DOI article:
Małkiewiczówna, Helena: Interpretacja treści piętnastowiecznego malowidła ściennego z Chrystusem w tłoczni mistycznej w krużgankach franciszkańskich w Krakowie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20354#0098
11. Chrystus zo tłoczni mistycznej, miniatura zdobiąca początek 12. Tłocznia mistyczna jako źródło Siedmiu Sakramentów,
opisu Męki Pańskiej wg św. Jana w kodeksie iluminowanym rysunek w Spiegeł des lidens Cristi, koniec w. XV. Kolmar,
w latach pięćdziesiątych w. XV. Kraków, Archiwum Kapituły Stadtbibliothek, Ms. 306 (wg Vollmera).
Metropolitalnej na Wawelu, sygn. 235, fol. 132 (fot. Biblioteka
Narodowa).
jący złożenie do grobu — stąd przejęte z kompozycji
Christos amnos skrzyżowanie rąk, a od w. XIV motyw
studni — sarkofagu, nikiterion oraz postacie Marii,
Jana Ewangelisty i aniołów89. Basileus tes doxes,
podobnie jak Christos amnos, zdobił tkaniny litur-
giczne (antimensia i epitaphioi) oraz konchy prothesis,
co wskazuje na jego aspekt eucharystyczny, powstał
jednak jako artystyczna interpretacja hymnów li-
turgii Wielkiej Soboty, w której myśli o męce i śmier-
ci Chrystusa towarzyszyła nieodmiennie myśl o jej
„pozornym" charakterze (śmierć cielesna), o zwy-
cięstwie i zmartwychwstaniu90. Tę kontaminację
płaczu i chwały w liturgii Wielkiego Tygodnia
89 Myslivec, o.c, s. 17-24, 41 n.
90 Millet, o.c, s. 483-487. — Myslivec, o.c, s. 27 n., 33
n., 41 n.,45-48. — R. Bauerreiss, BASIAETS THS AOSHS.
Ein friihes eucharistisch.es Bild und seine Auswirkung [w:] Pro
mundi vita. Festschrift zum eucharistischen Weltkongress 1960,
umożliwiała ortodoksyjna nauka Kościoła wschod-
niego o dwu naturach Chrystusa i ich stosunku od
siebie w momencie śmierci; nauka, która znalazła
swój wyraz w wielkosobotnim hymnie Marka
z Otrantu: „na górze Cię widzę na tronie i na dole
w grobie", przedstawionym wizualnie na ramie jero-
zolimskiej ikony. Co więcej — obraz Króla Chwały
w postaci Chrystusa umęczonego był rodzajem od-
powiedzi na cały łańcuch dwunastowiecznych he-
rezji dotyczących dwu natur Chrystusa, a tym
samym prowadzących do błędnych sformułowań
o Eucharystii — stąd zastosowanie tematu w kręgu
liturgii eucharystycznej91.
Miinchen [1960], s. 53-60. — Kruszelnicki, o.c, s. 94 n.,
99, 101-104.
91 Myslivec, o.c, s. 48-52. — Kruszelnicki, o.c,
s. 108.
90
opisu Męki Pańskiej wg św. Jana w kodeksie iluminowanym rysunek w Spiegeł des lidens Cristi, koniec w. XV. Kolmar,
w latach pięćdziesiątych w. XV. Kraków, Archiwum Kapituły Stadtbibliothek, Ms. 306 (wg Vollmera).
Metropolitalnej na Wawelu, sygn. 235, fol. 132 (fot. Biblioteka
Narodowa).
jący złożenie do grobu — stąd przejęte z kompozycji
Christos amnos skrzyżowanie rąk, a od w. XIV motyw
studni — sarkofagu, nikiterion oraz postacie Marii,
Jana Ewangelisty i aniołów89. Basileus tes doxes,
podobnie jak Christos amnos, zdobił tkaniny litur-
giczne (antimensia i epitaphioi) oraz konchy prothesis,
co wskazuje na jego aspekt eucharystyczny, powstał
jednak jako artystyczna interpretacja hymnów li-
turgii Wielkiej Soboty, w której myśli o męce i śmier-
ci Chrystusa towarzyszyła nieodmiennie myśl o jej
„pozornym" charakterze (śmierć cielesna), o zwy-
cięstwie i zmartwychwstaniu90. Tę kontaminację
płaczu i chwały w liturgii Wielkiego Tygodnia
89 Myslivec, o.c, s. 17-24, 41 n.
90 Millet, o.c, s. 483-487. — Myslivec, o.c, s. 27 n., 33
n., 41 n.,45-48. — R. Bauerreiss, BASIAETS THS AOSHS.
Ein friihes eucharistisch.es Bild und seine Auswirkung [w:] Pro
mundi vita. Festschrift zum eucharistischen Weltkongress 1960,
umożliwiała ortodoksyjna nauka Kościoła wschod-
niego o dwu naturach Chrystusa i ich stosunku od
siebie w momencie śmierci; nauka, która znalazła
swój wyraz w wielkosobotnim hymnie Marka
z Otrantu: „na górze Cię widzę na tronie i na dole
w grobie", przedstawionym wizualnie na ramie jero-
zolimskiej ikony. Co więcej — obraz Króla Chwały
w postaci Chrystusa umęczonego był rodzajem od-
powiedzi na cały łańcuch dwunastowiecznych he-
rezji dotyczących dwu natur Chrystusa, a tym
samym prowadzących do błędnych sformułowań
o Eucharystii — stąd zastosowanie tematu w kręgu
liturgii eucharystycznej91.
Miinchen [1960], s. 53-60. — Kruszelnicki, o.c, s. 94 n.,
99, 101-104.
91 Myslivec, o.c, s. 48-52. — Kruszelnicki, o.c,
s. 108.
90