DOI Artikel:
Kalinowski, Lech: Badania architektoniczno-wykopaliskowe w Tyńcu, 1961 - 1965
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0013
Ryc. 2. Tyniec, opactwo w pierwszym okresie istnienia,
w. XII, wg rekonstrukcji A. Szyszko-Bohusza (rys. J. Ga-
domski)
do słupa44. „Strona czwarta — pd., od refektarza —
była zapewne wolna od podcienia'4. Stan ten trwał
do napadu Tatarów w r. 1259 (ryc. 2).
Na początku okresu II, około r. 1270, otoczono
klasztor wysokim murem z piaskowca, grubości
około 1,50 m, na rzucie kwadratu o boku 40 m5.
„Zachowała się jedynie mała resztka skośnego od-
cinka z piaskowca przy dawnym oratorium wraz
z otworem bramki pobocznej44. Nowa kaplica, też
z piaskowca, miała kształt wydłużonego prostokąta
złożonego z trzech kwadratowych przęseł, zakoń-
czonego od wschodu półkolistą apsydą. „Prostokąt
nawy o wymiarach wnętrza 3,60 x 12 m podzielony
był gurtami, wspartymi na przyściennych romań-
skich półkolumnach, na trzy pola kwadratowe
3,60 X 3,60 m, pokryte zapewne sklepieniami krzyżo-
wymi. Portal wejściowy skromny, typowo romański
prowadził do wnętrza od południa, na środku fasady.
Okna miałyby być położone pod samym sklepieniem.
Mur pd., zachowany najlepiej, sięga wysokości
4,5 m nad obecną posadzką kościoła. Posadzka
kaplicy leży o 35 cm poniżej obecnej posadzki
kościoła, a więc około 65 cm wyżej posadzki pierw-
szej kaplicy, wsch. półkolumna zachowała się również
5 G. Leńczyk (Sprawozdania z badań wykopaliskowych
w Tyńcu pow. Kraków w r. 1950, Sprawozdania PAU LII, 1951,
z. 1, s. 53) podaje, iż zabudowania klasztorne romańskie za-
Ryc. 3. Tyniec, opactwo w drugim okresie istnienia, około
r. 1270, wg rekonstrukcji A. Szyszko-Bohusza (rys. J. Ga-
domski)
do wysokości 4,5 m. Jeśli więc na tej wysokości
zakończona była kapitelem, który się nie zachował —
to, dodając jego wysokość oraz wysokość półkola
gurtu sklepiennego, otrzymamy wysokość wnętrza
do sklepienia około 7 m, czyli tę samą, jaką miała
mieć pierwsza kaplica44. Rozważając możliwość
„nawy bocznej44 jakiegoś trzynawowego założenia
kościelnego, nasuwającą się „wobec wydłużonego
wybitnie rzutu naszej kaplicy44, Szyszko-Bohusz
stwierdził, że „żadnego śladu dwóch innych naw,
które mogłyby z natury rzeczy stać tylko od północy
— nie znaleziono. Co więcej, prezbiterialny kwadrat
wnętrza nie wykazuje żadnego otworu, który by
musiał istnieć jako połączenie z nawą środkową w pn.
murze tego kwadratu. Nie pozostaje więc nic innego,
jak uważać wydłużony prostokąt za całość kaplicy.
Musiała ona być zupełnie wystarczająca, zwłaszcza
jeśli dawna kaplica służyła nadal za oratorium, na
przykład dla braci44 (ryc. 3).
W w. XIV, odpowiadającym okresowi III,
wzniesiono nowy kościół gotycki. „Na mitrach
pierwszej kaplicy klasztornej stanęła zakrystia, drugą
kaplicę podzieliły przypory gotyckie na trzy części.
Środkowa z portalem romańskim została przero-
kreślają prostokąt 31 x 40 m. Por. A. Gieysztor, Polskie bada-
nia wczesnodziejowe w r. 1950 (Przegląd Zachodni VII, 1-2,
1951, s. 250).
7
w. XII, wg rekonstrukcji A. Szyszko-Bohusza (rys. J. Ga-
domski)
do słupa44. „Strona czwarta — pd., od refektarza —
była zapewne wolna od podcienia'4. Stan ten trwał
do napadu Tatarów w r. 1259 (ryc. 2).
Na początku okresu II, około r. 1270, otoczono
klasztor wysokim murem z piaskowca, grubości
około 1,50 m, na rzucie kwadratu o boku 40 m5.
„Zachowała się jedynie mała resztka skośnego od-
cinka z piaskowca przy dawnym oratorium wraz
z otworem bramki pobocznej44. Nowa kaplica, też
z piaskowca, miała kształt wydłużonego prostokąta
złożonego z trzech kwadratowych przęseł, zakoń-
czonego od wschodu półkolistą apsydą. „Prostokąt
nawy o wymiarach wnętrza 3,60 x 12 m podzielony
był gurtami, wspartymi na przyściennych romań-
skich półkolumnach, na trzy pola kwadratowe
3,60 X 3,60 m, pokryte zapewne sklepieniami krzyżo-
wymi. Portal wejściowy skromny, typowo romański
prowadził do wnętrza od południa, na środku fasady.
Okna miałyby być położone pod samym sklepieniem.
Mur pd., zachowany najlepiej, sięga wysokości
4,5 m nad obecną posadzką kościoła. Posadzka
kaplicy leży o 35 cm poniżej obecnej posadzki
kościoła, a więc około 65 cm wyżej posadzki pierw-
szej kaplicy, wsch. półkolumna zachowała się również
5 G. Leńczyk (Sprawozdania z badań wykopaliskowych
w Tyńcu pow. Kraków w r. 1950, Sprawozdania PAU LII, 1951,
z. 1, s. 53) podaje, iż zabudowania klasztorne romańskie za-
Ryc. 3. Tyniec, opactwo w drugim okresie istnienia, około
r. 1270, wg rekonstrukcji A. Szyszko-Bohusza (rys. J. Ga-
domski)
do wysokości 4,5 m. Jeśli więc na tej wysokości
zakończona była kapitelem, który się nie zachował —
to, dodając jego wysokość oraz wysokość półkola
gurtu sklepiennego, otrzymamy wysokość wnętrza
do sklepienia około 7 m, czyli tę samą, jaką miała
mieć pierwsza kaplica44. Rozważając możliwość
„nawy bocznej44 jakiegoś trzynawowego założenia
kościelnego, nasuwającą się „wobec wydłużonego
wybitnie rzutu naszej kaplicy44, Szyszko-Bohusz
stwierdził, że „żadnego śladu dwóch innych naw,
które mogłyby z natury rzeczy stać tylko od północy
— nie znaleziono. Co więcej, prezbiterialny kwadrat
wnętrza nie wykazuje żadnego otworu, który by
musiał istnieć jako połączenie z nawą środkową w pn.
murze tego kwadratu. Nie pozostaje więc nic innego,
jak uważać wydłużony prostokąt za całość kaplicy.
Musiała ona być zupełnie wystarczająca, zwłaszcza
jeśli dawna kaplica służyła nadal za oratorium, na
przykład dla braci44 (ryc. 3).
W w. XIV, odpowiadającym okresowi III,
wzniesiono nowy kościół gotycki. „Na mitrach
pierwszej kaplicy klasztornej stanęła zakrystia, drugą
kaplicę podzieliły przypory gotyckie na trzy części.
Środkowa z portalem romańskim została przero-
kreślają prostokąt 31 x 40 m. Por. A. Gieysztor, Polskie bada-
nia wczesnodziejowe w r. 1950 (Przegląd Zachodni VII, 1-2,
1951, s. 250).
7