DOI Artikel:
Gadomski, Jerzy: Późnoromańska dekoracja malarska w refektarzu klasztoru Gystersów w Wąchoku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20354#0055
bocznymi. Koło z lewej strony zachowało się w 75 %,
z prawego ocalał jedynie mały fragment obramo-
wania, analogicznego jak w pierwszym medalionie.
Obramowanie kół składa się z kręgu o szerokości
9 cm, podzielonego promieniście na segmenty,
wypełnione na przemian kolorem jasnoszarym (kolor
tła), czerwonym i niebieskoczarnym, oraz motywu,
umieszczonego poza obrębem koła: malowanych
czerwienią promieni; ich ukośny układ sprawia
wrażenie obrotowego ruchu kręgów. Wnętrze lepiej
zachowanego medalionu lewego wypełniono krzy-
żem o ramionach utworzonych ze stylizowanych
kwiatów lilii, malowanych na szarym tle przy użyciu
wymienionych już barwików: rdzawej czerwieni
żelazowej i niebieskawej czerni, uzyskanej z mie-
lonego węgla drzewnego. Poszczególne lilie „wy-
rastają" ze środkowego kręgu czerwonego o średnicy
12 cm, w którego wnętrzu znajduje się jeszcze jedno
koło, czarne. Rysunek koncentrycznych kół, ich
dwóch osi symetrii oraz zarys czterech lilii u ich
podstawy wyryto w miękkiej pobiale.
Trzecie koło, tych samych wymiarów co poprzed-
nie, lecz wypełnione innymi motywami, namalo-
wano również w przęśle południowym, w szczyto-
wej części ściany zachodniej. W przeciwieństwie do
medalionów na ścianie południowej, ten trzeci
otoczony jest pozornym spoinowaniem. Posiada
także koliste obramowanie szerokości 9 cm, wy-
pełnione płasko namalowaną, falistą wicią półpal-
metową (czerwień). Zachowała się tylko lewa część
koła (około 25 % jego pierwotnej powierzchni) z nie-
wielkim fragmentem pola środkowego, wypełnio-
nego dawniej krzyżem, rozetą lub innym motywem
0 dwóch osiach symetrii.
Na prawo od koła widnieje zachowany w po-
łowie, stylizowany kwiat lilii, wsparty na podstawie
w kształcie równobocznego trójkąta, malowany
czerwienią i czernią. Motyw ten nie posiadał odpo-
wiednika z lewej strony koła, gdyż tutaj płaszczyznę
tynku pokrywa pozorne spoinowanie.
Kamienne łuki tarczowe,'na ścianach zachodniej
1 wschodniej zaostrzone, na dwóch pozostałych
półkoliste, otrzymały dekorację w postaci malowa-
nych ciosów o zmiennym rytmie trzech kolorów:
jasnoszarego, czerwonego, jasnoszarego i niebiesko-
czarnego. W trzech tylko miejscach dekorację tę
wzbogacono dodatkowymi motywami, dziś mocno
zniszczonymi: w szczytowej części łuku ściany po-
łudniowej namalowano czarno-czerwoną lilijkę albo
palmetę wspartą na kole, na ścianie zachodniej
w przęśle południowym czerwone kółka otoczone
czernią (zapewne reszty uproszczonego motywu
florystycznego), a na ścianie wschodniej w przęśle
środkowym, w pobliżu zamknięcia ostrołuku — dwu-
krotnie po trzy czarne krążki, wypełnione czerwo-
nymi punktami.
Żebra przęsła południowego otrzymały profil
bogatszy, niż żebra dwóch dalszych przęseł. Ma-
larska dekoracja żeber pierwszego od południa
przęsła układa się w ciągłe pasy, biegnące wzdłuż
0 10 20 30 40 50cm
3. Wąchock, klasztor Cystersów, refektaiz. Rysunek ptaka
na ciosie ściany wschodniej (rys. J. Gadomski)
profilowania: dolną płaszczyznę profilu pokryto
kolorem jasnoszarym, dwa ukośne sfazowania —
czerwienią, zagłębienia żłobków czernią, a na bocz-
nych płaszczyznach żeber namalowano czerwone
pasy na jasnoszarym tle. Migdałowy profil żeber
w przęsłach środkowym i północnym należy w mało-
polskiej architekturze cysterskiej do najbardziej
rozpowszechnionych. Kolorystyczna dekoracja, ana-
logicznie jak na łukach tarczowych, nadaje tu żebrom
poprzeczny rytm barwnych, pozornych ciosów, na
zmianę jasnoszarych, czerwonych, jasnoszarych i nie-
biesko czarnych.
Gurty pokryto w całości kolorem jasnoszarym
i rozczłonkowano je pozornym spoinowaniem; na
gurcie południowym są paski potrójne: czerwony,
czarny, czerwony, na północnym szerokie pojedyn-
cze, czerwone. Układ pozornych spoin na łukach
tarczowych, żebrach i gurtach nie odpowiada fu-
gom rzeczywistym; te ostatnie zostały wyrównane
47
z prawego ocalał jedynie mały fragment obramo-
wania, analogicznego jak w pierwszym medalionie.
Obramowanie kół składa się z kręgu o szerokości
9 cm, podzielonego promieniście na segmenty,
wypełnione na przemian kolorem jasnoszarym (kolor
tła), czerwonym i niebieskoczarnym, oraz motywu,
umieszczonego poza obrębem koła: malowanych
czerwienią promieni; ich ukośny układ sprawia
wrażenie obrotowego ruchu kręgów. Wnętrze lepiej
zachowanego medalionu lewego wypełniono krzy-
żem o ramionach utworzonych ze stylizowanych
kwiatów lilii, malowanych na szarym tle przy użyciu
wymienionych już barwików: rdzawej czerwieni
żelazowej i niebieskawej czerni, uzyskanej z mie-
lonego węgla drzewnego. Poszczególne lilie „wy-
rastają" ze środkowego kręgu czerwonego o średnicy
12 cm, w którego wnętrzu znajduje się jeszcze jedno
koło, czarne. Rysunek koncentrycznych kół, ich
dwóch osi symetrii oraz zarys czterech lilii u ich
podstawy wyryto w miękkiej pobiale.
Trzecie koło, tych samych wymiarów co poprzed-
nie, lecz wypełnione innymi motywami, namalo-
wano również w przęśle południowym, w szczyto-
wej części ściany zachodniej. W przeciwieństwie do
medalionów na ścianie południowej, ten trzeci
otoczony jest pozornym spoinowaniem. Posiada
także koliste obramowanie szerokości 9 cm, wy-
pełnione płasko namalowaną, falistą wicią półpal-
metową (czerwień). Zachowała się tylko lewa część
koła (około 25 % jego pierwotnej powierzchni) z nie-
wielkim fragmentem pola środkowego, wypełnio-
nego dawniej krzyżem, rozetą lub innym motywem
0 dwóch osiach symetrii.
Na prawo od koła widnieje zachowany w po-
łowie, stylizowany kwiat lilii, wsparty na podstawie
w kształcie równobocznego trójkąta, malowany
czerwienią i czernią. Motyw ten nie posiadał odpo-
wiednika z lewej strony koła, gdyż tutaj płaszczyznę
tynku pokrywa pozorne spoinowanie.
Kamienne łuki tarczowe,'na ścianach zachodniej
1 wschodniej zaostrzone, na dwóch pozostałych
półkoliste, otrzymały dekorację w postaci malowa-
nych ciosów o zmiennym rytmie trzech kolorów:
jasnoszarego, czerwonego, jasnoszarego i niebiesko-
czarnego. W trzech tylko miejscach dekorację tę
wzbogacono dodatkowymi motywami, dziś mocno
zniszczonymi: w szczytowej części łuku ściany po-
łudniowej namalowano czarno-czerwoną lilijkę albo
palmetę wspartą na kole, na ścianie zachodniej
w przęśle południowym czerwone kółka otoczone
czernią (zapewne reszty uproszczonego motywu
florystycznego), a na ścianie wschodniej w przęśle
środkowym, w pobliżu zamknięcia ostrołuku — dwu-
krotnie po trzy czarne krążki, wypełnione czerwo-
nymi punktami.
Żebra przęsła południowego otrzymały profil
bogatszy, niż żebra dwóch dalszych przęseł. Ma-
larska dekoracja żeber pierwszego od południa
przęsła układa się w ciągłe pasy, biegnące wzdłuż
0 10 20 30 40 50cm
3. Wąchock, klasztor Cystersów, refektaiz. Rysunek ptaka
na ciosie ściany wschodniej (rys. J. Gadomski)
profilowania: dolną płaszczyznę profilu pokryto
kolorem jasnoszarym, dwa ukośne sfazowania —
czerwienią, zagłębienia żłobków czernią, a na bocz-
nych płaszczyznach żeber namalowano czerwone
pasy na jasnoszarym tle. Migdałowy profil żeber
w przęsłach środkowym i północnym należy w mało-
polskiej architekturze cysterskiej do najbardziej
rozpowszechnionych. Kolorystyczna dekoracja, ana-
logicznie jak na łukach tarczowych, nadaje tu żebrom
poprzeczny rytm barwnych, pozornych ciosów, na
zmianę jasnoszarych, czerwonych, jasnoszarych i nie-
biesko czarnych.
Gurty pokryto w całości kolorem jasnoszarym
i rozczłonkowano je pozornym spoinowaniem; na
gurcie południowym są paski potrójne: czerwony,
czarny, czerwony, na północnym szerokie pojedyn-
cze, czerwone. Układ pozornych spoin na łukach
tarczowych, żebrach i gurtach nie odpowiada fu-
gom rzeczywistym; te ostatnie zostały wyrównane
47