DOI Artikel:
Śnieżyńska-Stolot, Ewa: Geneza, styl i historia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.20357#0013
FOLIA HISTORIAE ARTIUM, T. IX (1973)
EWA ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT
GENEZA, STYL I fflSTORIA OBRAZU MATKI BOSKIEJ CZĘSTOCHOWSKIEJ
Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej jest dzie-
łem aż nadto znanym w Polsce oraz poza jej grani-
cami i posiada obszerną literaturę, zwłaszcza o cha-
rakterze popularnym i dewocyjnym. Wśród opra-
cowań naukowych obrazu należy wymienić siedem
monografii, lub przyczynków do monografii, i trzy
prace związane z konserwacją tego dzieła1. Ponadto
1 Monografie obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej:
M. Skrudlik, Cudowny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej
[Częstochowa b. r.]. — S. Tomkowicz, O obrazie Matki
Boskiej Częstochowskiej, wyd. Krak. Tow. im. P. Skargi I, Kra-
ków 1927. — Tenże, Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej
(Prace KHS V, 1930—1934, s. 118). — K. Raczyński,
Cudowny obraz Matki Boskiej na Jasnej Górze w Częstochowie,
Częstochowa 1948. — K. Estreicher, Madonna Częstochow-
ska (Sprawozdania PAU LIII, 1952, s. 250). — S. Szafraniec,
Jasna Góra. Studium z dziejów kultu Matki Boskiej Częstochow-
skiej (Sacrum Poloniae Millennium IV, 1957, s. 10-60). —
Z. Rozanow, Analiza dotychczasowych badań artystyczno-
-formalnych nad obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, maszy-
nopis 1969. — Tejże: Legenda i historia obrazu (Nasza Oj-
czyzna 8 (169) 1970, s. 34). — F. Kotula, O starym domu
Czarnej Madonny (Nasza Przeszłość XXXIII, 1970, s. 125-
137). — A. J. Rogow, Czenstochowska ikona Bogomatieri
kak pamiatnik wizantijsko-russko-polskich swiaziej (Driewnie-
russkoje Iskusstwo, Moskwa 1972, s. 316-320). Opracowania
związane z konserwacją obrazu częstochowskiego: W. S. Tur-
czyński, J. Rutkowski, Konserwacja cudownego obrazu
Matki Boskiej Częstochowskiej, Częstochowa 1927. — R. Ko-
złowski, Tajemnica obrazu jasnogórskiego i jego konserwacja
(Sprawozdania PAU LIII, 1953, s. 333). — Tenże, Taje-
mnica Czarnej Madonny (Polska 7 (203), 1971, s. 25,
32b-33).
2 Omówienie obrazu w pracach o klasztorze Paulinów
na Jasnej Górze: W. Kapucyn [W. Nowakowski], Często-
chowa w obrazach historycznych, Kraków 1898, s. 12. —
szeroko potraktowane omówienie tego obrazu za-
warte jest w pracach dotyczących dziejów klasztoru
Paulinów na Jasnej Górze, w dziełach na temat kultu
i ikonografii Matki Boskiej oraz w opracowaniach
poświęconych historii malarstwa w Polsce i na Wę-
grzech, a także malarstwu ikonowemu2.
Opinie o dacie powstania obrazu i środowisku,
S. Nyari, A czenstochowai pdlos-kolostor es Magyar muemlekei,
Budapest 1901, s. 12. — K. Pieradzka, Fundacja klasztoru
jasnogórskiego w Częstochowie w 1382 roku, Kraków 1939,
s. 42-66. — Z. Rozanow, Z dziejów artystycznych Jasnej
Góry, maszynopis, s. 16-33. — H. Weidhaas, Wladislaus
von Oppeln. Ein Beitrag zum Thema Czenstochau (Forschungen
undFortschritte XL, 1966, s. 244-248). — Tenże, Czenstochau,
Leipzig 1966. — Omówienie obrazu w pracach o kulcie i ikono-
grafii Matki Boskiej: Ch. Rohault de Fleury, La Sainte
Vierge II, b.m., 1878, s. 540. — Ks. Wacław z Sulgostowa
[W. Nowakowski], O cudownych obrazach w Polsce Prze-
najświętszej Matki Bożej, Kraków 1902, s. 114. — J. Fijałek,
Historia kultu Matki Boskiej w Polsce średniowiecznej w zarysie
(Przegląd Kościelny I, 1902, s. 415). — Księga pamiątkowa
mariańska, Lwów-Warszawa 1905, s. 281. — N. P. Licha-
czew, Istoriczeskoje znaczenije italo-grieczeskoj ikonopisi.
Izobrażenija Bogomatieri w proizwiedienijach italo-grieczeskich
ikonopiscew, S. Pietierburg 1911, rys. 267. —L. Nagyfalusy,
Le culte de la Sainte Yierge en Hongrie „Regnum Marianum“
(Maria. Etudes sur la Sainte Vierge IV, Paris 1956, s. 658). —
C. Cecchelli, Mater Christi IV, Parte II, T. III, Roma 1964,
s. 434. — T. Mroczko, B. Dąb, Gotyckie Hodegetrie polskie
(Średniowiecze. Studia o kulturze III, 1966, s. 20-44). —
H. Skrobucha, Maria. Russische Gnadenbilder [b.m. 1967],
s. 29. — Omówienie obrazu częstochowskiego w pracach
o malarstwie: F. M. Sobieszczański, Wiadomości historyczne
o sztukach pięknych w dawnej Polsce I, Warszawa 1847, s. 243,
315. — A. Przeździecki, E. Rastawiecki, Wzory sztuki
średniowiecznej I, Warszawa-Paryż 1853-1855, b. pag. — W.
5
EWA ŚNIEŻYŃSKA-STOLOT
GENEZA, STYL I fflSTORIA OBRAZU MATKI BOSKIEJ CZĘSTOCHOWSKIEJ
Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej jest dzie-
łem aż nadto znanym w Polsce oraz poza jej grani-
cami i posiada obszerną literaturę, zwłaszcza o cha-
rakterze popularnym i dewocyjnym. Wśród opra-
cowań naukowych obrazu należy wymienić siedem
monografii, lub przyczynków do monografii, i trzy
prace związane z konserwacją tego dzieła1. Ponadto
1 Monografie obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej:
M. Skrudlik, Cudowny obraz Matki Boskiej Częstochowskiej
[Częstochowa b. r.]. — S. Tomkowicz, O obrazie Matki
Boskiej Częstochowskiej, wyd. Krak. Tow. im. P. Skargi I, Kra-
ków 1927. — Tenże, Obraz Matki Boskiej Częstochowskiej
(Prace KHS V, 1930—1934, s. 118). — K. Raczyński,
Cudowny obraz Matki Boskiej na Jasnej Górze w Częstochowie,
Częstochowa 1948. — K. Estreicher, Madonna Częstochow-
ska (Sprawozdania PAU LIII, 1952, s. 250). — S. Szafraniec,
Jasna Góra. Studium z dziejów kultu Matki Boskiej Częstochow-
skiej (Sacrum Poloniae Millennium IV, 1957, s. 10-60). —
Z. Rozanow, Analiza dotychczasowych badań artystyczno-
-formalnych nad obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, maszy-
nopis 1969. — Tejże: Legenda i historia obrazu (Nasza Oj-
czyzna 8 (169) 1970, s. 34). — F. Kotula, O starym domu
Czarnej Madonny (Nasza Przeszłość XXXIII, 1970, s. 125-
137). — A. J. Rogow, Czenstochowska ikona Bogomatieri
kak pamiatnik wizantijsko-russko-polskich swiaziej (Driewnie-
russkoje Iskusstwo, Moskwa 1972, s. 316-320). Opracowania
związane z konserwacją obrazu częstochowskiego: W. S. Tur-
czyński, J. Rutkowski, Konserwacja cudownego obrazu
Matki Boskiej Częstochowskiej, Częstochowa 1927. — R. Ko-
złowski, Tajemnica obrazu jasnogórskiego i jego konserwacja
(Sprawozdania PAU LIII, 1953, s. 333). — Tenże, Taje-
mnica Czarnej Madonny (Polska 7 (203), 1971, s. 25,
32b-33).
2 Omówienie obrazu w pracach o klasztorze Paulinów
na Jasnej Górze: W. Kapucyn [W. Nowakowski], Często-
chowa w obrazach historycznych, Kraków 1898, s. 12. —
szeroko potraktowane omówienie tego obrazu za-
warte jest w pracach dotyczących dziejów klasztoru
Paulinów na Jasnej Górze, w dziełach na temat kultu
i ikonografii Matki Boskiej oraz w opracowaniach
poświęconych historii malarstwa w Polsce i na Wę-
grzech, a także malarstwu ikonowemu2.
Opinie o dacie powstania obrazu i środowisku,
S. Nyari, A czenstochowai pdlos-kolostor es Magyar muemlekei,
Budapest 1901, s. 12. — K. Pieradzka, Fundacja klasztoru
jasnogórskiego w Częstochowie w 1382 roku, Kraków 1939,
s. 42-66. — Z. Rozanow, Z dziejów artystycznych Jasnej
Góry, maszynopis, s. 16-33. — H. Weidhaas, Wladislaus
von Oppeln. Ein Beitrag zum Thema Czenstochau (Forschungen
undFortschritte XL, 1966, s. 244-248). — Tenże, Czenstochau,
Leipzig 1966. — Omówienie obrazu w pracach o kulcie i ikono-
grafii Matki Boskiej: Ch. Rohault de Fleury, La Sainte
Vierge II, b.m., 1878, s. 540. — Ks. Wacław z Sulgostowa
[W. Nowakowski], O cudownych obrazach w Polsce Prze-
najświętszej Matki Bożej, Kraków 1902, s. 114. — J. Fijałek,
Historia kultu Matki Boskiej w Polsce średniowiecznej w zarysie
(Przegląd Kościelny I, 1902, s. 415). — Księga pamiątkowa
mariańska, Lwów-Warszawa 1905, s. 281. — N. P. Licha-
czew, Istoriczeskoje znaczenije italo-grieczeskoj ikonopisi.
Izobrażenija Bogomatieri w proizwiedienijach italo-grieczeskich
ikonopiscew, S. Pietierburg 1911, rys. 267. —L. Nagyfalusy,
Le culte de la Sainte Yierge en Hongrie „Regnum Marianum“
(Maria. Etudes sur la Sainte Vierge IV, Paris 1956, s. 658). —
C. Cecchelli, Mater Christi IV, Parte II, T. III, Roma 1964,
s. 434. — T. Mroczko, B. Dąb, Gotyckie Hodegetrie polskie
(Średniowiecze. Studia o kulturze III, 1966, s. 20-44). —
H. Skrobucha, Maria. Russische Gnadenbilder [b.m. 1967],
s. 29. — Omówienie obrazu częstochowskiego w pracach
o malarstwie: F. M. Sobieszczański, Wiadomości historyczne
o sztukach pięknych w dawnej Polsce I, Warszawa 1847, s. 243,
315. — A. Przeździecki, E. Rastawiecki, Wzory sztuki
średniowiecznej I, Warszawa-Paryż 1853-1855, b. pag. — W.
5