DOI article:
Małkiewiczówna, Helena: Interpretacja treści piętnastowiecznego malowidła ściennego z Chrystusem w tłoczni mistycznej w krużgankach franciszkańskich w Krakowie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.20354#0107
19. Ukrzyżowanie i Msza św. Erharda, miniatura w Ewangeliarzu opatki Uty z Kirchbergu, 1. ćwierć w. XI. Monachium, Bayerische
Staatsbibliothek, Clm 13601, fol. 3V i 4 (wg Swarzenskiego).
jako współodkupicielki. Od w. XII, od czasów Ber-
narda z Clairvaux (zm. 1153) i Ernalda z Chartres
(zm. około r. 1160) ukształtowało się przekonanie
o compassione Mariae, a następnie o jej godności
jako coadiutricis redemptionis (Albert Wielki, zm.
1280) i corredemptricis (Tauler, zm. 1366), o istnieniu
dwu ofiar na Kalwarii, a tym samym uczestnictwie
Matki Boskiej w dziele odkupienia123. W ślad za
sformułowaniami teologicznymi postępowała de-
wocja — kult Malris Dolorosae i jej Siedmiu Boleści,
święto Matki Boskiej Bolesnej, ogłoszone w r. 1423
przez synod koloński, a rozpowszechnione w całej
123 O. G. von Simson, Compasńo and Co-redemptio in
Roger van der Weyden's Descent from the Cross (Art Bulletin,
XXV, 1953, s. 12-17).
124 M. Lepicier, Mater Dolorosa. Notes d'histoire, de
liturgie et de 1'iconographie sur le culte de Notre-Dame des
Douleurs, Spa [1948]. — Tamże, s. 44 o wprowadzeniu święta
Matki Boskiej Bolesnej przez synod koloński w r. 1423, będą-
Europie w 2. połowie w. XV, i — last not kast —
sztuka124.
W odniesieniu do Tłoczni mistycznej istniała
jednak pewna trudność z wprowadzeniem postaci
Marii; trudność, którą nasunął sam tekst Izajasza:
„Sam tłoczyłem prasę, a z narodów nie ma męża ze
mną", co komentowano słowami: „Sam bowiem
tłoczyłem i żadnego nie miałem wspomożyciela",
„[...] odsunięci zostali od niego wszyscy przyjaciele
i bliscy, aby nie było nikogo z drogich mu, który by
go pocieszył" (tłum. aut.)125. Problem ten rozwią-
zano w Speculum Humanae Salvationis, powstałym
cego wyrazem sprzeciwu wobec husytów niszczących wize-
runki Ukrzyżowanego i Matki Boskiej. — Małe, o.c,
s. 122-132.
125 Cytaty kolejno wg: Rupertus z Deutz, o.c., In
Isaiam prophetam, Lib. II, cap. XXIX (PL CLXVII, szp.
1357); Św. Bonawentura [?], Vitis mystica, cap. II De
praecisione vitis, 4 (ed. c. VIII, s. 161).
99
Staatsbibliothek, Clm 13601, fol. 3V i 4 (wg Swarzenskiego).
jako współodkupicielki. Od w. XII, od czasów Ber-
narda z Clairvaux (zm. 1153) i Ernalda z Chartres
(zm. około r. 1160) ukształtowało się przekonanie
o compassione Mariae, a następnie o jej godności
jako coadiutricis redemptionis (Albert Wielki, zm.
1280) i corredemptricis (Tauler, zm. 1366), o istnieniu
dwu ofiar na Kalwarii, a tym samym uczestnictwie
Matki Boskiej w dziele odkupienia123. W ślad za
sformułowaniami teologicznymi postępowała de-
wocja — kult Malris Dolorosae i jej Siedmiu Boleści,
święto Matki Boskiej Bolesnej, ogłoszone w r. 1423
przez synod koloński, a rozpowszechnione w całej
123 O. G. von Simson, Compasńo and Co-redemptio in
Roger van der Weyden's Descent from the Cross (Art Bulletin,
XXV, 1953, s. 12-17).
124 M. Lepicier, Mater Dolorosa. Notes d'histoire, de
liturgie et de 1'iconographie sur le culte de Notre-Dame des
Douleurs, Spa [1948]. — Tamże, s. 44 o wprowadzeniu święta
Matki Boskiej Bolesnej przez synod koloński w r. 1423, będą-
Europie w 2. połowie w. XV, i — last not kast —
sztuka124.
W odniesieniu do Tłoczni mistycznej istniała
jednak pewna trudność z wprowadzeniem postaci
Marii; trudność, którą nasunął sam tekst Izajasza:
„Sam tłoczyłem prasę, a z narodów nie ma męża ze
mną", co komentowano słowami: „Sam bowiem
tłoczyłem i żadnego nie miałem wspomożyciela",
„[...] odsunięci zostali od niego wszyscy przyjaciele
i bliscy, aby nie było nikogo z drogich mu, który by
go pocieszył" (tłum. aut.)125. Problem ten rozwią-
zano w Speculum Humanae Salvationis, powstałym
cego wyrazem sprzeciwu wobec husytów niszczących wize-
runki Ukrzyżowanego i Matki Boskiej. — Małe, o.c,
s. 122-132.
125 Cytaty kolejno wg: Rupertus z Deutz, o.c., In
Isaiam prophetam, Lib. II, cap. XXIX (PL CLXVII, szp.
1357); Św. Bonawentura [?], Vitis mystica, cap. II De
praecisione vitis, 4 (ed. c. VIII, s. 161).
99