DOI article:
Philios, Demetrius: Anaglyptos epitymbios archaïkē stēlē
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.14653#0037
ΑΝΑΓΤΤΠΤΟΣ ΕΠΙΤΤΜΒΙΟΣ ΑΡΧΑΪΚΗ ΣΤΗΛΗ
54
(λάτιον, δπερ, ώς νΟν — άντες δέχονται, εικονίζει
■όττ^ίΓο^οο^ον1 δεν δύναται νά ληφθη 6π οψιν,
διότι, άν σήμερον δεν εχει ασπίδα, τούτο ούόέν
αποδεικνύει, άφοΰ πάντες δέχονται ότι ειχε καί δτι
πρέπει δια της φαντασίας ούτω νά συμπληρωΟή
(έχον δηλ. την άσπίδα) το άγαλαάτιον. Αί δέ
•αγγειογραφία·., εν αΐς φέρονται εικονισμένοι όπλιτο-
•δρόμοι άνευ της άσπίδος, επίσης δεν δύνανται νά
ληφΟώσιν ύπ' οψιν, ώς μή συντελοΟσαι εις τον
σκοπον μας, ακου ευκόλως κατανοείται, οιατι η
άσπ'ις έν ταύταις παρελείφθη, άν και περί όπλιτο-
δρόαων πρόκειταιΑπομένει λοιπόν μόνον το
χαλκοΰν άγαλαάτιον της έν Βιέννη αυτοκρατορι-
κής Συλλογής. Ό εκδότης τοΟ αγαλματίου ΗϋΡΐ-
Λνΐμ (,ΙαΙπ'βδΙιΗϊβ <1β8 ϋ«1βι ΓβΊοΙπδοΙιβιι Αγ. ΙηδΙ.
1902 σελ. 165 καί έξ.) έπιαένων εις την έκδοχήν
■αύτοΰ ώς όπλιτοδρόμου προσπαθεί νά έςηγήση την
παράλειψιν της άσπίδος ώς δύναται κάλλιον, άπο-
ρον μόνον πώς δεν έπήλΟεν αύτώ κατά νουν 5,τι δ
Ηθίδοΐι ήδη ( \νβίΙι§β8θΙιβη1ίβ σελ. 39) έσημείωσε
δτι « ϊσως και τΌ άγαλμα τοΟ Κλεοίτα ( ΓΙαυσ. 1,
24, 3) κράνο<; άνηρ επικείμενος έκληπτέον ώς
εικόνα όπλιτοδρόμου, άφου τό εϊς Πίνδαρον Σχό-
λιον (ΙΙυΟ. IX ρ. 401, Β) ομοίως χαρακτηρίζει
ώς ανδριάντα έχοντα κράνος τό έν Δελφοϊς
άγαλμα του όπλιτοδρόμου Τηλεσικράτους ».
Τούτων δ' ούτως έχόντων νομίζω ότι ουδαμώς
1 Παράδ. Ηααββί' έν ,ΙίΐΙιιΙηιοΙι ά. Αγ. Iπ. 1887 σελ. 95 καί Ιξ,
*α! 1895 σελ. 182 χα» Ιξ. ΒαΙ. ά. 0. ΗβΙ. 1897 σελ. 211 καί Ιξ.
(ϋβ ΚίίΙιΙοΓ). Αφού δ' εμνημόνευσα αυτού ενταύθα κρίνω οχι
άσκοπον νά παρατηρήσω τα εςή;. Εϊ; τό ζήτημα, άν τό άγαλαάτιον
■εικονίζει ώ; λέγει ό ΗααββΓ, I .ΙίΐΙιΙ'ΐΗΙοΙΐ 1895 σελ. 200, παράδ.
καϊ ^^.^1^ι>ι1^^1 1887 σελ. 102) .... οίαοη ΗορΙίΙοιΙι-οιηβη ίηι
ΜοιηβηΙ νΟΓ (ΙβΓΤΙ Λΐ)ΙαυΓ η ώς λέγει ό άβ ΙϋάάβΓ (ε.ά. σίλ. 251)
υιι ΗορΙίΙοάΐ'οπίθ ςυί β'όχβΐΌβ ;ι &Ηΐιΐβι- ρΐίΊυιΙαιιΙ αίπβϊ ααχ
ΟβΙίΧ ρΐΐΐδ δβΐ'ίβυχ <1β ϋίαιίβ |παράδ. ομω; καί σελ. 221) δέν επεμ-
βαίνω, διότι τούτο κείται έξω τού Οέματό; μου. Άναγχαϊον ό'μωί
κρίνιο νά παρατηρήσω οτι οΰδόλω; εννοώ τίνα δύναται νά έχη
σχέσιν πρός τό πράγμα το χωρίον τού Παυσανίου (άβ ΚίίΙίΙβΓ ε. ά.
σελ. 223) όπληο&ρομεΐν άοχήσαντος, αφού βεβαίως τούτο δεν ση-
μαίνει δβχβΓζαη! ;ι ΠιομΙίΙοάΐΌΠΐϊβ οπω; ό άβ ΪΙιάάβν Οπέλαδεν.
Εννοείται δ' οίκοθεν ότι και όσα έπί τη; αύτη; ήμαρτημένη; ερμη-
νείας τού χωρίου τού περιηγητού στηριζόμενο; ό άβ ΚκΙ(1βΓ έγραψε
(ε. ά. σελ. 254) περί τού έν Άχροπόλει αγάλματος τού Έ.-ιιχαρίνον
είναι αστήρικτα καί κατ' άκολουθίαν αστήρικτα καί τά λεγόμενα
περί τη; σ/έσεω; τού αγαλματίου τή; Τυδίγγης πρό; τό τη; Λκρο-
Τίόλεω; άγαλμα καθόσον επί τή; ανωτέρω ερμηνεία; τού χωρίου του
Παυσανίου βασίζονται.
2 Παράδ. ,ΙαΙΐΐ'1)ϋθΙι ( 1895 > σελ. 190 άριΟ. 15 σελ. 196 άριθ. 23
ΒαΙ. Ο. ΗβΙ. 1897 σελ. 218, 244, 249. ,Ι&ΙιιβδΙιβίΊβ <1β5 δίίβι·-
τβϊοΐιϊδοΐιοιι ΑιόΙι. ΙιΐδΐϊίαΙββ τομ. V ( 1902) σελ.167.
σφάλλομεν δεχόμενοι ότι και ή ήαετέρα στήλη ει-
κονίζει όπλιτοορόμον, άα>ου' περί ταύτης προκειμέ-
νου δυνάμεθα νά διισχυρισΟώμεν όχι μόνον ότι
ήρκει τό κράνος νά χαρακτηρίση τόν δρομέα αύ-
της (καί ότι εικονίζει δρομέα ούδε'ις ό άρνούμενος)
ώς όπΛιτοδρόμον, άλλα καί ότι Ό την στήλην έρ-
γασΟείς ένεκα τεχνικών λόγων παρέλειψε την
άσπίδα. Αύτη προστιΟεαένη Οά κατέστρεφε τήν
ό'λην εικόνα.
Άλλ' άν είναι όπ.Ιιτοδρόμος Ό της ημετέρας
στήλης δρομεύς είναι συγχρόνως καί δοΛυχοδρό-
ρ,ος τούς βραχίονας κατά τους των δολιχοδρόμων
έν προβολή άνέχων. Άλλ' έχομεν μαρτυρίας περί
δολιχοδρομίας έν οπλοις ή τουλάχιστον μνημεία
ύποδηλοΟντα τοΰτο;
Τά τοΟ όπλίτου δρόμου φαίνεται ότι άκόμη δεν
διεσαφηνίσΟησαν έπαρκώς'. Ό Ηαυ§βι· (έ.ά. 1887
σελ. 103 καί 1895 σελ. 196) δέχεται ό'τι ύπήρ-
χεν οπλίτης δρόμος άκίονς (ενός σταδίου) δίαν-
1ος (δύο σταδίων) καί προσέτι καί δίπ.Ιονς δί-
αυ.Ιος (δηλ. τεσσάρων σταδίων ορόμος). Τά ότι
δέ καί διτζΛονς δίανίος υπήρχε συμπεραίνει
στηριζόμενος ιδίως εις τήν έρμηνείαν, ήν αύτός δί-
δει είς τινα μνημεία" ό (1β Ηκ1(1θι· καί τήν γνώμην
οτι άπΑονς (ενός δηλ. σταδίου) υπήρχε οπλίτης
δρόμος άρνεϊται (ορθώς ώς καί έμοί δοκεΐ)- και
τήν έρμηνείαν του ΗααδβΓ των μνημείων έκείνων,
έξ ής ό διπλοΟς συμπεραίνεται δίαυλος, εύλόγως,
ώς νομίζω, άποκρούει καί δέχεται ότι μόνον δίαυ-
λον οί όπλϊται ήγωνίζοντο. Καί όμως έκ τοΟ χω-
ρίου τοΟ Φιλοστράτου (Γυμναστ.7) . . . «ους ένο-
πλους3 τε καί ίππίους όνομάζουσιν » έν συνδυασμώ
προς τό χωρίον τοΟ Παυσανίου (6, 16, 4) «δρό-
μου δέ εΐσι του ίππίου μήκος μέν δίαυλοι δύο »
εύλόγως, νομίζω, εξήχθη τό συμπέρασμα4 ότι έν
Νεμέα τουλάχιστον ύπήρχεν οπλίτης δρόμος τεσ-
σάρων σταδίων. ΤοΟτο δ' έ'χων ύπ' όψιν ό ΗίΐΓίννΐ^
(ε. ά. σελ. 167), το τής Βιέννης άγαλμάτιον,
δπερ ώσαύτως άνέχει τάς χ_εϊρας κατά τούς δολι-
χοδρόμους καί προς τούτοις τήν γραφών (ήν καϊ
< Ατυχώς τά έργον τοϋ Κΐ'&αίβ Ο^ίηηίΐκΙϊΙν αιΐ(1 Α^οιιίκίίΙν ίΙβΓ
ΗβΠβηβΙΙ δέν ειχον πρό οφθαλμών γράφων τά άνοιτέρω.
2 "Ε. ά. σελ. 243 καί έξ.
3 Παράδ. καί ΙΐανοΙ, ΜυηυΐϊίβηΙϋ άβ ΓΑγΙ, πίν. 64 σελ. 6.
4 Παράδ. καί ΟίοΙΪΟηη&ΪΓβ (1ϋ>; ΑηΙίηαίΙ«8 (Οαΐ'βΐηΐιΐίΐ'^ 61
8ϋ^Ιίθ) 0ΐΙΙ'811!>, σελ. 1645.
54
(λάτιον, δπερ, ώς νΟν — άντες δέχονται, εικονίζει
■όττ^ίΓο^οο^ον1 δεν δύναται νά ληφθη 6π οψιν,
διότι, άν σήμερον δεν εχει ασπίδα, τούτο ούόέν
αποδεικνύει, άφοΰ πάντες δέχονται ότι ειχε καί δτι
πρέπει δια της φαντασίας ούτω νά συμπληρωΟή
(έχον δηλ. την άσπίδα) το άγαλαάτιον. Αί δέ
•αγγειογραφία·., εν αΐς φέρονται εικονισμένοι όπλιτο-
•δρόμοι άνευ της άσπίδος, επίσης δεν δύνανται νά
ληφΟώσιν ύπ' οψιν, ώς μή συντελοΟσαι εις τον
σκοπον μας, ακου ευκόλως κατανοείται, οιατι η
άσπ'ις έν ταύταις παρελείφθη, άν και περί όπλιτο-
δρόαων πρόκειταιΑπομένει λοιπόν μόνον το
χαλκοΰν άγαλαάτιον της έν Βιέννη αυτοκρατορι-
κής Συλλογής. Ό εκδότης τοΟ αγαλματίου ΗϋΡΐ-
Λνΐμ (,ΙαΙπ'βδΙιΗϊβ <1β8 ϋ«1βι ΓβΊοΙπδοΙιβιι Αγ. ΙηδΙ.
1902 σελ. 165 καί έξ.) έπιαένων εις την έκδοχήν
■αύτοΰ ώς όπλιτοδρόμου προσπαθεί νά έςηγήση την
παράλειψιν της άσπίδος ώς δύναται κάλλιον, άπο-
ρον μόνον πώς δεν έπήλΟεν αύτώ κατά νουν 5,τι δ
Ηθίδοΐι ήδη ( \νβίΙι§β8θΙιβη1ίβ σελ. 39) έσημείωσε
δτι « ϊσως και τΌ άγαλμα τοΟ Κλεοίτα ( ΓΙαυσ. 1,
24, 3) κράνο<; άνηρ επικείμενος έκληπτέον ώς
εικόνα όπλιτοδρόμου, άφου τό εϊς Πίνδαρον Σχό-
λιον (ΙΙυΟ. IX ρ. 401, Β) ομοίως χαρακτηρίζει
ώς ανδριάντα έχοντα κράνος τό έν Δελφοϊς
άγαλμα του όπλιτοδρόμου Τηλεσικράτους ».
Τούτων δ' ούτως έχόντων νομίζω ότι ουδαμώς
1 Παράδ. Ηααββί' έν ,ΙίΐΙιιΙηιοΙι ά. Αγ. Iπ. 1887 σελ. 95 καί Ιξ,
*α! 1895 σελ. 182 χα» Ιξ. ΒαΙ. ά. 0. ΗβΙ. 1897 σελ. 211 καί Ιξ.
(ϋβ ΚίίΙιΙοΓ). Αφού δ' εμνημόνευσα αυτού ενταύθα κρίνω οχι
άσκοπον νά παρατηρήσω τα εςή;. Εϊ; τό ζήτημα, άν τό άγαλαάτιον
■εικονίζει ώ; λέγει ό ΗααββΓ, I .ΙίΐΙιΙ'ΐΗΙοΙΐ 1895 σελ. 200, παράδ.
καϊ ^^.^1^ι>ι1^^1 1887 σελ. 102) .... οίαοη ΗορΙίΙοιΙι-οιηβη ίηι
ΜοιηβηΙ νΟΓ (ΙβΓΤΙ Λΐ)ΙαυΓ η ώς λέγει ό άβ ΙϋάάβΓ (ε.ά. σίλ. 251)
υιι ΗορΙίΙοάΐ'οπίθ ςυί β'όχβΐΌβ ;ι &Ηΐιΐβι- ρΐίΊυιΙαιιΙ αίπβϊ ααχ
ΟβΙίΧ ρΐΐΐδ δβΐ'ίβυχ <1β ϋίαιίβ |παράδ. ομω; καί σελ. 221) δέν επεμ-
βαίνω, διότι τούτο κείται έξω τού Οέματό; μου. Άναγχαϊον ό'μωί
κρίνιο νά παρατηρήσω οτι οΰδόλω; εννοώ τίνα δύναται νά έχη
σχέσιν πρός τό πράγμα το χωρίον τού Παυσανίου (άβ ΚίίΙίΙβΓ ε. ά.
σελ. 223) όπληο&ρομεΐν άοχήσαντος, αφού βεβαίως τούτο δεν ση-
μαίνει δβχβΓζαη! ;ι ΠιομΙίΙοάΐΌΠΐϊβ οπω; ό άβ ΪΙιάάβν Οπέλαδεν.
Εννοείται δ' οίκοθεν ότι και όσα έπί τη; αύτη; ήμαρτημένη; ερμη-
νείας τού χωρίου τού περιηγητού στηριζόμενο; ό άβ ΚκΙ(1βΓ έγραψε
(ε. ά. σελ. 254) περί τού έν Άχροπόλει αγάλματος τού Έ.-ιιχαρίνον
είναι αστήρικτα καί κατ' άκολουθίαν αστήρικτα καί τά λεγόμενα
περί τη; σ/έσεω; τού αγαλματίου τή; Τυδίγγης πρό; τό τη; Λκρο-
Τίόλεω; άγαλμα καθόσον επί τή; ανωτέρω ερμηνεία; τού χωρίου του
Παυσανίου βασίζονται.
2 Παράδ. ,ΙαΙΐΐ'1)ϋθΙι ( 1895 > σελ. 190 άριΟ. 15 σελ. 196 άριθ. 23
ΒαΙ. Ο. ΗβΙ. 1897 σελ. 218, 244, 249. ,Ι&ΙιιβδΙιβίΊβ <1β5 δίίβι·-
τβϊοΐιϊδοΐιοιι ΑιόΙι. ΙιΐδΐϊίαΙββ τομ. V ( 1902) σελ.167.
σφάλλομεν δεχόμενοι ότι και ή ήαετέρα στήλη ει-
κονίζει όπλιτοορόμον, άα>ου' περί ταύτης προκειμέ-
νου δυνάμεθα νά διισχυρισΟώμεν όχι μόνον ότι
ήρκει τό κράνος νά χαρακτηρίση τόν δρομέα αύ-
της (καί ότι εικονίζει δρομέα ούδε'ις ό άρνούμενος)
ώς όπΛιτοδρόμον, άλλα καί ότι Ό την στήλην έρ-
γασΟείς ένεκα τεχνικών λόγων παρέλειψε την
άσπίδα. Αύτη προστιΟεαένη Οά κατέστρεφε τήν
ό'λην εικόνα.
Άλλ' άν είναι όπ.Ιιτοδρόμος Ό της ημετέρας
στήλης δρομεύς είναι συγχρόνως καί δοΛυχοδρό-
ρ,ος τούς βραχίονας κατά τους των δολιχοδρόμων
έν προβολή άνέχων. Άλλ' έχομεν μαρτυρίας περί
δολιχοδρομίας έν οπλοις ή τουλάχιστον μνημεία
ύποδηλοΟντα τοΰτο;
Τά τοΟ όπλίτου δρόμου φαίνεται ότι άκόμη δεν
διεσαφηνίσΟησαν έπαρκώς'. Ό Ηαυ§βι· (έ.ά. 1887
σελ. 103 καί 1895 σελ. 196) δέχεται ό'τι ύπήρ-
χεν οπλίτης δρόμος άκίονς (ενός σταδίου) δίαν-
1ος (δύο σταδίων) καί προσέτι καί δίπ.Ιονς δί-
αυ.Ιος (δηλ. τεσσάρων σταδίων ορόμος). Τά ότι
δέ καί διτζΛονς δίανίος υπήρχε συμπεραίνει
στηριζόμενος ιδίως εις τήν έρμηνείαν, ήν αύτός δί-
δει είς τινα μνημεία" ό (1β Ηκ1(1θι· καί τήν γνώμην
οτι άπΑονς (ενός δηλ. σταδίου) υπήρχε οπλίτης
δρόμος άρνεϊται (ορθώς ώς καί έμοί δοκεΐ)- και
τήν έρμηνείαν του ΗααδβΓ των μνημείων έκείνων,
έξ ής ό διπλοΟς συμπεραίνεται δίαυλος, εύλόγως,
ώς νομίζω, άποκρούει καί δέχεται ότι μόνον δίαυ-
λον οί όπλϊται ήγωνίζοντο. Καί όμως έκ τοΟ χω-
ρίου τοΟ Φιλοστράτου (Γυμναστ.7) . . . «ους ένο-
πλους3 τε καί ίππίους όνομάζουσιν » έν συνδυασμώ
προς τό χωρίον τοΟ Παυσανίου (6, 16, 4) «δρό-
μου δέ εΐσι του ίππίου μήκος μέν δίαυλοι δύο »
εύλόγως, νομίζω, εξήχθη τό συμπέρασμα4 ότι έν
Νεμέα τουλάχιστον ύπήρχεν οπλίτης δρόμος τεσ-
σάρων σταδίων. ΤοΟτο δ' έ'χων ύπ' όψιν ό ΗίΐΓίννΐ^
(ε. ά. σελ. 167), το τής Βιέννης άγαλμάτιον,
δπερ ώσαύτως άνέχει τάς χ_εϊρας κατά τούς δολι-
χοδρόμους καί προς τούτοις τήν γραφών (ήν καϊ
< Ατυχώς τά έργον τοϋ Κΐ'&αίβ Ο^ίηηίΐκΙϊΙν αιΐ(1 Α^οιιίκίίΙν ίΙβΓ
ΗβΠβηβΙΙ δέν ειχον πρό οφθαλμών γράφων τά άνοιτέρω.
2 "Ε. ά. σελ. 243 καί έξ.
3 Παράδ. καί ΙΐανοΙ, ΜυηυΐϊίβηΙϋ άβ ΓΑγΙ, πίν. 64 σελ. 6.
4 Παράδ. καί ΟίοΙΪΟηη&ΪΓβ (1ϋ>; ΑηΙίηαίΙ«8 (Οαΐ'βΐηΐιΐίΐ'^ 61
8ϋ^Ιίθ) 0ΐΙΙ'811!>, σελ. 1645.