DOI Artikel:
Małkiewiczówna, Helena: Interpretacja treści piętnastowiecznego malowidła ściennego z Chrystusem w tłoczni mistycznej w krużgankach franciszkańskich w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.20354#0126
33. Chrystus vi tłoczni mistycznej, miniatura zdobiąca inicjał antyfony Sacerdos in aetemum Christus w antyfonarzu z r. 1471. Kutna Hora
(wg Chytila). ,
W Antyfonarzu kutnohorskim z r. 1471 znany
nam już tekst antyfony „Sacerdos in aeternum..."
zdobi scena z Tłocznią mistyczną (ryc. 33): belka
prasy w kształcie krzyża dociskana przy pomocy
śruby przygniata odzianego w perizonium Chrystu-
sa; ten jedną ręką przyciąga belkę, by tym mocniej
swe ciało wytłoczyć213. „Ipse sacerdos et sacrifi-
cium". Jeżeli powiedziano powyżej, że dosłowne
i równoczesne zilustrowanie w sztuce kapłańskiej
i ofiarnej roli Chrystusa prowadzić mogło do para-
doksalnego niemal przedstawienia Zbawiciela za-
bijającego siebie — to tym przedstawieniem jest
Tłocznia mistyczna, uwolniona od paradoksu przez
mistycyzm postaci Boleściwego i ponadczasowość
symbolu prasy.
Nawet mając świadomość faktu, że temat opra-
cowywany z zasady staje się tematem najciekaw-
szym, stwierdzić można w miarę obiektywnie,
że Tłocznia franciszkańska ilustruje dogmat o ka-
płaństwie i ofierze Chrystusa w sposób wyjątkowo
pełny. Ponadto, będąc swoistą wersją Boskiej Li-
turgii, wchłania w siebie zarówno zasadnicze treści
tematu Sedes Gratiae21i jak i wyjaśnia je w połącze-
niu ze sceną Podniesienia: w dwoistym geście Boga
213 K. Chytil, Vyvoj miniaturniho malifswi ćeskeho za
doby krdlu rodu Jagellonskeho, Praha 1896, tabl. II, s. 7 n, 67.
214 Warto na tym miejscu przypomnieć, że na antependium
norymberskim z początku w. XV (por. ryc. 6) zestawiono
obok siebie Chrystusa w tioczni i przedstawienie Trójcy Św.
w typie Sedes Gratiae.
118
(wg Chytila). ,
W Antyfonarzu kutnohorskim z r. 1471 znany
nam już tekst antyfony „Sacerdos in aeternum..."
zdobi scena z Tłocznią mistyczną (ryc. 33): belka
prasy w kształcie krzyża dociskana przy pomocy
śruby przygniata odzianego w perizonium Chrystu-
sa; ten jedną ręką przyciąga belkę, by tym mocniej
swe ciało wytłoczyć213. „Ipse sacerdos et sacrifi-
cium". Jeżeli powiedziano powyżej, że dosłowne
i równoczesne zilustrowanie w sztuce kapłańskiej
i ofiarnej roli Chrystusa prowadzić mogło do para-
doksalnego niemal przedstawienia Zbawiciela za-
bijającego siebie — to tym przedstawieniem jest
Tłocznia mistyczna, uwolniona od paradoksu przez
mistycyzm postaci Boleściwego i ponadczasowość
symbolu prasy.
Nawet mając świadomość faktu, że temat opra-
cowywany z zasady staje się tematem najciekaw-
szym, stwierdzić można w miarę obiektywnie,
że Tłocznia franciszkańska ilustruje dogmat o ka-
płaństwie i ofierze Chrystusa w sposób wyjątkowo
pełny. Ponadto, będąc swoistą wersją Boskiej Li-
turgii, wchłania w siebie zarówno zasadnicze treści
tematu Sedes Gratiae21i jak i wyjaśnia je w połącze-
niu ze sceną Podniesienia: w dwoistym geście Boga
213 K. Chytil, Vyvoj miniaturniho malifswi ćeskeho za
doby krdlu rodu Jagellonskeho, Praha 1896, tabl. II, s. 7 n, 67.
214 Warto na tym miejscu przypomnieć, że na antependium
norymberskim z początku w. XV (por. ryc. 6) zestawiono
obok siebie Chrystusa w tioczni i przedstawienie Trójcy Św.
w typie Sedes Gratiae.
118