DOI Artikel:
Keramopulos, Antōnios D.: Epigraphai apeleutherōtikai ex Amphissēs
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14654#0069
117
ΕΠΙΓΑΦΑΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΑΙ ΕΞ ΑΜΦΙΣΣΗΣ
118
σης ελευθερίας ήτο δυνατόν νά μεταβληθή έπί του
λίθου ή μορφή των πρωτογράφων .
Στ. 4. Το όνομα Σωτηρος είνε σύνηθες όνομα
δούλων γυναικών έν ταΐς άπελευθερωτικαΐς έπι-
γραφαΐς" γινώσκομεν δε δύο ετέρας τοιαύτας γυ-
ναίκας έπίσης έκ Βοιωτίας καταγόμενα; ώς καί ή
τήσδε της επιγραφής 2.
Στ. ο. Τί εκείτο μεταξύιταύαν—καθεΰτακε, δεν
δύνχυ,αι νά μαντεύσω. Εκ της ό'λης διαθέσεως του
συαβολαίου ουδέν άξιον λόγου αισθάνομαι έλλει-
παν καί δυνάμενον νά τεθή ένταυθα. θά έδεχόμην
δε, ό'τι ό λιθοξόος ηθέλησε νά άποφύγη τάς ανω-
μαλίας του λίθου έν τω μέρει τούτω ύπερπη-
δών αύτάς, άν μή όιέκρινον έν τω χάσματι ί'/νη
γραμμάτων δυσ|υμβλήτων. Ίσως όμως είχεν αρ-
χίσει νά χαράσση την πρότασιν «καθώς έπί-
στενσε τω θεώ τάν ώνάν Σωτήριο, », ήτις πρότα-
σις κατά την συνήθειχν έπρεπε νά τεθη μετά την
δήλωτιν περί της λήψεως της τιμής [« καί τάν τι-
μάν εγομεν πάΰαν»), οτε δε παρετηρήθη, ό'τι ή
φράσις έκείνη ήτο ήδη κεχαραγμένη έν στ. 3, έγ-
κατελείφθη ή έπανάληψις αυτής έν στ. ο καί
άπεξέσθησαν ατελώς τά χαρα/θέντα γράμματα3.
Στ. 4. Ή λέξις βεβαυωτης έν τή έννοια του
έγγυητου είνε σπανία έν ταΐς παλαιοτέραις μάλι-
στα άπελευθερωτικαϊς έπιγραφαΐς. Εύρηται δ
ομως έν ταΐς νεωτέραις4, έπί αιγυπτιακών παπύ-
ρινων έγγράφων5, έν έπιγραφή έξ Άμφιπόλεως 6
καί παρά τω Πλουτάρν/ω '. Το σύνηθες όνομα τών
έγγυητών έν ταΐς άπελευθερωτικαΐς έπιγραφαΐς
εϊνε βεδαυωτήρ 8.
Στ. 5-6 κατά] \ τον νόμ]ο[ν. Ή άνάγνωσις
1 Παρόμοια παραδείγματα έν ΒΟΗ 1898 σελ. 103, ίο. 95, στ.
6-7· σελ. 129, άρ. 112, στ. 15· πρβλ. ΒααηαοΙί έ'. ί. 2148. —
Πλείονα περί τούτου κατωτέρω.
2 ΒΟΗ, 1898 σελ. 30. ΒαιιηειοΙί ε. ά. 2151, Ενθα καί περί της
κλίσεως καί του τονισμού του ονόματος (Σώτηρις ή Σωτηρίς ; ).
3 Τοιαϋται διορθώσεις έγίνοντο ένεκα αμαρτημάτων τών λιθοςόων
καί εν λίαν σπουδαιοτε'ραις καί δη δημοσίοις γράμμασι. Πρβλ. ΟΙΑ,
II 809.
* ΒΟΗ, 1898, σελ. 137, ίο. 118 (του 30 μ. Χ.)
5ΜΪ116Ϊ5, Κβίθ1ΐ8ΓββΜ ιιηά νΌΙ/08Γβθ/ΐΙ σελ. 503 έ5. \νΠ-
οΐίβη, ΟΗββΜβοΙιβ Οβίΐ'αάα I, σελ. 553 έξ.
6 ΟίΙΙβηΙιβί'^ΘΓ, 8]/ΙΙθ0β2 832 («μακεδόνικων χρο'νων»).
7 Όβ νίίαπάο αβΓβ αϊ. I. ζ)ιω νιοάο αάηίαίον αδ αιη.
ίηίβτη. 1.
8 "Αλλα ονόματα τών έγγυητών ορα έν Αηβίβηί ς/νββίΐ, ίηβοΗ-
ρΐίοηβ ίη ίΐιβ ΒηίίβΚ ΜηΒβητη Π, σελ. 147 έξ. καί παρά
ΜίΙΙβϊδ έ. ά. σελ. 504.
του λίθου έν τω μέρει τούτω καί δή έν τή αρχή
του στ. 5 αντίκειται προς τοιαύτην συμπλήρωσιν,
ώς δεικνύει το ανωτέρω έν κεφαλαίοις γράμμασιν
άντίγραφον τής επιγραφής. Συμφώνως πράς τά έν
αύτώ κείμενα γράμματα συνεπλήρωσα κατ' αρ-
χάς βεβανωτάν του οΊψ6ο\2[αί]ον. Άλλ' ή φρά-
σις αύτη δεν μοί έφάνη αποδεκτή, πρώτον μεν
διότι στηρίζεται έπί αβέβαιων λειψάνων, δεύτερον
δε διότι ή λέξις ο~νμ6ό2αιον ουδέποτε εύρηται έν
ταΐς άπελευθερωτικαΐς έπιγραφαΐς τών Δελφών καί
τής περί τους Δελφούς χώρας έν τή σημασία της
ώνηα. Είτα έσκεφθην νά συμπληρώσω τάς λέξεις
τον όμο]2[όγ]ον 1, αλλά δεν ήδυνάμην νά πεισθώ,
ότι, ύπήρχέ ποτε ένταυθα τοιούτον κείμενον, έν ω
δύο λέξεων παρεμπεσουσών μετά το όμο]2[όγ]ον
έπαναλαμάνεται ή αυτή έννοια δια τής λέξεως ώνη
(«τάν ώνάν φυλάσσοντι » κλ.). Διά ταύτα προέ-
κρινα νά δε/θώ ότι κατά τήν δυσχερή άνάγνω-
σιν τον άποτετριμμένου λίθου άπέτυχον τοΟ όρθοΰ
έν τούτω τω μέρει καί ούτω κατ άλλα συχνά παρα-
δείγματα έν ταΐς άπελευθερωτικαΐς έπιγραφαΐς
συνεπλήρωσα τήν φράσιν « καθέστακε δε βεβαιω-
τάν κατά τον νόαον Νίκιππον Χιωνίοα » 2.
Στ. 6. Ό θεοκόΐοο, του Ασκληπιού έν Άμ-
φίσση δεν ήτο μακροχρόνιος άρχων" διότι τότε δεν θά
ίγροΊοΧο^οΟνιο έξ αύτου αί άπελευθερωτικαί πρά-
ξεις, ώς καταφαίνεται έκ τών καλώς διατηρηθει-
σών έπιγραφ-ϋν. Τό ρρ&βδΟΓΪρΙιπη τών τοιού-
των πράξεων τής Άμφίσσης ίγει περίπου ώδε*
«Άρχοντος έν Άμφισσα του δεινός, θεοκολεοντοο,
δε τώ '^σκ^ατηω τω έν Άμφισσα του δεινός, μη-
νός δεινός τή δεΐνι ήμερα» .
θά ήσαν δε βεβαίως οί θεοκολοι έκ τών έπιφα-
νών γενών τής πόλεως* διότι οί ιερείς είχον βε-
βαίως θρησκευτικά καί λατρευτικά καθήκοντα, ή
δέ διαχείρισις τών υπαρχόντων του θεου του το-
σαυτα πάντως αντί τής ιαματικής αύτου δυνά-
μεως καί ένεργείας απολαμβάνοντος δώρα καί
αναθήματα έπρεπε νά απόκειται εις άνδρας υπερέ-
χοντας γένει καί πλούτω.
Ή διάρκεια του αξιώματος τών ιερέων είτε
1 Πρβλ. Βαυη&οΐν, ΌβΙρΚ. Ιηδβΐιν. 1749, 1832.
2 Πρβλ. τήν κατωτέρω έπιγραφήν ( = 108, III, 1069). Όμοίως
δέ πρέπει να συμπληρωθη καί ή έπιγραφή 108, III, 1066 στ. 16
ενθα σώζεται ή πρώτη συλλαβή τής φράσεως κα[τά τον νόμον].
3 Πρβλ. 108, III, 318, 1066.
ΕΠΙΓΑΦΑΙ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΑΙ ΕΞ ΑΜΦΙΣΣΗΣ
118
σης ελευθερίας ήτο δυνατόν νά μεταβληθή έπί του
λίθου ή μορφή των πρωτογράφων .
Στ. 4. Το όνομα Σωτηρος είνε σύνηθες όνομα
δούλων γυναικών έν ταΐς άπελευθερωτικαΐς έπι-
γραφαΐς" γινώσκομεν δε δύο ετέρας τοιαύτας γυ-
ναίκας έπίσης έκ Βοιωτίας καταγόμενα; ώς καί ή
τήσδε της επιγραφής 2.
Στ. ο. Τί εκείτο μεταξύιταύαν—καθεΰτακε, δεν
δύνχυ,αι νά μαντεύσω. Εκ της ό'λης διαθέσεως του
συαβολαίου ουδέν άξιον λόγου αισθάνομαι έλλει-
παν καί δυνάμενον νά τεθή ένταυθα. θά έδεχόμην
δε, ό'τι ό λιθοξόος ηθέλησε νά άποφύγη τάς ανω-
μαλίας του λίθου έν τω μέρει τούτω ύπερπη-
δών αύτάς, άν μή όιέκρινον έν τω χάσματι ί'/νη
γραμμάτων δυσ|υμβλήτων. Ίσως όμως είχεν αρ-
χίσει νά χαράσση την πρότασιν «καθώς έπί-
στενσε τω θεώ τάν ώνάν Σωτήριο, », ήτις πρότα-
σις κατά την συνήθειχν έπρεπε νά τεθη μετά την
δήλωτιν περί της λήψεως της τιμής [« καί τάν τι-
μάν εγομεν πάΰαν»), οτε δε παρετηρήθη, ό'τι ή
φράσις έκείνη ήτο ήδη κεχαραγμένη έν στ. 3, έγ-
κατελείφθη ή έπανάληψις αυτής έν στ. ο καί
άπεξέσθησαν ατελώς τά χαρα/θέντα γράμματα3.
Στ. 4. Ή λέξις βεβαυωτης έν τή έννοια του
έγγυητου είνε σπανία έν ταΐς παλαιοτέραις μάλι-
στα άπελευθερωτικαϊς έπιγραφαΐς. Εύρηται δ
ομως έν ταΐς νεωτέραις4, έπί αιγυπτιακών παπύ-
ρινων έγγράφων5, έν έπιγραφή έξ Άμφιπόλεως 6
καί παρά τω Πλουτάρν/ω '. Το σύνηθες όνομα τών
έγγυητών έν ταΐς άπελευθερωτικαΐς έπιγραφαΐς
εϊνε βεδαυωτήρ 8.
Στ. 5-6 κατά] \ τον νόμ]ο[ν. Ή άνάγνωσις
1 Παρόμοια παραδείγματα έν ΒΟΗ 1898 σελ. 103, ίο. 95, στ.
6-7· σελ. 129, άρ. 112, στ. 15· πρβλ. ΒααηαοΙί έ'. ί. 2148. —
Πλείονα περί τούτου κατωτέρω.
2 ΒΟΗ, 1898 σελ. 30. ΒαιιηειοΙί ε. ά. 2151, Ενθα καί περί της
κλίσεως καί του τονισμού του ονόματος (Σώτηρις ή Σωτηρίς ; ).
3 Τοιαϋται διορθώσεις έγίνοντο ένεκα αμαρτημάτων τών λιθοςόων
καί εν λίαν σπουδαιοτε'ραις καί δη δημοσίοις γράμμασι. Πρβλ. ΟΙΑ,
II 809.
* ΒΟΗ, 1898, σελ. 137, ίο. 118 (του 30 μ. Χ.)
5ΜΪ116Ϊ5, Κβίθ1ΐ8ΓββΜ ιιηά νΌΙ/08Γβθ/ΐΙ σελ. 503 έ5. \νΠ-
οΐίβη, ΟΗββΜβοΙιβ Οβίΐ'αάα I, σελ. 553 έξ.
6 ΟίΙΙβηΙιβί'^ΘΓ, 8]/ΙΙθ0β2 832 («μακεδόνικων χρο'νων»).
7 Όβ νίίαπάο αβΓβ αϊ. I. ζ)ιω νιοάο αάηίαίον αδ αιη.
ίηίβτη. 1.
8 "Αλλα ονόματα τών έγγυητών ορα έν Αηβίβηί ς/νββίΐ, ίηβοΗ-
ρΐίοηβ ίη ίΐιβ ΒηίίβΚ ΜηΒβητη Π, σελ. 147 έξ. καί παρά
ΜίΙΙβϊδ έ. ά. σελ. 504.
του λίθου έν τω μέρει τούτω καί δή έν τή αρχή
του στ. 5 αντίκειται προς τοιαύτην συμπλήρωσιν,
ώς δεικνύει το ανωτέρω έν κεφαλαίοις γράμμασιν
άντίγραφον τής επιγραφής. Συμφώνως πράς τά έν
αύτώ κείμενα γράμματα συνεπλήρωσα κατ' αρ-
χάς βεβανωτάν του οΊψ6ο\2[αί]ον. Άλλ' ή φρά-
σις αύτη δεν μοί έφάνη αποδεκτή, πρώτον μεν
διότι στηρίζεται έπί αβέβαιων λειψάνων, δεύτερον
δε διότι ή λέξις ο~νμ6ό2αιον ουδέποτε εύρηται έν
ταΐς άπελευθερωτικαΐς έπιγραφαΐς τών Δελφών καί
τής περί τους Δελφούς χώρας έν τή σημασία της
ώνηα. Είτα έσκεφθην νά συμπληρώσω τάς λέξεις
τον όμο]2[όγ]ον 1, αλλά δεν ήδυνάμην νά πεισθώ,
ότι, ύπήρχέ ποτε ένταυθα τοιούτον κείμενον, έν ω
δύο λέξεων παρεμπεσουσών μετά το όμο]2[όγ]ον
έπαναλαμάνεται ή αυτή έννοια δια τής λέξεως ώνη
(«τάν ώνάν φυλάσσοντι » κλ.). Διά ταύτα προέ-
κρινα νά δε/θώ ότι κατά τήν δυσχερή άνάγνω-
σιν τον άποτετριμμένου λίθου άπέτυχον τοΟ όρθοΰ
έν τούτω τω μέρει καί ούτω κατ άλλα συχνά παρα-
δείγματα έν ταΐς άπελευθερωτικαΐς έπιγραφαΐς
συνεπλήρωσα τήν φράσιν « καθέστακε δε βεβαιω-
τάν κατά τον νόαον Νίκιππον Χιωνίοα » 2.
Στ. 6. Ό θεοκόΐοο, του Ασκληπιού έν Άμ-
φίσση δεν ήτο μακροχρόνιος άρχων" διότι τότε δεν θά
ίγροΊοΧο^οΟνιο έξ αύτου αί άπελευθερωτικαί πρά-
ξεις, ώς καταφαίνεται έκ τών καλώς διατηρηθει-
σών έπιγραφ-ϋν. Τό ρρ&βδΟΓΪρΙιπη τών τοιού-
των πράξεων τής Άμφίσσης ίγει περίπου ώδε*
«Άρχοντος έν Άμφισσα του δεινός, θεοκολεοντοο,
δε τώ '^σκ^ατηω τω έν Άμφισσα του δεινός, μη-
νός δεινός τή δεΐνι ήμερα» .
θά ήσαν δε βεβαίως οί θεοκολοι έκ τών έπιφα-
νών γενών τής πόλεως* διότι οί ιερείς είχον βε-
βαίως θρησκευτικά καί λατρευτικά καθήκοντα, ή
δέ διαχείρισις τών υπαρχόντων του θεου του το-
σαυτα πάντως αντί τής ιαματικής αύτου δυνά-
μεως καί ένεργείας απολαμβάνοντος δώρα καί
αναθήματα έπρεπε νά απόκειται εις άνδρας υπερέ-
χοντας γένει καί πλούτω.
Ή διάρκεια του αξιώματος τών ιερέων είτε
1 Πρβλ. Βαυη&οΐν, ΌβΙρΚ. Ιηδβΐιν. 1749, 1832.
2 Πρβλ. τήν κατωτέρω έπιγραφήν ( = 108, III, 1069). Όμοίως
δέ πρέπει να συμπληρωθη καί ή έπιγραφή 108, III, 1066 στ. 16
ενθα σώζεται ή πρώτη συλλαβή τής φράσεως κα[τά τον νόμον].
3 Πρβλ. 108, III, 318, 1066.