰ τοίχου.Υπολείπεται έν τούτοις νά
έξακριβωθή, εάν ό στυλοβάτης ούτος άνήκεν εις τον
νέον ή εις τον παλαιόν ναόν, τοΰ οποίου άπαν τό κρη-
πίδωμα (Πρβ. σχέδιον ϋοΓρί'βΙά, ένθα σημειοΰται
τοΰτο δι' ερυθράς γραμμής) έχρησιμοποιήθη κατά
τήν άνέγερσιν τοΰ νέου ναοΰ. Τό ζήτημα είνε πως
δυσχερές. Καί όμως έξετάζων τις έπισταμένως τό
κτίριον θά πεισθή,έκ της αρμονικής κυρίως συνθέ-
σεως τών λίθων, ότι ό εσωτερικός ούτος στυλοβά-
της δέν προσετέθη άκολούθως άλλ' ότι ύπήρχεν
αρχικώς. Συνεπώς δ' έξάγεται έκ τούτου ότι ό πώ-
1 Ή πλάς σώζεται κατά τό ήμισυ άριστερόν αυτής περίπου, εχει δέ
διαστάσεις πλάτος μέν 0,70 καί ύψ. 0,65. Ή θέσις του πίπτοντος
ήδη επί τής άσπίδος αύτοΰ γίγαντος εινε ή συνήθως άπαντώσα εν γι-
γαντομαχίας σκηναΐς, ιδίως έπ'ι άγγείων. Ή επεξεργασία τοΰ άνα-
γλύφου είνε άριστη. Ή μορφή δέ τοΰ γίγαντος έκοσμείτο δι1 ένθε-
των χαλκών αντικειμένων, ώς δηλοΰται τοΰτο διά τών σωζόμενων
οπών περί τό κράνος καί έν τή άσπίδΥ τοιαύτα κοσμήματα παρετη-
ρήθησαν καί επί τών άλλων τής ζωοφόρου πλακών. Πρβλ. Κ&Ι)Π-
01118, έ'νθ. άνωτ.