DOI article:
Małkiewiczówna, Helena: Interpretacja treści piętnastowiecznego malowidła ściennego z Chrystusem w tłoczni mistycznej w krużgankach franciszkańskich w Krakowie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20354#0099
Wyrazem przejęcia przez sztukę Zachodu bi-
zantyńskiego Króla Chwały są przedstawienia na
miniaturach z 2. połowy w. XIII92; prototypem
zachodnioeuropejskiej tradycji przedstawieniowej stał
się jednak obraz przechowywany w rzymskim koście-
le Sancta Croce in Gerusalemme (posiadającym
nadto relikwie narzędzi męki), znany z miedzioryt-
13. Chrystus w tłoczni mistycznej, drzeworyt z połowy w. XV.
Drezno, Kupferstichkabinett (wg Geisberga).
niczych kopii Izraela van Meckenem, wykonanych
z końcem w. XV i identyfikowany — nie bez sprze-
ciwów — z niewielką mozaikową ikoną zachowaną
do dziś w tymże kościele93. Obdarzony licznymi
92 W mszale z dominikańskiego kościoia Św. Sabiny w Rzy-
mie, z r. 1250 (Cod. Mon. lat. 23094) i w kodeksie z r. 1293
(Cod. Laurent. Plut. 25), por. Panofsky, o.c, s. 276 n. —
A. Thomas, Das Urbild der Gregoriusmesse (Rivista di
Archeologia Criftiana, X, 1933, s. 55). —■ Myslivec, o.c,
s. 24.
93 Ikonę tę (wym. 19 X 13 cm) opublikował i zidentyfiko-
wał ze znanym z tradycji obrazem Króla Chwały w rzymskim
kościele Św. Krzyża Thomas, Das Urbild..., s. 51-70, fig.
1. — Tamże, fig. 2 miedzioryt Izraela van Meckenem, którego
14. Berthold Furthmeyer, Chrystus w tłoczni mistycznej,
miniatura poprzedzająca modlitwy kanonu w mszale z r. 1481.
Monachium, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 15709, fol. 103
(wg Thomasa).
łaskami i odpustami, z końcem w. XIV złączony
legendą z papieżem Grzegorzem Wielkim (o czym
będzie mowa poniżej), spopularyzowany został
w Europie przez pielgrzymów ściągających do
Rzymu w jubileuszowych latach 1300 i 1350 i uno-
szących ze sobą pamięć o rzymskim wizerunku.
Mnożące się od w. XIV malowane, rzeźbione i ryto-
wane kopie różniły się jednak w sposób zasadniczy
od swego pierwowzoru, który był (jest?) wiernym
powtórzeniem bizantyńskiego Króla Chwały przed-
stawionego w półpostaci na tle krzyża, z głową
pochyloną na ramię i skrzyżowanymi rękoma. Re-
ligijna świadomość i sztuka Zachodu przeistoczyła
obraz chwały w dewocyjne przedstawienie miłości
dwie wersje opublikował M. Geisberg, Verzeichniss der
Kupferstiche Israhels van Meckenem + 1503 (Studien zur
deutschen Kunstgeschichte, 58, Strassburg 1905, nr 136
i 142). — Małe, o.c, fig. 49 (miedzioryt), s. 98-102. — Mysli-
vec, o.c, s. 16 n., ił. 2 (ikona). — P. Ortmayer, Papst Gregor
der Grosse und das Schmerzensmannsbild in S. Croce zu Rom.
Zur Vorgeschichte des Bildes (Rivista di Archeologia Cristiana,
XXIII, 1941, s. 97-100). — Mersmann, o.c, s. VI, ryc. 1
(miedzioryt). — Bauerreiss, o.c, s. 51 n., 59. — Kruszel-
nicki, o.c, s. 110 n., ryc. 27-28.
zantyńskiego Króla Chwały są przedstawienia na
miniaturach z 2. połowy w. XIII92; prototypem
zachodnioeuropejskiej tradycji przedstawieniowej stał
się jednak obraz przechowywany w rzymskim koście-
le Sancta Croce in Gerusalemme (posiadającym
nadto relikwie narzędzi męki), znany z miedzioryt-
13. Chrystus w tłoczni mistycznej, drzeworyt z połowy w. XV.
Drezno, Kupferstichkabinett (wg Geisberga).
niczych kopii Izraela van Meckenem, wykonanych
z końcem w. XV i identyfikowany — nie bez sprze-
ciwów — z niewielką mozaikową ikoną zachowaną
do dziś w tymże kościele93. Obdarzony licznymi
92 W mszale z dominikańskiego kościoia Św. Sabiny w Rzy-
mie, z r. 1250 (Cod. Mon. lat. 23094) i w kodeksie z r. 1293
(Cod. Laurent. Plut. 25), por. Panofsky, o.c, s. 276 n. —
A. Thomas, Das Urbild der Gregoriusmesse (Rivista di
Archeologia Criftiana, X, 1933, s. 55). —■ Myslivec, o.c,
s. 24.
93 Ikonę tę (wym. 19 X 13 cm) opublikował i zidentyfiko-
wał ze znanym z tradycji obrazem Króla Chwały w rzymskim
kościele Św. Krzyża Thomas, Das Urbild..., s. 51-70, fig.
1. — Tamże, fig. 2 miedzioryt Izraela van Meckenem, którego
14. Berthold Furthmeyer, Chrystus w tłoczni mistycznej,
miniatura poprzedzająca modlitwy kanonu w mszale z r. 1481.
Monachium, Bayerische Staatsbibliothek, Clm 15709, fol. 103
(wg Thomasa).
łaskami i odpustami, z końcem w. XIV złączony
legendą z papieżem Grzegorzem Wielkim (o czym
będzie mowa poniżej), spopularyzowany został
w Europie przez pielgrzymów ściągających do
Rzymu w jubileuszowych latach 1300 i 1350 i uno-
szących ze sobą pamięć o rzymskim wizerunku.
Mnożące się od w. XIV malowane, rzeźbione i ryto-
wane kopie różniły się jednak w sposób zasadniczy
od swego pierwowzoru, który był (jest?) wiernym
powtórzeniem bizantyńskiego Króla Chwały przed-
stawionego w półpostaci na tle krzyża, z głową
pochyloną na ramię i skrzyżowanymi rękoma. Re-
ligijna świadomość i sztuka Zachodu przeistoczyła
obraz chwały w dewocyjne przedstawienie miłości
dwie wersje opublikował M. Geisberg, Verzeichniss der
Kupferstiche Israhels van Meckenem + 1503 (Studien zur
deutschen Kunstgeschichte, 58, Strassburg 1905, nr 136
i 142). — Małe, o.c, fig. 49 (miedzioryt), s. 98-102. — Mysli-
vec, o.c, s. 16 n., ił. 2 (ikona). — P. Ortmayer, Papst Gregor
der Grosse und das Schmerzensmannsbild in S. Croce zu Rom.
Zur Vorgeschichte des Bildes (Rivista di Archeologia Cristiana,
XXIII, 1941, s. 97-100). — Mersmann, o.c, s. VI, ryc. 1
(miedzioryt). — Bauerreiss, o.c, s. 51 n., 59. — Kruszel-
nicki, o.c, s. 110 n., ryc. 27-28.