DOI Artikel:
Kalinowski, Lech: Badania architektoniczno-wykopaliskowe w Tyńcu, 1961 - 1965
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20358#0016
6. Tyniec, opactwo. Zabezpieczone pozostałości pierwotnego kościoła klasztornego, widok od wschodu
na nawę pn. (fot. W. Gumuła)
grubości murów wewnętrznych oddzielających nawę
główną od naw bocznych i grubości pn. muru ma-
gistralnego, odpowiadała takiemu układowi prze-
strzennemu, w którym pn. mur magistralny go-
tyckiego prezbiterium przylegał od północy do pn.
muru magistralnego romańskiego. W tych warun-
kach poszukiwania wykopaliskowe pn. nawy ba-
zyliki romańskiej na zewnątrz gotyckiego prezbite-
rium od północy, podjęte w r. 1960 przez Katedrę
Historii Architektury Polskiej Politechniki Kra-
kowskiej dla zweryfikowania tezy o istnieniu pier-
wotnie założenia trzynawowego, nie mogły przynieść
pozytywnych wyników.
Zainteresowanie piszącego te słowa opactwem
tynieckim sięgają r. 1949. Dzięki uprzejmości przed-
stawicieli konwentu miałem wówczas możność śle-
dzić prace budowlane kierowane przez prof. Kupca
i badania archeologiczne dra Leńczyka i z inicja-
tywy gospodarzy podjąłem się opracowania nowo
odkrytych rzeźbionych głowic romańskich. Ponie-
waż zaś zagadnienia rzeźby romańskiej ściśle się
wiążą z zagadnieniami architektury, wielokrotnie
w ciągu następnych lat podnosiłem wobec przedsta-
wicieli klasztoru i odpowiednich władz konserwa-
torskich w Krakowie konieczność podjęcia syste-
matycznych badań wykopaliskowych w Tyńcu,
zmierzających do ustalenia pierwotnego założenia
architektonicznego klasztoru i kościoła opackiego.
W tym też celu w r. 1956, jako współpracownik
Państwowego Instytutu Sztuki w Warszawie, uzys-
kałem decyzję Rady Naukowej Instytutu na wpro-
wadzenie do planu naukowego badań wykopalisko-
wych w Tyńcu. Na rozpoczęcie badań przewidziano
30000 zł. Jednakże z powodu nie otrzymania odpo-
wiednich kredytów badania wykopaliskowe nie
mogły być wówczas rozpoczęte.
Gdy z kolei w r. 1960 objąłem stanowisko kie-
rownika Katedry Historii Sztuki Średniowiecznej
Uniwersytetu Jagiellońskiego, prace architektonicz-
no-wykopaliskowe w Tyńcu umieszczone zostały
w planie pięcioletnim 1961-1965 Instytutu Historii
Sztuki UJ w związku z prowadzonymi przeze mnie
badaniami nad rzeźbą romańską w Polsce i zamie-
rzoną rozprawą habilitacyjną ówczesnej starszej asys-
tentki przy Katedrze mgr Klementyny Żurowskiej
na temat „Studium nad architekturą wczesno-
średniowieczną Krakowa. Wawel, Tyniec, Salwator".
Już latem r. 1961, dzięki subwencji ówczesnego
Departamentu Studiów Uniwersyteckich i Ekono-
micznych w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego
w wysokości 100 000 zł, po uzyskaniu zgody obec-
nych właścicieli a zarazem użytkowników klasztoru
i odpowiednich władz konserwatorskich podjęte zo-
stały przez Katedrę Historii Sztuki Średniowiecznej
UJ badania architektoniczno-wykopaliskowe, pro-
wadzone systematycznie do r. 1965. Wydawało się
10
na nawę pn. (fot. W. Gumuła)
grubości murów wewnętrznych oddzielających nawę
główną od naw bocznych i grubości pn. muru ma-
gistralnego, odpowiadała takiemu układowi prze-
strzennemu, w którym pn. mur magistralny go-
tyckiego prezbiterium przylegał od północy do pn.
muru magistralnego romańskiego. W tych warun-
kach poszukiwania wykopaliskowe pn. nawy ba-
zyliki romańskiej na zewnątrz gotyckiego prezbite-
rium od północy, podjęte w r. 1960 przez Katedrę
Historii Architektury Polskiej Politechniki Kra-
kowskiej dla zweryfikowania tezy o istnieniu pier-
wotnie założenia trzynawowego, nie mogły przynieść
pozytywnych wyników.
Zainteresowanie piszącego te słowa opactwem
tynieckim sięgają r. 1949. Dzięki uprzejmości przed-
stawicieli konwentu miałem wówczas możność śle-
dzić prace budowlane kierowane przez prof. Kupca
i badania archeologiczne dra Leńczyka i z inicja-
tywy gospodarzy podjąłem się opracowania nowo
odkrytych rzeźbionych głowic romańskich. Ponie-
waż zaś zagadnienia rzeźby romańskiej ściśle się
wiążą z zagadnieniami architektury, wielokrotnie
w ciągu następnych lat podnosiłem wobec przedsta-
wicieli klasztoru i odpowiednich władz konserwa-
torskich w Krakowie konieczność podjęcia syste-
matycznych badań wykopaliskowych w Tyńcu,
zmierzających do ustalenia pierwotnego założenia
architektonicznego klasztoru i kościoła opackiego.
W tym też celu w r. 1956, jako współpracownik
Państwowego Instytutu Sztuki w Warszawie, uzys-
kałem decyzję Rady Naukowej Instytutu na wpro-
wadzenie do planu naukowego badań wykopalisko-
wych w Tyńcu. Na rozpoczęcie badań przewidziano
30000 zł. Jednakże z powodu nie otrzymania odpo-
wiednich kredytów badania wykopaliskowe nie
mogły być wówczas rozpoczęte.
Gdy z kolei w r. 1960 objąłem stanowisko kie-
rownika Katedry Historii Sztuki Średniowiecznej
Uniwersytetu Jagiellońskiego, prace architektonicz-
no-wykopaliskowe w Tyńcu umieszczone zostały
w planie pięcioletnim 1961-1965 Instytutu Historii
Sztuki UJ w związku z prowadzonymi przeze mnie
badaniami nad rzeźbą romańską w Polsce i zamie-
rzoną rozprawą habilitacyjną ówczesnej starszej asys-
tentki przy Katedrze mgr Klementyny Żurowskiej
na temat „Studium nad architekturą wczesno-
średniowieczną Krakowa. Wawel, Tyniec, Salwator".
Już latem r. 1961, dzięki subwencji ówczesnego
Departamentu Studiów Uniwersyteckich i Ekono-
micznych w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego
w wysokości 100 000 zł, po uzyskaniu zgody obec-
nych właścicieli a zarazem użytkowników klasztoru
i odpowiednich władz konserwatorskich podjęte zo-
stały przez Katedrę Historii Sztuki Średniowiecznej
UJ badania architektoniczno-wykopaliskowe, pro-
wadzone systematycznie do r. 1965. Wydawało się
10